بازار سرمایه در گرداب نوسازی: ریزساختارها از رویا تا واقعیت؟
مدرن‌سازی ریزساختار بازار سرمایه با توکنایز کردن دارایی‌ها، شفافیت و کارایی معاملات را افزایش می‌دهد.
در دومین روز از همایش سالانه بازار سرمایه ایران، چهار مدیر ارشد این حوزه با تأکید بر ضرورت بازطراحی ریزساختارهای معاملاتی، تسریع فرآیندهای تسویه و نهادینه‌سازی فرهنگ شفافیت، چشم‌انداز آینده بازار سرمایه کشور را در مسیر مدرن‌سازی ترسیم کردند.
مسیر اجتناب‌ناپذیر تحول ساختاری
امیر بهداد سلامی، مدیر پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، در این نشست با اشاره به سیر تکامل بازارهای جهانی، هوشمندسازی و توکنایز کردن دارایی‌ها را مسیری اجتناب‌ناپذیر در آینده بازارهای مالی دانست. وی با تشریح گذار بورس‌ها از ساختارهای سنتی و فیزیکی به مدل‌های فناورانه، تأکید کرد که بازار سرمایه ایران در مقطع فعلی میان ساختارهای سنتی و مدرن قرار دارد و بازنگری در اجزای ریزساختار از جمله دامنه نوسان، حجم مبنا و سازوکار حراج، برای افزایش کارایی و بهبود فرآیند کشف قیمت ضروری است. سلامی هشدار داد که بدون بازطراحی نظام معاملاتی، دستیابی به عدالت، کارایی و اعتماد پایدار امکان‌پذیر نیست و در نهایت، حرکت گام‌به‌گام به سوی بازار هوشمند، توکنایز دارایی‌ها و اصلاح ریزساختارها، مسیری روشن برای حفظ ثبات و انعطاف بازار است.
کارایی در هسته معاملات؛ قلب تپنده بازار
محمود گودرزی، مدیرعامل بورس تهران، شفافیت، کارایی و انصاف را سه مؤلفه اصلی بازار سرمایه برشمرد و هسته معاملات را محل تجلی این ارکان دانست. وی با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های کلان بورس‌های جهان در معماری داخلی معاملات برای افزایش سرعت پردازش سفارش‌ها و تضمین انصاف در دسترسی به اطلاعات، به تغییرات بنیادی در ساختار حراج پیوسته در بورس‌های جهانی اشاره کرد. گودرزی حوزه کارگزاری را خط مقدم اصلاحات ساختاری خواند و نقش داده‌محوری، یادگیری ماشینی و تحلیل همزمان سفارش‌ها را در ساختار آینده بازارها کلیدی ارزیابی کرد.
تسویه سریع‌تر، شفافیت بیشتر
قادر معصومی خانقاه، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس، ضمن ارائه گزارشی از وضعیت فعلی بازار، از پیشنهاد کاهش زمان تسویه معاملات به هیأت مدیره سازمان بورس خبر داد. وی تسویه سریع‌تر، از جمله گذار به ساختار T+1 و در نهایت T+0، را موجب افزایش نقدشوندگی و ارتقای توان نظارتی بازار دانست. معصومی خانقاه تأکید کرد که عوامل متعددی چون حجم مبنا، پیش‌گشایش، شناوری سهام و معاملات الگوریتمی نقشی پررنگ در بازدهی کل نظام معاملاتی دارند و برای تحقق تسویه در روز معامله، ابتدا باید راهکارهای حقوقی برای نهایی‌سازی قراردادها طراحی شود. وی همچنین اصلاحات ریزساختاری را نیازمند مشارکت شرکت مدیریت فناوری و کارگزاران و در نظر گرفتن همزمان ملاحظات فنی و حقوقی هر دو گروه دانست.
نوسازی با فرهنگ‌سازی؛ راهی برای اعتماد عمومی
سید جواد جهرمی، مدیرعامل بورس کالای ایران، تمرکز بر ریزساختارها را شرط اصلی حمایت از حقوق سرمایه‌گذار و بلوغ بازار خواند و پذیرش ریزساختارها را نیازمند تبدیل شدن به یک فرهنگ مشترک میان فعالان بازار دانست. وی فرهنگ‌سازی در پذیرش ریسک را رکن دوم بلوغ بازار برشمرد و مداخله در بازار را نیازمند هوشمندانه و موقت بودن دانست. جهرمی، بازار طلای بورس کالا را نمونه موفقی از اجرای دقیق ریزساختارها معرفی کرد و آمارهای مربوط به آن را نشان‌دهنده ناکارآمدی محدودیت‌های شدید و دستوری و جایگزینی تنظیم‌گری هوشمند به جای الگوی کنترل سنتی دانست. وی در پایان تأکید کرد که شفافیت و انصاف بازار، مشارکت داوطلبانه مردم و سرمایه‌گذاران نهادی را به همراه دارد.
در مجموع، چهار مدیر ارشد بازار سرمایه در همایش امسال بر لزوم حرکت به سوی بازاری فناورانه، قانون‌مند، با تسویه سریع، فرهنگ‌سازی و شفافیت تأکید کردند. این رویکرد با محوریت کارایی، انصاف و عدالت معاملاتی، می‌تواند بازار سرمایه را از رکود مقطعی رهایی بخشیده و به محور تأمین مالی پایدار کشور تبدیل کند.
