پروژه گنبد طلایی آمریکا: فانتزی خطرناک علیه امنیت جهانی

واشنگتن: رونمایی از "گنبد طلایی"؛ چالش‌ها و نگرانی‌های جهانی

تهدیدهای موشکی، اولویت دفاعی آمریکا

در بیستم ماه مه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، از طرحی با عنوان "گنبد طلایی" رونمایی کرد. این سامانه دفاع موشکی چندلایه قرار است با هدف محافظت از آمریکا در برابر تهدیدهای فزاینده موشکی، از جمله موشک‌های بالستیک، هایپرسونیک و کروز از سوی کشورهایی چون روسیه، چین، کره شمالی و ایران، به کار گرفته شود.

چشم‌اندازی بلندپروازانه با هزینه‌های نجومی

ترامپ این پروژه را ادامه دهنده راه ابتکار دفاعی استراتژیک رونالد ریگان در سال ۱۹۸۳ توصیف کرد؛ طرحی که به دلیل هزینه‌های بالا و چالش‌های فنی، به "جنگ ستارگان" شهرت یافت و در نهایت لغو شد. پیش‌بینی می‌شود "گنبد طلایی" در مراحل اولیه بیش از ۱۷۵ میلیارد دلار و در بلندمدت احتمالا بیش از یک تریلیون دلار هزینه در بر داشته باشد.

امنیت یا ناامنی؛ نقدهای داخلی و بین‌المللی

روزنامه واشنگتن پست در گزارشی، این ابتکار را "فانتزی خطرناکی" خوانده که به جای ایجاد امنیت، ثبات جهانی را به مخاطره می‌اندازد. تحلیل کارشناسان دفاعی و مالی نیز نشان می‌دهد که وعده موفقیت نزدیک به صد درصدی این سامانه در مدت سه سال، بیشتر به رویایی دست‌نیافتنی شبیه است تا برنامه‌ای عملی.

چالش‌های فنی و پاسخ‌های احتمالی

لورا گرگو، فیزیکدان عضو اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند، معتقد است که رقبا می‌توانند با پرتاب انبوه موشک‌ها یا حملات ضد ماهواره‌ای، کارایی این سامانه را تضعیف کنند. "گنبد طلایی" که از سامانه گنبد آهنین رژیم صهیونیستی الهام گرفته، با تمرکز بر رهگیرهای فضایی، ماهواره‌های حسگر و لیزرهای مداری، قصد دارد موشک‌های بالستیک و فراصوت را در مراحل اولیه پرواز خنثی کند. اما کارشناسان بر چالش‌های عظیم فنی، ناتوانی در مقابله با حملات انبوه و هزینه‌های هنگفت آن تاکید دارند.

تضعیف بازدارندگی هسته‌ای و رقابت تسلیحاتی

این طرح، با زیر سؤال بردن دکترین بازدارندگی هسته‌ای مبتنی بر "نابودی متقابل تضمین‌شده"، توازن استراتژیک جهانی را برهم می‌زند و رقبا را به تشدید تنش‌ها وامی‌دارد. ست مولتون، نماینده دموکرات، آن را "خطرناک‌ترین ایده ترامپ" دانسته است؛ چرا که ادراک برتری دفاعی آمریکا، رقبا را به واکنش تهاجمی وادار می‌سازد.

نگرانی‌های روسیه و چین؛ "ویرانگر ثبات راهبردی"

روسیه و چین، که در حال گسترش زرادخانه‌های هسته‌ای خود هستند، این پروژه را "ویرانگر ثبات راهبردی" خوانده و در بیانیه‌ای مشترک تاکید کرده‌اند که این طرح، "پیوند جدایی‌ناپذیر تسلیحات تهاجمی و دفاعی را نادیده می‌گیرد". این امر بهانه‌ای برای راه‌اندازی مسابقه تسلیحاتی و تقویت توان تهاجمی کشورها فراهم می‌کند.

نظامی‌سازی فضا و پیامدهای امنیتی

افزایش تعداد ماهواره‌های نظامی در مدار و نظامی‌سازی فضا، خطراتی چون تبدیل فضا به میدان نبرد، شعله‌ور شدن مسابقه تسلیحاتی فضایی و افزایش خطر درگیری‌های تصادفی یا عمدی را به همراه دارد. کره شمالی این طرح را "سناریوی جنگ هسته‌ای فضایی" نامیده است.

دور باطل تسلیحاتی و ناامنی جهانی

حتی اگر "گنبد طلایی" به اهدافش نرسد، باعث ایجاد دور باطلی از رقابت تسلیحاتی می‌شود که در آن کشورها به سلاح‌های پیشرفته‌تر روی می‌آورند. در نهایت، این ایده، صرف نظر از تحقق یا عدم تحقق آن، خطر محاسبات نادرست و تنش‌های فزاینده را در پی خواهد داشت و جهان را به سمت تضعیف امنیت جهانی سوق می‌دهد.