پروژه «گنبد طلایی» آمریکا: رؤیای باطل یا کابوس امنیت جهانی؟
ترامپ با سامانه گنبد طلایی و هزینه‌های نجومی، مسابقه تسلیحاتی و تنش‌های جهانی با چین و روسیه را تشدید می‌کند.
واشنگتن؛ رونمایی از "گنبد طلایی"؛ چالش‌ها، هزینه‌ها و نگرانی‌های جهانی
نظام دفاع موشکی چندلایه ترامپ؛ وعده امنیت یا فانتزی خطرناک؟
در تاریخ 20 مه 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، از رونمایی یک سیستم دفاع موشکی چندلایه موسوم به "گنبد طلایی" خبر داد. این ابتکار که با هدف حفاظت از ایالات متحده در برابر تهدیدهای موشکی بالستیک، هایپرسونیک و کروز از سوی کشورهایی چون روسیه، چین، کره شمالی و ایران معرفی شده است، با واکنش‌های مختلفی از سوی تحلیلگران و کارشناسان مواجه شده است.
الهام از "جنگ ستارگان" با هزینه‌های نجومی
ترامپ این پروژه را "تکمیل کار رونالد ریگان" توصیف کرد و به ابتکار دفاعی راهبردی سال 1983 اشاره داشت که به دلیل هزینه‌های هنگفت و چالش‌های فنی، به "جنگ ستارگان" معروف شد و در نهایت لغو گردید. پیش‌بینی می‌شود "گنبد طلایی" در مراحل اولیه حدود 175 میلیارد دلار و در بلندمدت بیش از یک تریلیون دلار هزینه دربر داشته باشد.
نگرانی از بر هم خوردن ثبات جهانی
روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی به غیرقابل اجرا بودن این پروژه پرداخته و آن را "فانتزی خطرناکی" نامیده است که بیش از ایجاد امنیت، ثبات جهانی را به خطر می‌اندازد. با وجود ادعای ترامپ مبنی بر نرخ موفقیت نزدیک به صد درصدی این سامانه در مدت سه سال، تحلیل کارشناسان دفاعی و مالی نشان می‌دهد که این وعده‌ها دست‌نیافتنی به نظر می‌رسند.
چالش‌های فنی و قابلیت غلبه بر سامانه
لورا گرگو، فیزیکدان عضو اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند، معتقد است که این سیستم در صورت موفقیت، به راحتی قابل غلبه است. او توضیح می‌دهد که رقبا می‌توانند با پرتاب گروهی موشک‌ها یا حملات ضد ماهواره‌ای، آن را بی‌اثر کنند. "گنبد طلایی" که از "گنبد آهنین" اسرائیل الهام گرفته، با تمرکز بر رهگیرهای فضایی، ماهواره‌های حسگر و لیزرهای مداری طراحی شده تا موشک‌های بالستیک و فراصوت را در مراحل اولیه پرواز خنثی کند.
زمان‌بر بودن و هزینه‌های فراتر از پیش‌بینی
با این حال، کارشناسان به چالش‌های فنی عظیم این سامانه اشاره می‌کنند، از جمله ناتوانی در مقابله با حجم انبوه حملات یا موشک‌های مانورپذیر. پیش‌بینی می‌شود پیشبرد این پروژه بیش از یک دهه زمان ببرد و هزینه‌ای فراتر از یک تریلیون دلار در پی داشته باشد.
بر هم خوردن توازن استراتژیک و تشدید تنش‌ها
این ایده، هرچند برای حامیان دفاعی جذاب است، با زیر سؤال بردن دکترین بازدارندگی هسته‌ای و اصل "نابودی متقابل تضمین‌شده"، توازن استراتژیک جهانی را بر هم می‌زند و رقبا را به تشدید تنش‌ها وامی‌دارد. ست مولتون، نماینده دموکرات، آن را "خطرناک‌ترین ایده ترامپ" خوانده است؛ زیرا حتی در صورت تحقق بخشی از آن، امنیت جامعی را فراهم نمی‌کند و تنها ادراک برتری دفاعی آمریکا را ایجاد کرده که رقبا را به واکنش تهاجمی وادار می‌سازد.
جرقه رقابت تسلیحاتی فضایی
جی جانسون فریسون، استاد دانشکده جنگ دریایی ایالات متحده، هشدار داده است که استقرار سیستم‌های دفاع هوایی مبتنی بر فضا توسط واشنگتن می‌تواند "جرقه دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی" را بزند. روسیه و چین این پروژه را "ویرانگر ثبات استراتژیک" خوانده و تأکید کرده‌اند که پیشبرد "گنبد طلایی" "پیوند جدایی‌ناپذیر تسلیحات تهاجمی و دفاعی را نادیده می‌گیرد".
مسابقه تسلیحاتی و توسعه سلاح‌های پیشرفته
"گنبد طلایی" بهانه‌ای برای راه‌اندازی مسابقه تسلیحاتی فراهم کرده و کشورها را به تقویت توان تهاجمی خود وادار می‌سازد. چین بر توسعه موشک‌های نفوذکننده به سامانه‌های دفاعی فضایی و قابلیت‌های ضد ماهواره‌ای تمرکز کرده، در حالی که روسیه آزمایش موشک‌هایی مانند "بوروستنیک" را شتاب بخشیده است.
نظامی‌سازی فضا و افزایش خطر درگیری
سازمان‌های غیرانتفاعی نیز به افزایش چشمگیر تعداد ماهواره‌های نظامی در مدار اشاره کرده‌اند. مؤسسه مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) این چرخه را "شتاب‌گیری رقابت استراتژیک" توصیف می‌کند؛ چرخه‌ای که در آن دفاع، خود محرک حمله می‌گردد. نظامی‌سازی فضا، فضا را از حوزه‌ای صلح‌آمیز به عرصه‌ای جنگی تبدیل می‌کند و خطر درگیری‌های تصادفی یا عمدی را افزایش می‌دهد.
هشدار چین و کره شمالی
سخنگوی وزارت امور خارجه چین هشدار داده است که این پروژه "فضا را به میدان نبرد تبدیل می‌کند و مسابقه تسلیحاتی فضایی را شعله‌ور می‌سازد". کره شمالی نیز آن را "سناریوی جنگ هسته‌ای فضایی" نامیده و بر گسترش قابلیت‌های ضد ماهواره‌ای تأکید کرده است؛ اقدامی که می‌تواند اکوسیستم ماهواره‌ای جهانی را نابود کند.
دور باطل و تشدید تنش‌ها
این نظامی‌سازی، حتی اگر "گنبد طلایی" به اهدافش نرسد، باعث ایجاد یک دور باطل می‌شود. کشورها برای غلبه بر سپر ناقص آمریکا به سلاح‌های پیشرفته‌تر روی می‌آورند. در نهایت، ایده "گنبد طلایی"، صرف‌نظر از اینکه محقق شود یا خیر، خطر محاسبات نادرست و تنش‌های فزاینده را در پی خواهد داشت و جهان را به سمت تضعیف امنیت جهانی سوق می‌دهد.
