پشت پرده صادرات: فاش شدن دروغ بزرگ نرخ ارز توسط یک صادرکننده!
تحریم ها و شکاف نرخ ارز بر صادرات غیرنفتی، تراز تجاری و اشتغال زایی تأثیر منفی گذاشته و نیازمند یکسان سازی نرخ ارز است.
صادرات غیرنفتی، موتور محرکه اقتصاد ایران در میان تحریم‌ها و نوسانات بازارهای جهانی، با چالش‌های جدی روبروست. محمدمهدی طباطبایی، دبیر کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران، ریشه این کندی را در "شکاف قیمتی" میان هزینه‌های تولید و نرخ ارز صادراتی می‌داند.
شکاف قیمتی؛ قاتل سود صادرکنندگان
طباطبایی معتقد است که اختلاف میان هزینه تمام‌شده تولید و نرخ فروش ارز صادراتی، سود صادرکنندگان در بخش‌های اشتغال‌زا مانند کشاورزی و صنایع کوچک و متوسط را از بین برده و آنان را به حاشیه رانده است. این شکاف، رقابت‌پذیری صادرکنندگان را کاهش داده و مانع از رونق صادرات می‌شود.
راهکار؛ یکسان‌سازی نرخ ارز و قیمت‌گذاری واقعی
دبیر کنفدراسیون صادرات، راه برون‌رفت از این وضعیت را "یکسان‌سازی نرخ ارز" و حرکت به سمت "قیمت‌گذاری واقعی" می‌داند. به گفته وی، این اقدام ضمن حذف تقاضای کاذب وارداتی و کوتاه‌تر کردن صف ثبت سفارش‌ها، با ایجاد صرفه اقتصادی، می‌تواند منجر به جهش 20 درصدی صادرات غیرنفتی شود.
صادرات؛ از زیان‌دهی تا رونق
طباطبایی در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرگزاری تسنیم، چالش اصلی امروز فعالان اقتصادی و صادرکنندگان را "عدم صرفه اقتصادی" برای صادرات عنوان کرد. وی توضیح داد که صادرکنندگان، به خصوص در بخش کشاورزی، با هزینه‌هایی بر مبنای نرخ ارز آزاد مواجه هستند، اما مجبورند ارز خود را با نرخی پایین‌تر عرضه کنند. این اختلاف، که گاهی 6 تا 7 درصد است، با توجه به رقابت‌های جهانی و هزینه‌های اضافی صادرات، سود بالقوه را از بین برده و صادرات را زیان‌ده می‌کند.
شرایط نامساوی در بازار ارز
وی به "شرایط نامساوی" میان صادرکننده و واردکننده در بازار ارز اشاره کرد و افزود که صادرکننده به دلیل اجبارهای قانونی مانند بسته شدن کارت بازرگانی یا کاهش سقف رفع تعهد ارزی، گاهی مجبور به فروش ارز با زیان می‌شود، در حالی که واردکننده چنین اجباری ندارد. طباطبایی این وضعیت را مانع شکل‌گیری عرضه و تقاضای واقعی دانست.
توازن عرضه و تقاضا؛ شرط جهش صادراتی
دبیر کنفدراسیون صادرات، "ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای ارز" را شرط جهش صادراتی خواند و تأکید کرد که صادرکننده نباید مجبور به زیان‌دهی باشد. وی معتقد است که نرخ واقعی ارز باید در تالار اول مرکز مبادلات ارزی کشف شود و نسبت 70 به 30 بین تالار اول و دوم باید رعایت گردد. طباطبایی با اشاره به عمق کم تالار دوم، حجم عرضه ارز در این تالار را ناکافی دانست و علت اصلی کاهش عرضه ارز از آذرماه سال گذشته را شکاف نرخ‌ها و زیان‌دهی صادرکنندگان عنوان کرد.
ضرورت حمایت از صادرکنندگان اشتغال‌زا
وی بر اهمیت صادرکنندگان بخش‌های کشاورزی و صنعتی (غیر از پتروشیمی، فولاد و معدن) تأکید کرد و گفت که این قشر، با وجود سهم اندک در ارزش صادرات، نقش بسزایی در اشتغالزایی دارند. طباطبایی حمایت از این گروه را "ضرورت اجتماعی" خواند.
مکانیزم تالار دوم و حاشیه سود گروه‌های کالایی
طباطبایی در تشریح مکانیزم تالار دوم، که نرخ آن بر اساس توافق طرفین تعیین می‌شود، اظهار داشت که حاشیه ارزش افزوده برای گروه‌های کالایی مختلف متفاوت است. وی بیان کرد که صادرات کالاهایی مانند زعفران و پسته با نرخ تالار دوم، لب‌مرزی و حتی زیان‌ده است، زیرا هزینه‌های تمام‌شده آنان بر مبنای نرخ‌های واقعی اقتصاد محاسبه می‌شود.
