راز «گنبد طلایی» آمریکا فاش شد: آیا ترامپ جهان را به لبه پرتگاه می‌برد؟
سامانه پدافند موشکی با هدف بازدارندگی هسته ای و نظامی سازی فضا، مسابقه تسلیحاتی را تشدید می کند.
واشنگتن از «گنبد طلایی» رونمایی کرد؛ توهمی دفاعی یا تهدیدی برای ثبات جهانی؟
سامانه پدافند موشکی ترامپ؛ طنین «جنگ ستارگان» در دوران جدید
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، در تاریخ ۲۰ مه ۲۰۲۵ از طرح جاه‌طلبانه «گنبد طلایی» پرده برداشت. این سیستم دفاع موشکی چندلایه، که ادعا می‌شود برای محافظت از آمریکا در برابر تهدیدات موشک‌های بالستیک، هایپرسونیک و کروز از سوی رقبایی چون روسیه، چین، کره شمالی و ایران طراحی شده است، به عنوان ادامه‌ی راه رونالد ریگان و ابتکار دفاعی استراتژیک او (معروف به «جنگ ستارگان») توصیف شده است. هزینه‌های تخمینی این پروژه در مراحل اولیه ۱۷۵ میلیارد دلار و در بلندمدت بیش از یک تریلیون دلار برآورد می‌شود.
ابهام در کارآمدی؛ از فانتزی خطرناک تا رویای دست‌نیافتنی
روزنامه واشنگتن‌پست این ابتکار را «فانتزی خطرناکی» خوانده که بیش از ایجاد امنیت، ثبات جهانی را به خطر می‌اندازد. ترامپ با ادعای دستیابی به نرخ موفقیت نزدیک به صد درصد در مدت سه سال، پایان دائمی تهدید موشکی علیه خاک آمریکا را وعده داده است. با این حال، تحلیل کارشناسان دفاعی و مالی نشان می‌دهد که این وعده‌ها بیش از آنکه مبتنی بر واقعیت عملیاتی باشند، به رویا نزدیک‌ترند.
چالش‌های فنی و راهبردی؛ از غلبه بر حجم انبوه تا برهم زدن توازن هسته‌ای
لورا گرگو، فیزیکدان و عضو اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند، معتقد است که رقبای آمریکا می‌توانند با پرتاب گروهی موشک‌ها یا حملات ضد ماهواره‌ای، سامانه «گنبد طلایی» را بی‌اثر کنند. این سیستم که از گنبد آهنین رژیم صهیونیستی الهام گرفته، با تمرکز بر رهگیرهای فضایی، ماهواره‌های حسگر و لیزرهای مداری، در تلاش است موشک‌های بالستیک و فراصوت را در مراحل اولیه پرواز خنثی کند. اما کارشناسان بر چالش‌های فنی عظیم، از جمله ناتوانی در مقابله با حجم انبوه حملات یا موشک‌های مانورپذیر تأکید دارند. پیش‌بینی می‌شود پیشبرد این طرح بیش از یک دهه زمان برده و هزینه‌ای فراتر از یک تریلیون دلار در پی داشته باشد.
پیامدهای ژئوپلیتیکی؛ مسابقه تسلیحاتی جدید و تهدید بازدارندگی هسته‌ای
این «فانتزی دفاعی» با زیر سؤال بردن دکترین بازدارندگی هسته‌ای مبتنی بر «نابودی متقابل تضمین‌شده»، توازن راهبردی جهانی را برهم می‌زند و رقبا را به تشدید تنش‌ها وامی‌دارد. ست مولتون، نماینده دموکرات، این ایده را «خطرناک‌ترین ایده ترامپ» نامیده و معتقد است حتی در صورت تحقق جزئی، امنیت جامعی فراهم نمی‌کند و تنها ادراک برتری دفاعی آمریکا را ایجاد کرده که رقبا را به واکنش تهاجمی وادار می‌سازد. جی جانسون فریسون، استاد دانشکده جنگ دریایی ایالات متحده، نیز هشدار داده است که استقرار سیستم‌های دفاع هوایی مبتنی بر فضا توسط واشنگتن می‌تواند «جرقه دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی» را بزند.
واکنش روسیه و چین؛ «ویرانگر ثبات راهبردی»
روسیه و چین، که در حال گسترش زرادخانه‌های هسته‌ای خود هستند، این پروژه را «ویرانگر ثبات راهبردی» خوانده و در بیانیه‌ای مشترک تأکید کرده‌اند که پیشبرد «گنبد طلایی» «پیوند جدایی‌ناپذیر تسلیحات تهاجمی و دفاعی را نادیده می‌گیرد». در نتیجه، این طرح بهانه‌ای برای راه‌اندازی مسابقه تسلیحاتی فراهم کرده و کشورها را به تقویت توان تهاجمی خود وادار می‌سازد. چین بر توسعه موشک‌های نفوذکننده به سامانه‌های دفاعی فضایی و قابلیت‌های ضد ماهواره‌ای تمرکز کرده و روسیه نیز آزمایش موشک‌هایی چون «بوروستنیک» را شتاب بخشیده است.
مجلان‌سازی فضا؛ از قلمرو صلح تا عرصه جنگ
گزارش «اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند» از افزایش ۳۵ درصدی تعداد ماهواره‌های نظامی در مدار طی پنج سال گذشته حکایت دارد که بیش از نیمی از آن‌ها ساخت آمریکا هستند. کارشناسان مؤسسه مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) این چرخه را «شتاب‌گیری رقابت راهبردی» توصیف می‌کنند، چرخه‌ای که در آن هر سرمایه‌گذاری دفاعی به سرمایه‌گذاری‌های تهاجمی بیشتر منجر می‌شود. نظامی‌سازی فضا، به عنوان هسته اصلی این طرح، خطر دیگری بر امنیت جهانی می‌افزاید و فضا را از حوزه‌ای صلح‌آمیز به عرصه‌ای جنگی تبدیل می‌کند.
هشدارها و پیامدهای بلندمدت
سخنگوی وزارت امور خارجه چین هشدار داده است که این پروژه «فضا را به میدان نبرد تبدیل می‌کند و مسابقه تسلیحاتی فضایی را شعله‌ور می‌سازد». کره شمالی نیز آن را «سناریوی جنگ هسته‌ای فضایی» نامیده و بر گسترش قابلیت‌های ضد ماهواره‌ای تأکید کرده است. این نظامی‌سازی، حتی اگر «گنبد طلایی» به اهدافش نرسد، باعث ایجاد یک دور باطل می‌شود؛ به این صورت که کشورها برای غلبه بر سپر ناقص آمریکا به سلاح‌های پیشرفته‌تر روی می‌آورند. در نهایت، ایده «گنبد طلایی»، صرف‌نظر از اینکه محقق شود یا خیر، خطر محاسبات نادرست و تنش‌های فزاینده را در پی خواهد داشت و جهان را به سمت تضعیف امنیت جهانی سوق می‌دهد.
