**آمار ۹۰ درصدی مصرف آب کشاورزی دروغ بزرگ؟**
ایران و فائو برای مقابله با بحران آب و حفظ امنیت غذایی ناشی از تغییرات اقلیمی در بخش کشاورزی همکاری می‌کنند.
علی کیانی‌راد، سفیر و نماینده ایران در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، در خصوص وضعیت مصرف و مدیریت آب در کشور و همچنین تغییرات اقلیمی جهانی، نکاتی را مطرح کرد.
عدم انطباق اتهام مصرف ۹۰ درصدی آب با واقعیت‌های امروز
کیانی‌راد با اشاره به وضعیت منابع آبی ایران، بیان داشت: کاهش منابع آبی کشور نشان می‌دهد که ادعای مصرف ۹۰ درصدی آب توسط بخش کشاورزی با واقعیت‌های فعلی سازگار نیست. وی توضیح داد که در گذشته، زمانی که منابع آب تجدیدپذیر ایران حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب بود، گفته می‌شد کشاورزی ۹۰ میلیارد متر مکعب از آن را مصرف می‌کند. اما اکنون که این منابع به حدود ۸۰ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است، تکرار همان عدد برای مصرف کشاورزی منطقی نیست.
ضعف‌های ساختاری در مدیریت آب
این مقام مسئول به ضعف‌های ساختاری در مدیریت آب اشاره کرد و گفت: شبکه آب شهری و صنعتی کشور با هدررفت بالا مواجه است و برخی صنایع حتی به وسایل اندازه‌گیری مصرف آب مجهز نیستند. همچنین، آب مورد نیاز کشاورزان در زمان مناسب در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد. بنابراین، نمی‌توان تمام بار بحران آب را بر دوش کشاورزی گذاشت.
موقعیت اقلیمی ایران و مقایسه جهانی بارش
سفیر ایران در فائو، موقعیت اقلیمی ایران را در منطقه خشک و نیمه‌خشک جهان توصیف کرد و گفت: میانگین بارش سالانه جهان حدود ۷۵۰ میلیمتر است، در حالی که این رقم در ایران بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیمتر قرار دارد. علاوه بر این، نرخ تبخیر در کشور ۳ برابر میانگین جهانی است.
توزیع جهانی منابع آب
وی به توزیع جهانی منابع آب اشاره کرد و آمار زیر را ارائه داد: قاره آمریکای شمالی با ۸ درصد جمعیت جهان، ۱۵ درصد منابع آب شیرین را در اختیار دارد. آمریکای جنوبی با ۶ درصد جمعیت، ۲۶ درصد این منابع را داراست. آسیا نیز با ۶۰ درصد جمعیت، ۳۶ درصد منابع آب شیرین را به خود اختصاص داده است. اروپا با ۱۳ درصد جمعیت، ۸ درصد منابع آبی را دارد. آفریقا نیز با ۱۳ درصد جمعیت، ۱۱ درصد و استرالیا با یک درصد جمعیت، ۵ درصد از منابع آبی را در اختیار دارند.
سابقه مدیریت سنتی آب و روند تخریب زیست‌بوم
کیانی‌راد با اشاره به سابقه مدیریت سنتی آب در ایران، گفت: اجداد ما با شناخت دقیق شرایط اقلیمی، آب را در زیرزمین هدایت می‌کردند تا از تبخیر محافظت شود. اما امروزه، آب زیرزمینی به سطح آورده شده، سد ساخته شده و دریاچه‌های تبخیری ایجاد شده است، در حالی که شبکه‌های انتقال آب کامل نیستند و بخش زیادی از آب از دست می‌رود. وی همچنین به روند تخریب زیست‌بوم کشور اشاره کرد و بیان داشت: تغییر کاربری جنگل‌ها، ساخت و سازهای بی‌رویه در اراضی طبیعی، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری و کاهش کیفیت خاک، چرخه طبیعی بارش را مختل کرده است. وقتی اکوسیستم تخریب می‌شود، بارش نیز کاهش پیدا می‌کند.
تغییرات اقلیمی و افزایش دمای زمین
این مقام مسئول، تغییرات اقلیمی را عامل جهانی کاهش بارش دانست و افزود: میانگین دمای سطح کره زمین در اکثر مناطق جهان از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۳ زیر صفر بوده است، اما در فاصله ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میلادی به بالای صفر رسید. پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش دمای زمین تا ۶ درجه سانتی‌گراد تا سال ۲۱۰۰ بود، اما اکنون با شتاب گرفتن گرمایش زمین، این مقدار ممکن است به ۷ درجه برسد.
نقش انتشار گازهای گلخانه‌ای
کیانی‌راد در ادامه به نقش انتشار گازهای گلخانه‌ای در افزایش دمای زمین اشاره کرد و بر اساس گزارش هیئت بین‌الدولی تغییرات اقلیم (IPCC) در سال ۲۰۱۴، بیشترین انتشار را مربوط به تولید برق و گرما (حدود ۲۵ درصد) و پس از آن صنایع (۲۱ درصد) دانست. سهم حمل‌ونقل ۱۴ درصد، کشاورزی ۱۳ درصد، تغییر کاربری اراضی ۱۱ درصد و ساختمان‌سازی حدود ۶.۴ درصد ذکر شد.
انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش کشاورزی
در بخش کشاورزی، عمده انتشار گازهای گلخانه‌ای (حدود ۶۲ درصد) مربوط به تولید دام و طیور است که به دلیل افزایش تقاضا برای پروتئین حیوانی، ردپای آبی و کربنی بالایی دارد. کودپاشی حدود ۱۶ درصد و کشت برنج حدود ۱۰ درصد انتشار را به خود اختصاص داده است.
انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش تغییر کاربری اراضی
بر اساس گزارش جهانی IPCC، در بخش تغییر کاربری اراضی، حدود ۶۳ درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای مربوط به تخریب جنگل‌ها، حدود ۲۵ درصد به تغییر کاربری اراضی باغی و زراعی و نزدیک به ۱۱ درصد ناشی از سوزاندن پسماندها است.
ریشه‌های بحران آب در ایران
کیانی‌راد در جمع‌بندی سخنان خود اعلام کرد: مشکل اصلی کمبود آب کشور در سیاست خودکفایی نیست، زیرا در سیاست خودکفایی محصولات راهبردی قید شده که این هدف باید تا حد امکان دنبال شود. وی افزود: مشکل آنجاست که سهم آب کشاورزی کاسته شده و در عین حال، در زمینه فناوری‌های نوین به منظور ارتقای بهره‌وری آب، سرمایه‌گذاری لازم انجام نشده است. اقتصاد نفتی نیز موجب شده که تولید، چه در صنعت و چه در کشاورزی، در اولویت قرار نگیرد. از این رو، بحران امروز حاصل مجموعه‌ای از تصمیمات و سیاستگذاری‌ها در دوره‌های مختلف است و نمی‌توان تنها یک بخش یا یک وزارتخانه را مقصر دانست.
تاکید بر حفظ منابع طبیعی و محیط زیست
این مقام مسئول در پایان بر حفظ منابع طبیعی و محیط زیست برای پایداری کشور و امنیت غذایی تاکید کرد.
