سه‌نرخی بنزین یا بنزین به کد ملی: جیب مردم کدام را سوراخ‌تر می‌کند؟
طرح سه‌نرخی بنزین به کد ملی با هدف جلوگیری از قاچاق و حمایت از حمل‌ونقل در دستور کار است.
کارشناس انرژی: بنزین سه‌نرخی ناکارآمد است؛ طرح سهمیه بنزین به کد ملی راهکار نهایی
مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی، با انتقاد از طرح‌های مطرح‌شده برای اصلاح وضعیت مصرف بنزین، بنزین سه‌نرخی را طرحی ناکارآمد و فاقد پشتوانه اقتصادی و سیاستی دانست و بر اجرای طرح تخصیص یارانه بنزین به کد ملی به‌عنوان راهکاری عملی و شفاف تأکید کرد.
بنزین سه‌نرخی؛ طرحی با معایب پرشمار
هاشم‌زاده در خصوص طرح پیشنهادی بنزین سه‌نرخی که شامل 60 لیتر بنزین 1500تومانی، 40 لیتر بنزین 3هزارتومانی و مازاد مصرف با نرخ سوم بود، اظهار داشت: این طرح نه‌تنها قاچاق بنزین را مهار نمی‌کند، بلکه با توجه به قیمت بالای بنزین در مرزهای کشور، حتی نرخ سوم 10هزارتومانی نیز تأثیرگذاری محسوسی نخواهد داشت. وی افزود: این طرح مصرف بنزین را پس از مدت کوتاهی کنترل نکرده و تفاوتی میان مصرف صنعتی حمل‌ونقل و مصرف شخصی ایجاد نمی‌کند، که این امر منجر به تداوم سفرهای تک‌سرنشینی خواهد شد. از سوی دیگر، این طرح هیچ منفعتی برای دهک‌های مختلف جامعه نخواهد داشت و صرفاً منجر به افزایش درآمد دولت بدون هیچ مزیتی برای مردم می‌شود.
طرح تخصیص یارانه بنزین به کد ملی؛ راهکاری جامع و عادلانه
این کارشناس انرژی، طرح تخصیص یارانه بنزین به کد ملی (بنزین به ازای هر نفر) را جایگزینی مناسب و راهگشا برای بنزین سه‌نرخی معرفی کرد. وی تشریح کرد: در این طرح، ماهانه به هر کد ملی 30 لیتر یارانه بنزینی با نرخ 1500 تومان اختصاص می‌یابد و این یارانه صرفاً به مصارف شخصی افراد محدود می‌شود. در مقابل، مصارف صنعت حمل‌ونقل بر پایه سوخت‌های جایگزین مانند برق، CNG و LPG خواهد بود و این صنعت متولی تنوع‌بخشی به سبد سوختی کشور خواهد شد. به فعالان این بخش، سوخت جایگزین بنزین به‌صورت یارانه‌ای و مبتنی بر پیمایش تعلق خواهد گرفت.
مزایای اقتصادی و اجتماعی طرح سهمیه بنزین به کد ملی
هاشم‌زاده با تأکید بر بهره‌مندی مستقیم مالی افراد با مصرف بهینه، بیان داشت: کسانی که مصرفی از سهمیه یارانه‌ای خود نداشته باشند، می‌توانند بنزین مازاد خود را با قیمت تعادلی بازار آزاد، نزدیک به قیمت صادراتی، به فروش رسانده و از محل مصرف بهینه‌سازی‌شده خود کسب درآمد کنند. این بهره مالی برای خانواده‌های کم‌مصرف، به‌ویژه در دهک‌های پایین جامعه، چشمگیر خواهد بود. وی افزود: این طرح منجر به کاهش چشمگیر ضریب جینی و نفع بردن هشت دهک جامعه از این اصلاح خواهد شد. همچنین، قیمت صنعت حمل‌ونقل به دلیل تخصیص یارانه سوخت جایگزین بنزین، تغییری نخواهد کرد.
شفافیت در صادرات و حذف قاچاق بنزین
وی بزرگ‌ترین دستاورد طرح سهمیه بنزین به کد ملی برای حاکمیت را ایجاد شفافیت در خروج بنزین از کشور و به صفر رسیدن قاچاق بنزین دانست. هاشم‌زاده ادامه داد: مردم شهرهای مرزی دیگر نیازی به فروش غیررسمی سوخت خود به قاچاقچیان نخواهند داشت و سهمیه مازاد بر مصرف هر کد ملی به‌طور رسمی به صادرکنندگان شفاف و مشخص بنزین منتقل خواهد شد و معادل قیمت روز تابلو بورس انرژی، دریافت خواهند داشت. درآمد حاصل از این طرح به‌صورت روز و تورم‌دررفته خواهد بود و ارزش آن با گذر زمان کاهش نخواهد یافت.
تطابق با زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تشویق به حمل‌ونقل اشتراکی
در پاسخ به نگرانی‌ها پیرامون زیرساخت‌های حمل‌ونقل، کارشناس انرژی تأکید کرد: صنعت حمل‌ونقل عمومی و خصوصی همچنان از یارانه سوخت جایگزین بنزین بهره‌مند خواهد شد. با واقعی شدن قیمت بنزین، ابداعات جدیدی مبتنی بر سفر اشتراکی و حمل‌ونقل اشتراکی شکل خواهد گرفت، همانند طرح‌های سفرهای اشتراکی مبتنی بر هوش مصنوعی که هم‌اکنون نیز در حال اجراست. وی مدل هم‌پیمایی (carpooling) را نمونه‌ای از سفرهای اشتراکی با خودروی شخصی معرفی کرد که تک‌سرنشینی را به سفری اشتراکی تبدیل خواهد کرد. هاشم‌زاده در پایان خاطرنشان کرد که تمامی منابع حاصل از اجرای این طرح، از جمله صادرات مازاد تولید بنزین و درآمدهای حاصل از کارمزد و مالیات خریدوفروش سهمیه‌ها، به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل اختصاص خواهد یافت.
