حذف ارز ترجیحی؛ زلزله تورمی بر سفره فقرا/ هشدار صریح بانک مرکزی
بانک مرکزی با مدیریت نقدینگی و سیاست پولی، به دنبال کنترل تورم و تثبیت نرخ ارز از طریق ارز ترجیحی و مدیریت ذخایر ارزی در اقتصاد است.
مدیر اداره تحقیقات بانک مرکزی: رشد نقدینگی و انتظارات ارزی، موتورهای تورم در دهه اخیر
بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره عوامل افزایش تورم
علیرضا محمدی، مدیر اداره تحقیقات و بررسی اقتصادی بانک مرکزی، در همایش مهار تورم و مداخله ارزی، دو نگاه کلی نسبت به دلایل افزایش تورم در دهه‌های اخیر را تشریح کرد. نگاه نخست، افزایش تورم را ناشی از رشد نقدینگی دانسته و نوسانات نرخ ارز را نیز متاثر از رشد نقدینگی و کاهش منابع ارزی می‌داند. در مقابل، دیدگاه دوم، نوسانات نرخ ارز را عامل اصلی افزایش تورم قلمداد کرده و بر این باور است که انتظارات و نوسانات ارزی پس از سال 97 به تورم‌زایی دامن زده است؛ افزایشی که خارج از کنترل سیاست‌گذار بوده است.
تلاش بانک مرکزی برای هدف‌گذاری تورم و کنترل نقدینگی
محمدی با اشاره به تلاش بانک مرکزی در سال 99 برای هدف‌گذاری تورم، اعلام رقم 22 درصد را از سوی رئیس کل بانک مرکزی یادآور شد. اما به دلیل فقدان پیش‌نیازهای لازم، این طرح در عمل رها شد. پس از آن، بانک مرکزی بر هدف‌گذاری‌های پولی تمرکز کرد که منجر به کنترل ترازنامه و موفقیت در کنترل رشد نقدینگی در دو سال اول اجرای این طرح شد.
دلایل خروج رشد نقدینگی از اهداف تعیین شده
مدیر اداره تحقیقات اقتصادی بانک مرکزی، تحولات نیمه دوم سال 1403، از جمله اختلاف نظر بین وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در سیاست‌گذاری ارزی و تاثیر شرایط سیاسی را از عوامل افزایش نرخ ارز رسمی و فاصله گرفتن رشد نقدینگی از هدف تعیین شده (رسیدن به حدود 29.1 درصد) عنوان کرد. وی همچنین جنگ اخیر با رژیم صهیونیستی را عامل دیگری در افزایش رشد نقدینگی به دلیل وظیفه بانک مرکزی در حمایت از دولت و تامین مخارج ناگزیر آن دانست.
اهمیت مداخلات ارزی هدفمند و صیانت از ذخایر ارزی
محمدی تاکید کرد که هدف‌گذاری تورمی و کنترل نقدینگی نیازمند استفاده از ابزارهای مختلف از جمله مداخلات ارزی است. وی با اشاره به مداخلات ارزی در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود که فاقد هماهنگی با سیاست پولی بودند، گفت بانک مرکزی در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا کنترل ذخایر ارزی و طلای خود را در اولویت قرار دهد. واردات قابل توجه طلا توسط بانک مرکزی در سال گذشته، ذخایر این نهاد را افزایش داده و به مدیریت ریسک در شرایط ویژه و جنگی کمک شایانی کرده است.
ارز ترجیحی، ابزاری برای حمایت از معیشت خانوار
مدیر اداره تحقیقات اقتصادی بانک مرکزی، با بیان اینکه مداخلات ارزی باید هدفمند باشد، به موضوع ارز ترجیحی اشاره کرد و افزود که حذف این ارز آثار مخربی بر سفره خانوارها خواهد داشت و اقشار ضعیف را متضرر می‌کند. وی تامین حدود 7.5 میلیارد دلار ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی و دارو را عاملی موثر بر معیشت مردم دانست و تاکید کرد که مطالعات بانک مرکزی نشان‌دهنده تاثیر مثبت این ارز بر اقتصاد کشور است. محمدی خاطرنشان کرد که انتقادات زیادی به این موضوع وارد می‌شود، اما اعداد و ارقام تایید کننده لزوم ادامه مداخلات ارزی به شکل درست و هدفمند است.
لزوم نظارت بر زنجیره توزیع ارز ترجیحی
در پایان، محمدی تاکید کرد که غیر از بانک مرکزی، سایر نهادهای متولی ارز ترجیحی باید بر زنجیره توزیع نظارت داشته باشند تا این ارز به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. وی نقش بانک مرکزی را در تامین و تخصیص ارز خلاصه کرد و اعلام داشت که این نهاد به طور هفتگی قیمت اقلام اساسی را رصد کرده و به رئیس جمهور اعلام می‌کند. وی از وزارتخانه‌های صمت، جهاد و بهداشت خواست تا توجه لازم را به این موضوع مبذول دارند.
