خشکسالی مرگبار: فاجعه آب در راه است!
خشکسالی و بحران آب در ایران به دلیل کمبود آب و افزایش دما، سدها را در وضعیت بحرانی قرار داده است.
مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با انتشار اطلاعیه‌ای، هشدار جدی درباره وضعیت بحرانی کمبود آب در کشور صادر کرد.
خشکسالی بی‌سابقه در خاورمیانه و ایران
بر اساس بررسی‌های جامع و داده‌های اقلیمی، منطقه خاورمیانه و به‌ویژه ایران، یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر را تجربه می‌کند. پاییز جاری، ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در کشور بوده و میزان بارندگی در این فصل به‌طور چشمگیری کمتر از نرمال ثبت شده است.
"روز صفر آبی" در سدهای اصلی
داده‌های هواشناسی حاکی از آن است که نیمه اول سال شمسی جاری و به‌ویژه 40 روز گذشته پاییز، در بسیاری از استان‌ها، به‌خصوص در فلات مرکزی و استان‌های همجوار زاگرس، خشک‌ترین دوره در 40 سال گذشته بوده است. این وضعیت بحرانی، منابع آبی سطحی و زیرسطحی کشور را با فشار بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است. در شهرهای بزرگ مانند تهران، تبریز، مشهد و اراک، برخی سدهای اصلی تأمین‌کننده آب شرب به "روز صفر آبی" رسیده‌اند یا بسیار نزدیک شده‌اند؛ این بدان معناست که ذخایر قابل برداشت به حداقل رسیده و اتکای کامل به منابع زیرزمینی اجتناب‌ناپذیر شده است. این روند، خطر تشدید فرونشست و فقر منابع آبی در سال‌های آینده را به‌طور جدی افزایش می‌دهد.
افزایش دما، تشدید بحران
میانگین دمای کشور در پاییز جاری حدود یک درجه سانتی‌گراد بیش از میانگین بلندمدت بوده که این خود به افزایش تبخیر، کاهش رطوبت خاک و تشدید اثرات خشکسالی منجر شده است. مدل‌های میان‌مدت و هفتگی نیز پیش‌بینی می‌کنند که تا دو هفته آینده بارندگی در اغلب مناطق کشور رخ نخواهد داد یا بسیار کمتر از نرمال خواهد بود. این پیش‌بینی‌ها، در کنار وضعیت بحرانی سدها، زنگ خطر جدی برای منابع آبی کشور را به صدا درآورده‌اند.
پیش‌بینی‌های فصلی و نیاز به مدیریت منطقه‌ای
مدل‌های فصلی نشان می‌دهند که در ماه‌های زمستان، نیمه غربی کشور با احتمال متوسط در شرایط نرمال بارشی قرار می‌گیرد، اما نیمه شرقی همچنان با گرایش به کم‌بارشی مواجه خواهد بود. این تفاوت منطقه‌ای در بارش، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منطقه‌محور در مدیریت منابع آب است.
درخواست اقدام فوری از مسئولان و مردم
مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، ضمن اعلام هشدار جدی، از تمامی مسئولان، نهادهای اجرایی، شهرداری‌ها، صنایع، کشاورزان و عموم مردم درخواست می‌کند:
- مصرف آب را به‌طور جدی مدیریت و کاهش دهند.
- از هرگونه مصارف غیرضروری و هدررفت منابع آبی جلوگیری شود.
- برنامه‌های صرفه‌جویی، بازچرخانی آب و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب در اولویت قرار گیرد.
- اقدامات فوری برای تقویت زیرساخت‌های آبی، پایش منابع زیرزمینی و تدوین برنامه‌های اضطراری توسط نهادهای مسئول انجام شود.
- آموزش‌های عمومی در زمینه بحران آب و تاب‌آوری در برابر خشکسالی در سطح مدارس، رسانه‌ها و جوامع محلی گسترش یابد.
تاب‌آوری کشور در برابر بحران خشکسالی، نیازمند همبستگی ملی، آگاهی عمومی و اقدام فوری است. آینده منابع آبی ایران در گرو تصمیمات امروز ماست.
