جهان در رکود، چین در صعود | انقلاب آلومینیومی پکن صنعت فلزات را زیر و رو کرد

در حالی‌که جهان هنوز درگیر سایه رکود و بحران انرژی است، چین بی‌سر و صدا در حال بازتعریف نقشه صنعت فلزات جهان است؛ کشوری که از آغاز سال ۲۰۲۵ با کاهش ۱٫۵ درصدی تولید فولاد و جهش ۲٫۶ درصدی آلومینیوم، مسیر جدیدی را برای آینده اقتصاد صنعتی ترسیم کرده است. این واگرایی که از تحول ساختاری در سیاست‌های انرژی پکن نشأت می‌گیرد، پیامدهایی فراتر از مرزهای آسیا دارد؛ از بازار جهانی بوکسیت در گینه تا رشد قیمت شمش آلومینیوم در ایران، همه را به چرخشی بزرگ در زنجیره فلزات سبز سوق داده است. 

تحول تازه در بخش فلزات چین نشانه انتقال از رویکرد سنتی مبتنی بر فولاد و زغال‌سنگ به سمت اقتصاد سبز با محوریت فلزات سبک و تجدیدپذیر است. داده‌های رسمی اداره ملی آمار چین و گزارش رویترز نشان می‌دهد تولید فولاد خام این کشور در ۲ ماهه نخست سال به‌رغم حاشیه سود بهتر، ۱٫۵ درصد کاهش یافته است. این افت نتیجه اجرای محدودیت‌های ظرفیت و طرح کاهش مصرف زغال‌سنگ در صنایع انرژی‌بر است. در مقابل، تولید آلومینیوم اولیه در ۳ ‌ماهه نخست سال رشد ۲٫۶ درصدی داشته و به سطح بی‌سابقه‌ای از تقاضای داخلی رسیده است. 

پکن اکنون آگاهانه در حال ساخت ستون تازه‌ای برای اقتصاد فلزی خود است. سیاست‌های صنعتی جدید، تمرکز را از پروژه‌های ساختمانی سنتی به صنایع جایگزین از جمله خودروهای برقی، باتری‌های ذخیره انرژی و زیرساخت‌های برق فوق‌ولتاژ منتقل کرده است. گزارش وزارت صنعت چین نشان می‌دهد در بخش خودروهای برقی، مصرف آلومینیوم در سه‌ماهه اول سال نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۵ درصد رشد داشته است. 

بوکسیت گینه؛ ماده خام آینده چین

پشت پرده این رشد، زنجیره‌ای پیچیده از تأمین مواد اولیه نهفته است. گینه، کشوری در غرب آفریقا، اکنون تقریبا نیمی از خوراک بوکسیت چین را در اختیار دارد. طبق برآوردها، صادرات بوکسیت گینه در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۵ با رشد ۲۳ درصدی به۳۹٫۴ میلیون تن رسید. سهم شرکت‌های چینی از این صادرات ۵۴٫۶ درصد بود که نشان می‌دهد وابستگی ژئواقتصادی پکن به منابع آفریقایی در حال تقویت است. 

فشار جهانی بر فولاد

در نقطه مقابل، بخش فولاد چین با فشار کاهش صادرات و رکود ساخت‌وساز‌های داخلی روبه‌رو شده است. آمار انجمن فولاد جهانی نشان می‌دهد صادرات میلگرد چین به آسیای جنوب شرقی در نیمه نخست ۲۰۲۵ بیش از ۹ درصد افت کرده است. دولت پکن نیز برای جلوگیری از انباشت مازاد فولاد، برنامه کاهش ظرفیت تا پایان سال ۲۰۲۶ را در دستور کار دارد. 

در بورس لندن، قیمت فولاد در فصل بهار در محدوده ۵۱۰ دلار در هر تن تثبیت شد، در حالی‌که قیمت آلومینیوم با وجود افت تقاضای اروپا، در سطح مقاومتی ۲۵۵۰ دلار باقی ماند. این تفاوت روند، نماد کامل جابه‌جایی قدرت میان دو فلز استراتژیک است. 

چرخش ساختاری و پیامدهای جهانی

کارشناسان انرژی و بازارهای کالایی معتقدند واگرایی فولاد و آلومینیوم در چین نشانه آغاز دوران صنعتی جدیدی است که بر مبنای مصرف انرژی تجدیدپذیر، کاهش آلایندگی و بهره‌وری بالا استوار است. کاهش تولید فولاد احتمال افت جهانی قیمت را افزایش می‌دهد، اما محدودیت در عرضه آلومینیوم، ریسک کمبود و بی‌ثباتی را در بازارهای آینده‌نگر تقویت کرده است. بر اساس برآورد IAI، اگر روند کنونی ادامه یابد، تولید آلومینیوم اولیه چین تا پایان سال ۲۰۲۵ به سقف تاریخی ۴۳ میلیون تن خواهد رسید، رقمی که به معنای تثبیت کامل سلطه چین در زنجیره ارزش فلزات سبک جهان است. 

پیامد برای ایران و منطقه

همزمان با این رقابت جهانی، ایران نیز از مسیر رشد آلومینیوم چین منتفع شده است. کاهش نسبی قیمت فولاد در بازارهای منطقه فرصت صادرات بیشتری برای فولاد مبارکه و خوزستان فراهم کرده است، در حالی که رشد نرخ جهانی آلومینیوم سودآوری شرکت‌های ایرالکو و المهدی را افزایش داده است. طبق گزارش گمرک ایران، میانگین قیمت صادراتی شمش آلومینیوم کشور در نیمه نخست ۱۴۰۴ با رشد ۱۱ درصدی به ۲۳۴۰ دلار در هر تن رسیده است.

سخن پایانی

چین با کاهش فولاد و صعود آلومینیوم، نه‌تنها سیاست صنعتی خود را تغییر داده بلکه مفهوم جدیدی از قدرت صنعتی را به جهان معرفی کرده است: موتور سبز رشد جهانی. این دگرگونی، از گینه آفریقا تا ایران و از لندن تا شانگهای، بازیگران بازار فلزات را وارد عصر تازه‌ای از رقابت کرده است عصری که در آن پایداری انرژی، فناوری‌های برقی و مواد خام استراتژیک جای فولاد و زغال‌سنگ را خواهد گرفت.