دموکراسی ترکیه 102 ساله شد: تحلیلگر مشهور ترک پرده از واقعیت تکان‌دهنده برداشت!
شکاف سیاسی در ترکیه میان کمالیست‌ها و محافظه‌کاران میراث آتاترک را به چالش می‌کشد.
روزنامه‌های ترکیه در ۱۰۲ سالگی جمهوری؛ شکاف سیاسی در بازتاب میراث آتاترک
تفاوت رویکرد رسانه‌ها در جشن سالگرد تأسیس جمهوری
صد و دومین سالگرد تأسیس نظام جمهوری در ترکیه و «جشن جمهوریت» موضوع اصلی عکس و تیتر صفحه نخست روزنامه‌های چاپ آنکارا بود. این رویداد، بحث‌های سیاسی را در میان تحلیلگران و ناظران درباره وضعیت دموکراسی در این کشور پس از گذشت بیش از یک قرن از تأسیس نظام جمهوری برانگیخته است.
بازتاب دیدگاه‌های سیاسی متفاوت در رسانه‌ها
نحوه پوشش رسانه‌ای سالگرد تأسیس جمهوری ترکیه، تفاوت آشکار دیدگاه‌های سیاسی میان جراید مختلف این کشور را به نمایش گذاشت. روزنامه‌های محافظه‌کار که به حزب عدالت و توسعه نزدیک هستند، ترجیح دادند تصویری بزرگ از رجب طیب اردوغان را در صفحه نخست خود منتشر کنند. این رویکرد از سوی تحلیلگران، نشان‌دهنده چالش مداوم محافظه‌کاران با نقش مصطفی کمال آتاترک به عنوان رهبر ملی‌گرا، لائیک و سکولار تعبیر شد.
نقش محوری آتاترک در روزنامه‌های کمالیست
در مقابل، روزنامه‌های لائیک و کمالیست که از حزب جمهوری خلق و مخالفان اردوغان حمایت می‌کنند، با تمرکز بر عکس و تیتر صفحه نخست، نقش تاریخی آتاترک را به عنوان محور اصلی برجسته ساختند. این دوگانگی در پوشش رسانه‌ای، نشان‌دهنده تداوم اختلاف نظر میان دو جریان سیاسی اصلی محافظه‌کار و لائیک در ترکیه در خصوص جایگاه آتاترک است. در حالی که محافظه‌کاران تمایل به کم‌اهمیت جلوه دادن نقش او دارند، لائیک‌ها و کمالیست‌ها همچنان او را به عنوان موسس و رهبر نجات‌بخش جمهوری، دارای جایگاهی والا می‌دانند.
میراث آتاترک و مفهوم دموکراسی در ترکیه
مفاهیمی چون استقلال، جمهوریت، توسعه، عدالت، انتخابات آزاد، دموکراسی، قدرت نهادها و برجسته کردن نقش شهروندان، به ویژه زنان و کودکان، همواره از سوی طرفداران آتاترک حیاتی تلقی شده است. اما منتقدان اردوغان معتقدند که در ۱٠۲ سالگی جمهوری ترکیه، دولت و حزب حاکم، این کشور را به مسیری هدایت کرده‌اند که در آن بسیاری از دستاوردهای جمهوری تضعیف شده یا رو به افول نهاده است.
تحلیل وضعیت دموکراسی در ترکیه
عاکف بکی، یکی از تحلیلگران سرشناس ترکیه که پیشتر از مشاوران نزدیک اردوغان بود، به بررسی وضعیت دموکراسی در این کشور در آستانه بیش از یک قرن از عمر جمهوری پرداخته است. وی با مقایسه نظام جمهوری ترکیه با نمونه‌هایی چون کره شمالی، اذعان می‌دارد که جمهوری ترکیه، با وجود کاستی‌ها، یک دموکراسی کامل نیست. با این حال، او بر این نکته تأکید دارد که تجربه دموکراسی در ترکیه، صرفاً نمایشی نبوده و این کشور، پس از یک دوره رژیم تک‌حزبی، با موفقیت به سمت دموکراسی چندحزبی حرکت کرده است.
چالش‌های پیش روی دموکراسی
بکی اشاره می‌کند که ترکیه هنوز به طور کامل از سایه نگرانی‌ها در مورد آینده دموکراسی، صندوق رأی و حکومت چندحزبی رهایی نیافته است و ممکن است در حال گذر از یک دوره دشوار باشد. وی با یادآوری پذیرش شکست توسط عصمت اینونو در انتخابات سال ۱۹۵۰، ابراز تأسف می‌کند که پس از ۷۵ سال، نباید هنوز شاهد ترس و نگرانی در مورد سلامت انتخابات و دموکراسی چندحزبی باشیم. او به سخن سلیمان دمیرل مبنی بر اینکه "بهترین ویژگی حزبی که با انتخابات از میدان بیرون رانده می‌شود، این است که می‌تواند باز هم با انتخابات به میدان بازگردد" اشاره کرده و وضعیت کنونی را نگران‌کننده می‌داند.
دوگانگی در یادبودها و مخالفت با جمهوری
تحلیلگر ترک به تفاوت نحوه یادبود در جشن‌های دولتی اشاره کرده و می‌گوید در مراسم جشن روز فتح، به طور حتم از فاتح سلطان محمد یاد می‌شود، اما در روز جمهوری، دولت تمایلی به ذکر نام آتاترک ندارد. وی این رویکرد را تلاشی برای پاک کردن نام آتاترک از حافظه تاریخ ارزیابی کرده و بیان می‌دارد که دولت و حزب عدالت و توسعه، آتاترک و جمهوری را غالباً به عنوان دشمن دین معرفی می‌کنند، در حالی که جمهوری با سلطنت موروثی مخالف است، نه با دین. در پایان، او تأکید می‌کند که مخالفت با جمهوری، نوعی طرفداری از سلطنت است و در شرایط کنونی، قرار دادن سلطنت در برابر جمهوری و گذشته در برابر آینده، منطقی نیست. امید است روزی جمهوری ترکیه، بتواند تاج افتخار دموکراسی را نیز بر سر بنهد.
