خشکسالی جان می‌گیرد! آب در مرز فاجعه، مسئولان همچنان در خواب؟

سازمان هواشناسی با انتشار اطلاعیه‌ای نسبت به وضعیت بحرانی خشکسالی در کشور هشدار داد و از مسئولان و مردم درخواست کرد تا با مدیریت مصرف، از هدررفت منابع آبی جلوگیری کنند.

خشکسالی بی‌سابقه در ایران

بر اساس بررسی‌های جامع و داده‌های اقلیمی، منطقه خاورمیانه و به‌ویژه ایران، با یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر مواجه است. پاییز جاری، ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در کشور بوده و میزان بارندگی در این فصل به‌طور چشمگیری کمتر از حد نرمال ثبت شده است. داده‌های هواشناسی حاکی از آن است که نیمه اول سال شمسی جاری و به‌ویژه 40 روز گذشته پاییز، در بسیاری از استان‌ها، به‌ویژه در فلات مرکزی و استان‌های همجوار زاگرس، خشک‌ترین دوره در 40 سال گذشته را تجربه کرده است.

بحران منابع آبی در شهرهای بزرگ

این وضعیت بحرانی، منابع آبی سطحی و زیرسطحی کشور را با فشار بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است. در شهرهای بزرگی همچون تهران، تبریز، مشهد و اراک، برخی سدهای اصلی تأمین‌کننده آب شرب به "روز صفر آبی" رسیده‌اند یا بسیار به آن نزدیک شده‌اند. این بدان معناست که ذخایر قابل برداشت به حداقل رسیده و وابستگی به منابع زیرزمینی افزایش یافته است. این روند، خطر تشدید فرونشست و کاهش منابع آبی در سال‌های آینده را به‌طور جدی افزایش می‌دهد.

نقش افزایش دما در تشدید خشکسالی

میانگین دمای کشور در پاییز جاری حدود یک درجه سانتی‌گراد بیش از میانگین بلندمدت بوده که این موضوع به افزایش تبخیر، کاهش رطوبت خاک و تشدید اثرات خشکسالی منجر شده است. مدل‌های میان‌مدت و هفتگی نیز نشان می‌دهند که تا دو هفته آینده، بارندگی در اغلب مناطق کشور رخ نخواهد داد یا بسیار کمتر از حد نرمال خواهد بود. این پیش‌بینی‌ها، در کنار وضعیت بحرانی سدها، زنگ خطر جدی را برای منابع آبی کشور به صدا درآورده‌اند.

پیش‌بینی بارش‌های زمستان

مدل‌های فصلی حاکی از آن است که در ماه‌های زمستان، نیمه غربی کشور با احتمال متوسط در شرایط نرمال بارشی قرار خواهد گرفت، اما نیمه شرقی همچنان با گرایش به کم‌بارشی مواجه خواهد بود. این تفاوت منطقه‌ای در بارش، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منطقه‌محور در مدیریت منابع آب است.

درخواست از مسئولان و مردم

مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، ضمن اعلام هشدار جدی، از تمامی مسئولان، نهادهای اجرایی، شهرداری‌ها، صنایع، کشاورزان و عموم مردم درخواست کرده است تا:

• مصرف آب را به‌طور جدی مدیریت و کاهش دهند.
• از هرگونه مصارف غیرضروری و هدررفت منابع آبی جلوگیری شود.
• برنامه‌های صرفه‌جویی، بازچرخانی آب و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب در اولویت قرار گیرد.
• اقدامات فوری برای تقویت زیرساخت‌های آبی، پایش منابع زیرزمینی و تدوین برنامه‌های اضطراری توسط نهادهای مسئول انجام شود.
• آموزش‌های عمومی در زمینه بحران آب و تاب‌آوری در برابر خشکسالی در سطح مدارس، رسانه‌ها و جوامع محلی گسترش یابد.

این مرکز تأکید کرده است که تاب‌آوری کشور در برابر بحران خشکسالی، نیازمند همبستگی ملی، آگاهی عمومی و اقدام فوری است و آینده منابع آبی ایران در گرو تصمیمات امروز ماست.