رسوایی ملی: مقاله موهن علیه آتاترک در ترکیه منفجر شد!
حزب عدالت و توسعه ترکیه با انتقاد از حزب جمهوری خلق، به دنبال حمایت از قانون حمایت از آتاترک است.
جنجال در ترکیه؛ انتقاد از نویسنده حامی اردوغان به خاطر مطلبی علیه آتاترک
هشتاد و هفتمین سالگرد درگذشت آتاترک؛ جنجال بر سر جایگاه موسس جمهوری
همزمان با فرارسیدن هشتاد و هفتمین سالگرد درگذشت مصطفی کمال آتاترک، موسس نظام جمهوری در ترکیه، جنجال بزرگی پیرامون زندگی و جایگاه تاریخی او در این کشور به وجود آمده است. این موضوع از آنجا آغاز شد که یکی از نویسندگان مشهور ترکیه، مطلبی را منتشر کرد که از سوی هواداران آتاترک، توهین به جایگاه تاریخی وی تلقی شد. این نوشته کوتاه، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ترکیه داشت و منجر به شکل‌گیری هشتگ‌های متعدد در حمله به این نویسنده شد.
نویسنده جنجالی؛ از مشاوران ارشد اردوغان تا تحلیلگر روزنامه نزدیک به حزب حاکم
شخصیت نویسنده این مطلب، آیدین اونال، صرفاً یک روزنامه‌نگار عادی نیست. اونال، تحلیلگر روزنامه "ینی شفق" است؛ روزنامه‌ای که به حزب عدالت و توسعه (AKP) و گفتمان محافظه‌کاران نزدیک است. وی پیشتر به عنوان مشاور ارشد رجب طیب اردوغان در دوران نخست‌وزیری و ریاست جمهوری او خدمت کرده و همچنین نماینده مردم آنکارا در پارلمان ترکیه از سوی حزب عدالت و توسعه بوده است. همین سوابق باعث شده تا منتقدان، این اقدام را صرفاً یک جرم عادی ندانسته و دولت و حزب حاکم را در انتشار این مطلب دخیل بدانند.
لابی‌گری و بازنشر؛ دور باطل حذف و بازگشت مقاله
مقامات حزب عدالت و توسعه، سردبیر روزنامه "ینی شفق" را متقاعد کردند تا برای جلوگیری از ایجاد فضای حساسیت‌برانگیز، مقاله مذکور از وبسایت روزنامه حذف شود. سردبیر نیز ابتدا این خواسته را پذیرفت و مقاله را کنار گذاشت. اما تنها پس از دو ساعت، نویسنده با استفاده از لابی‌گری و فشار، موفق شد تا مجدداً مطلب خود را در همان روزنامه منتشر کند. اونال با انتشار پیامی، حذف مقاله را ناشی از "اشتباه فنی" در سایت عنوان کرد که به سرعت اصلاح شده و یادداشت وی مجدداً در دسترس عموم قرار گرفته است؛ موضوعی که خشم مخالفان را تشدید کرد.
قانون حمایت از آتاترک؛ مجازات توهین به نماد ملی
احترام به شخصیت آتاترک در قوانین ترکیه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به همین منظور، قانون مشهوری با عنوان "قانون شماره 5816" تصویب شده که به طور مشخص مجازات‌هایی را برای اهانت‌کنندگان به آتاترک در نظر گرفته است. بر اساس این قانون، هر کسی که به صورت علنی به نام و خاطره آتاترک اهانت کند، به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود. همچنین آسیب رساندن به مجسمه‌ها، بناهای یادبود یا مقبره آتاترک، مشمول حبس از یک تا پنج سال است. در صورتی که جرم اهانت در مطبوعات رخ دهد، مجازات دو برابر شده و دادستان‌های عمومی موظف به اجرای دقیق این قانون هستند.
درخواست دستگیری؛ موج انتقاد از نویسنده
در پی انتشار مجدد مقاله آیدین اونال، تعدادی از نویسندگان و فعالان سیاسی ترکیه خواستار دستگیری و زندانی شدن وی شده‌اند. حزب جمهوری خلق (CHP)، حزب خوب (İYİ Parti)، شماری از روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان و هزاران کاربر شبکه‌های اجتماعی به شدت از اونال انتقاد کرده و خواستار مجازات او بر اساس قانون حمایتی آتاترک شده‌اند.
مهمترین محورهای انتقادی اونال علیه آتاترک
آیدین اونال، مشاور اسبق رئیس جمهور ترکیه، در یادداشت خود چندین محور کلیدی را علیه مصطفی کمال آتاترک مطرح کرده است:
- "یک آدم سطح متوسط بود": اونال معتقد است آتاترک "موجود فوق بشری" نبوده و توانایی نظامی او حتی "پایین‌تر از حد متوسط" در دوران خود بوده است. او ادعا می‌کند آتاترک موفقیت نظامی چشمگیری جز در گالیپولی نداشته و در برخی مواقع از وظایف رزمی فعال دور بوده است.
- "ایده و اندیشه خاصی نداشت": وی آتاترک را "متفکر یا اندیشمند" ندانسته و ایده‌های او را فاقد تمایز، اصالت و ابتکار توصیف می‌کند. اونال همچنین فروپاشی اهداف مهمی چون "غربی کردن یک ملت مسلمان" و "اجرای سکولاریسم در جامعه اسلامی" را در دوران حیات خود آتاترک، دلیلی بر ناکامی او در حوزه اندیشه می‌داند.
- "سرکوبگر بود": با اذعان به سیاستمدار بودن آتاترک، اونال او را در سرکوب مخالفان در مسیر لوزان و پس از اعلام جمهوری از طریق دادگاه‌های استقلال، ترورهای ازمیر و حادثه مَنَمَن متهم می‌کند.
- "این همه مجسمه لازم نیست": انتقاد از حضور گسترده مجسمه‌ها و نامگذاری اماکن به نام آتاترک، یکی دیگر از محورهای یادداشت اونال است. وی این پرسش را مطرح می‌کند که چرا آتاترک همچنان در مرکز قطب‌بندی سیاسی و اجتماعی باقی مانده و چرا "دکترین و درک فرقه‌وار از رهبر" به کودکان تزریق می‌شود.
- "سنت شوم سوء استفاده": اونال معتقد است آتاترک امروز نه از طریق ایده‌ها و آثارش، بلکه صرفاً به عنوان شخصیتی برای "حفظ سبک زندگی غربی" مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. او نام آتاترک را ابزاری برای مشروعیت بخشیدن به مصرف الکل، خودنمایی، هالووین، انحراف جنسی و خصومت با اسلام و مسلمانان می‌داند.
قطبی شدن جامعه؛ بازتاب دیدگاه‌های محافظه‌کاران
انتشار این مقاله در روزنامه‌ای که هنوز تحلیلگران و مشاوران نزدیک به حزب حاکم در آن قلم می‌زنند، خشم منتقدان را برانگیخته است. دنیز یوجل، سخنگوی حزب جمهوری خلق، عنوان کردن آتاترک به عنوان "یک انسان متوسط" را توهین به جمهوریت و ارزش‌های مشترک ملت دانسته و آن را تلاشی برای دامن زدن به شکاف‌های جامعه قلمداد کرده است. این واقعه بار دیگر نشان داد که بخش قابل توجهی از محافظه‌کاران ترکیه، نگاه مثبتی به آتاترک ندارند و او را رهبری غرب‌گرا، سکولار و مخالف ارزش‌های دینی معرفی می‌کنند.
