اردوغان و اروپا: رابطه عاشقانه ممنوعه یا توطئه پنهان؟ 7 دلیل غافلگیرکننده!
ترکیه به تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا با تمرکز بر دموکراسی، حاکمیت قانون و حقوق بشر در روابط بین‌الملل ادامه می‌دهد.
روابط بین ترکیه و اتحادیه اروپا در هاله‌ای از ابهام
نقشه جدید اتحادیه اروپا؛ جای خالی ترکیه در چشم‌انداز 2025
انتشار نقشه جدید اتحادیه اروپا و رویکرد این اتحادیه به ترکیه، توجه رسانه‌های ترکیه را به خود جلب کرده است. روزنامه‌هایی مانند سوزجو، قرار، جمهوریت و دنیا گازته در گزارش «وضعیت کشورهای اتحادیه در سال 2025» در وب‌سایت رسمی اتحادیه اروپا، عدم وجود جایگاهی برای ترکیه را مورد انتقاد قرار داده و اشاره کرده‌اند که ترکیه تنها کشوری است که در نقشه گسترش اتحادیه با رنگ قرمز مشخص شده و مذاکرات عضویت آن «متوقف شده» اعلام شده است.
دلایل اتحادیه اروپا: عقب‌نشینی در دموکراسی و حاکمیت قانون
اتحادیه اروپا «عقب‌نشینی در دموکراسی و حاکمیت قانون» را دلیل اصلی توقف مذاکرات عنوان کرده و اعلام داشته که این مذاکرات از سر گرفته نخواهد شد. کمیسیون اتحادیه اروپا با ابراز نارضایتی از اصلاحات صورت گرفته پس از مذاکرات، بر آزادی بیان تأکید کرده و خواستار حذف یا اصلاح مواد بحث‌برانگیز قانون جزا شده است. همچنین، سیاست‌های دولت اردوغان مورد انتقاد اتحادیه قرار گرفته و آزار و اذیت سیاسی منتقدان و دانشگاهیان در یک دموکراسی اروپایی غیرقابل قبول دانسته شده است.
چشم‌انداز آینده: شریک خارج از اتحادیه
در بخش تفصیلی تحقیقات اتحادیه اروپا درباره ترکیه، بر نیاز به بهبود اصلاحات قضایی، مبارزه با فساد و تقویت حقوق زنان، کودکان و نهادهای مدنی تأکید شده است. با توجه به فاصله گرفتن ترکیه از اتحادیه اروپا و عقب‌ماندگی‌های جدی در زمینه‌های دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق اساسی و استقلال قضایی، افتتاح فصل‌های جدیدی برای مذاکره بر سر عضویت غیرممکن اعلام شده است. با این حال، حفظ ترکیه به عنوان یک «شریکِ خارج از اتحادیه» مفید ارزیابی شده است.
اولویت‌های جدید اتحادیه اروپا: بالکان و شرق اروپا
در حالی که مذاکرات با ترکیه متوقف شده، اتحادیه اروپا بر گسترش در بالکان و توجه به کشورهایی مانند آلبانی، بوسنی و هرزگوین، گرجستان، مولداوی، مونته‌نگرو، مقدونیه شمالی، صربستان و اوکراین تمرکز دارد. صربستان و مونته‌نگرو در پیشرفته‌ترین مرحله الحاق قرار دارند و مقدونیه شمالی و آلبانی نیز در انتظار شروع مجدد روند هستند. بوسنی و هرزگوین، کوزوو، اوکراین و گرجستان نیز به عنوان نامزدها یا کشورهای در دست بررسی در روند الحاق قرار دارند.
تغییر رویکرد اتحادیه اروپا: از جذب عضو به همکاری دفاعی-امنیتی
رویکرد اتحادیه اروپا به ترکیه در سال‌های اخیر از «جذب عضو جدید» به سمت «همکاری دفاعی – امنیتی» تغییر یافته است. سران اتحادیه اروپا، حضور ترکیه در ناتو و موقعیت ژئوپولیتیک آن را برای حفظ امنیت اروپا ضروری می‌دانند، اما همکاری با این کشور را محدود به زمینه‌های دفاعی و اقتصادی تلقی می‌کنند.
تحلیلگران ترکیه‌ای: دلایل تغییر نگرش غرب
مراد یتکین، از تحلیلگران مشهور ترکیه، معتقد است که رویکرد اتحادیه اروپا به ترکیه تغییر کرده است. وی به حمایت‌های گذشته رسانه‌های غربی از اردوغان اشاره کرده و نحوه برخورد آن‌ها با وی را به عنوان «مروج سیاست‌های نئوعثمانی و اسلام سیاسی» یادآور می‌شود. یتکین همچنین به سفر کی‌یر استارمر، نخست وزیر انگلیس، به آنکارا و موافقت با فروش یوروفایتر به ترکیه به عنوان نشانه‌ای از تمایل کشورهای غربی برای همکاری دفاعی با ترکیه اشاره می‌کند.
موانع پیش رو: دموکراسی، حقوق بشر و زندانیان
با وجود تمایل برخی کشورهای اروپایی به همکاری با ترکیه، موانعی همچون وضعیت دموکراسی و حقوق بشر همچنان پابرجاست. زندانی بودن افرادی مانند صلاح الدین دمیرتاش و عثمان کاوالا، علی‌رغم حکم دادگاه حقوق بشر اروپا، و همچنین بازداشت اکرم امام اوغلو و صدها تن دیگر، نشان‌دهنده عدم پیشرفت در این زمینه‌هاست. ترکیه در شاخص حاکمیت قانون 38 رتبه سقوط کرده و استقلال قوه قضاییه، آزادی رسانه‌ها و وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی با چالش‌های جدی روبرو هستند.
هفت دلیل کلیدی برای نزدیکی اروپا به ترکیه
از دید تحلیلگران ترکیه‌ای، هفت دلیل اصلی برای تمایل سران کشورهای اروپایی به برقراری روابط نزدیک با ترکیه و اردوغان وجود دارد: پیروزی اردوغان در انتخابات 2023، نقش ترکیه در جنگ روسیه و اوکراین، توسعه صنایع دفاعی ترکیه، فشار ترامپ بر کشورهای ناتو برای افزایش بودجه تسلیحاتی، نقش ترکیه در تغییر حکومت در سوریه، ظهور راست ملی‌گرا در اروپا و تغییر اولویت‌های جهانی از شعارهای دموکراسی به جنگ‌های تجاری.
