هشدار قرمز! ۱۵ استان در آستانه بحران آب/ وضعیت بحرانی
خشکسالی بحران کمبود آب را تشدید کرده و نیازمند مدیریت مصرف، صرفه‌جویی و اصلاح الگوی مصرف با مشارکت اجتماعی برای تامین آب شرب است.
خشکسالی ۶ ساله، سدهای کشور را در وضعیت بحرانی قرار داد؛ ۴۸ سد تأمین‌کننده آب شرب زیر ۲۰ درصد ظرفیت
تشدید بحران کمبود آب در کشور
بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها، کشور در ششمین سال متوالی خشکسالی قرار دارد و این وضعیت به شکلی جدی بر منابع آبی اثر گذاشته است. ورودی آب به سدهای کشور در سال جاری با کاهشی ۴۳ درصدی نسبت به سال گذشته روبرو بوده است. در حال حاضر، ۴۸ سد که وظیفه تأمین آب شرب را بر عهده دارند، کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت خود را در اختیار دارند و ۱۵ استان کشور در وضعیت قرمز و بحرانی از نظر تأمین آب قرار گرفته‌اند. کلان‌شهرهایی مانند تهران در کنار سایر شهرهای پرجمعیت، در اولویت نخست مدیریت منابع آبی کشور قرار دارند.
اقدامات عمرانی و سرمایه‌گذاری برای رفع ناترازی آبی
برای مقابله با ناترازی موجود در منابع آبی، اقدامات گسترده‌ای در دست اجراست. پروژه‌های بزرگ انتقال و ذخیره‌سازی آب با جدیت پیگیری می‌شوند. تنها در طرح انتقال آب از طالقان به تهران، ۷ هزار میلیارد تومان هزینه شده است و برای تکمیل سایر طرح‌های حیاتی و بحرانی، حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار دیگر مورد نیاز است.
زیرساخت‌های فنی و نظارت بر کیفیت آب
کشور در بخش زیرساخت‌های انتقال و توزیع آب نیز دارای توانمندی قابل توجهی است. ایران اکنون دارای ۱۴۶ هزار کیلومتر خط انتقال و ۳۵۰ هزار کیلومتر شبکه توزیع آب است. همچنین، بیش از ۹۵۰ آزمایشگاه سلامت آب در سراسر کشور به طور مستمر بر کیفیت منابع آب شرب نظارت دارند تا سلامت شهروندان تأمین شود.
نقش تغییر رفتار مصرفی مردم در مدیریت بحران
در سطح اجتماعی، تغییر «رفتار مصرفی مردم» به عنوان تعیین‌کننده‌ترین عامل در آینده آبی کشور معرفی شده است. آمارها نشان می‌دهد که ۶۷ درصد مردم ایران بیش از استانداردهای جهانی آب مصرف می‌کنند. با این حال، در شش‌ماهه نخست سال جاری، مصرف آب ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است، اگرچه در یک ماه اخیر روند مصرف مجدداً افزایش نشان داده است. این موضوع بر اهمیت اصلاح الگوهای مصرف در جامعه تأکید دارد.
تاثیر صرفه‌جویی خانوارها در مدیریت کمبود آب
یک مثال ساده نشان‌دهنده تأثیر چشمگیر صرفه‌جویی در سطح خانوار است: اگر هر خانوار تهرانی در هر شبانه‌روز تنها هفت بطری ۱.۵ لیتری آب را صرفه‌جویی کند، این میزان معادل ۱۰ درصد کاهش مصرف در کلان‌شهر تهران خواهد بود و کمبود ۳.۵ مترمکعب بر ثانیه در این شهر به طور کامل مدیریت خواهد شد. این عدد کوچک، اما در عمل سرنوشت‌ساز است، زیرا رفتار مردم، آینده آب ایران را شکل می‌دهد.
ضرورت گفت‌وگو، آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی
با وجود وسعت، جمعیت و اقلیم متفاوت ایران، نظام آبی کشور با برنامه‌ریزی دقیق توانسته است تاکنون از بحران عبور کند. در شرایط کنونی، به جای هشدارهای صرف، ضرورت دارد بر گفت‌وگو، آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی تمرکز شود. این رویکرد می‌تواند به درک بهتر چالش‌ها و یافتن راه‌حل‌های پایدار کمک کند.
مدیریت علمی منابع و مشارکت اجتماعی، کلید تبدیل چالش به فرصت
کارشناسان معتقدند تغییر رژیم بارش‌ها در کشور جدی و بلندمدت است، اما مدیریت علمی منابع آبی و همراهی مردم می‌تواند این چالش را به فرصتی برای نوآوری و بهبود تبدیل کند. مدیران توزیع آب کشور نه تنها به دنبال تأمین پایدار آب هستند، بلکه الگوی جدیدی از مشارکت اجتماعی و مسئولیت‌پذیری عمومی را در این حوزه پیاده‌سازی می‌کنند. تحقق این مهم تنها با میدان‌داری مردم دغدغه‌مند ایران امکان‌پذیر است.
