جهان در آستانه نابودی: بانک جهانی هشدار داد؛ خشکسالی قاره‌ها را در بر می‌گیرد!
گرمایش جهانی منجر به خشکی قاره‌ای و کمبود آب شیرین در کشاورزی و تنوع زیستی شده است.
بانک جهانی در گزارشی هشدار داد که قاره‌ها با پدیده «خشک‌شدن قاره‌ای» مواجه هستند که این امر آینده مشترک بشریت را تهدید می‌کند.
کاهش چشمگیر ذخایر آب شیرین در دو دهه اخیر
بر اساس این گزارش که چهارم نوامبر ۲۰۲۵ منتشر شد، زمین سالانه ۳۲۴ میلیارد مترمکعب آب شیرین را از دست می‌دهد که این میزان برای تأمین نیاز سالانه ۲۸۰ میلیون نفر کافی است. ذخایر آب شیرین در سراسر جهان در دو دهه اخیر به طور متوسط ۳ درصد از منابع تجدیدپذیر سالانه کاهش یافته و این رقم در مناطق خشک به ۱۰ درصد نیز رسیده است.
گسترش مناطق خشک و شکل‌گیری «ابرخشکی‌های قاره‌ای»
داده‌های ماهواره‌ای و مدل‌های جدید نشانگر گسترش مناطق خشک و شکل‌گیری «ابرخشکی‌های قاره‌ای» در آمریکای شمالی، آسیا، شمال آفریقا و اروپا هستند.
علل اصلی پدیده خشکی قاره‌ای
این پدیده چهار دلیل عمده دارد:
- گرمایش جهانی: افزایش تبخیر و تغییر چرخه بارش.
- تغییرات کاربری زمین: جنگل‌زدایی، شهرسازی و آبیاری بی‌رویه که عامل اصلی افت آب زیرزمینی است.
- مدیریت نادرست آب و قیمت‌گذاری غلط: ارزان بودن آب کشاورزی و سوخت منجر به پمپاژ بیش از حد منابع زیرزمینی شده است.
- ضعف مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM): کشورهایی با مدیریت ضعیف، دو تا سه برابر سریع‌تر ذخایر آبی خود را از دست می‌دهند.
رشد مصرف آب و سهم بخش کشاورزی
مصرف جهانی آب بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی ۲۵ درصد افزایش یافته و یک‌سوم این رشد در مناطق در حال خشک‌شدن رخ داده است. بخش کشاورزی با ۹۸ درصد، بیشترین سهم را در مصرف جهانی آب دارد. در مناطق خشک، حدود یک‌چهارم کشاورزی دیم و یک‌سوم کشاورزی آبی با کارایی پایین انجام می‌شود. کشت محصولات پرآب مانند برنج، گندم، پنبه، ذرت و نیشکر، به‌ویژه برای صادرات، بحران کم‌آبی را تشدید کرده است.
تأثیر کاهش منابع آب بر آتش‌سوزی و تنوع زیستی
هر انحراف یک انحراف معیار در افت ذخایر آب، احتمال وقوع آتش‌سوزی‌های طبیعی را ۲۷ درصد و در مناطق با تنوع زیستی بالا تا ۵۰ درصد افزایش می‌دهد. از ۳۶ منطقه اصلی تنوع زیستی جهان، ۱۷ منطقه به طور مداوم با کاهش منابع آب روبه‌رو هستند.
پیشنهادات سیاستی بانک جهانی
بانک جهانی سه محور اصلی را برای مدیریت بحران آب پیشنهاد کرده است:
- مدیریت تقاضا: شامل افزایش بهره‌وری آب، محدودیت برداشت و آموزش عمومی.
- افزایش عرضه: استفاده از روش‌هایی مانند بازیافت آب، آب‌شیرین‌کن‌ها و افزایش ذخایر طبیعی و مصنوعی.
- بهبود تخصیص آب: توزیع منصفانه و کارای منابع میان بخش‌های مختلف.
