خشکسالی آخرالزمان آب! تشنه می‌مانیم یا نجات پیدا می‌کنیم؟
سازمان هواشناسی از تشدید بحران کمبود آب و خشکسالی در ایران و خاورمیانه به دلیل کاهش بارندگی و پر بودن ناکافی سدهای کشور خبر داد و بر ضرورت مدیریت مصرف آب تأکید کرد.
سازمان هواشناسی کشور با انتشار اطلاعیه‌ای نسبت به ادامه روند خشکسالی شدید در ایران و خاورمیانه هشدار داد و بر لزوم مدیریت جدی مصرف آب تأکید کرد.
ششمین پاییز خشک متوالی
بر اساس بررسی‌های جامع و داده‌های اقلیمی، منطقه خاورمیانه و به‌ویژه ایران درگیر یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر است. پاییز جاری، ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در کشور بوده و میزان بارندگی در این فصل به‌طور چشمگیری کمتر از نرمال ثبت شده است. این وضعیت بحرانی، منابع آبی سطحی و زیرسطحی کشور را با فشار بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است.
"روز صفر آبی" در سدهای کشور
داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد که نیمه اول سال شمسی جاری و به‌ویژه 40 روز گذشته پاییز جاری در بسیاری از استان‌ها، به‌ویژه در فلات مرکزی و استان‌های همجوار زاگرس، خشک‌ترین دوره در 40 سال گذشته بوده است. در شهرهای بزرگ مانند تهران، تبریز، مشهد و اراک، برخی سدهای اصلی تأمین‌کننده آب شرب به "روز صفر آبی" رسیده یا بسیار نزدیک شده‌اند. این بدان معناست که ذخایر قابل برداشت به حداقل رسیده و اتکای کامل به منابع زیرزمینی ناگزیر است؛ روندی که خطر تشدید فرونشست و فقر منابع آبی در سال‌های آینده را به‌طور جدی افزایش می‌دهد.
افزایش دما و تشدید اثرات خشکسالی
میانگین دمای کشور در پاییز جاری حدود یک درجه سانتی‌گراد بیش از میانگین بلندمدت بوده است. این افزایش دما به افزایش تبخیر، کاهش رطوبت خاک و تشدید اثرات خشکسالی منجر شده است. مدل‌های میان‌مدت و هفتگی نیز حاکی از آن است که تا دو هفته آینده بارندگی در اغلب مناطق کشور رخ نخواهد داد یا بسیار کمتر از نرمال خواهد بود. این پیش‌بینی‌ها، در کنار وضعیت بحرانی سدها، زنگ خطر جدی برای منابع آبی کشور را به صدا درآورده‌اند.
پیش‌بینی بارش‌های زمستانی
مدل‌های فصلی نشان می‌دهند که در ماه‌های زمستان، نیمه غربی کشور با احتمال متوسط در شرایط نرمال بارشی قرار می‌گیرد، اما نیمه شرقی همچنان با گرایش به کم‌بارشی مواجه خواهد بود. این تفاوت منطقه‌ای در بارش، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منطقه‌محور در مدیریت منابع آب است.
درخواست اقدامات فوری
مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ضمن اعلام هشدار جدی، از تمامی مسئولان، نهادهای اجرایی، شهرداری‌ها، صنایع، کشاورزان و عموم مردم درخواست کرده است تا اقدامات زیر را در اولویت قرار دهند:
- مدیریت و کاهش جدی مصرف آب.
- جلوگیری از هرگونه مصارف غیرضروری و هدررفت منابع آبی.
- اولویت‌دهی به برنامه‌های صرفه‌جویی، بازچرخانی آب و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب.
- انجام اقدامات فوری برای تقویت زیرساخت‌های آبی، پایش منابع زیرزمینی و تدوین برنامه‌های اضطراری توسط نهادهای مسئول.
- گسترش آموزش‌های عمومی در زمینه بحران آب و تاب‌آوری در برابر خشکسالی در سطح مدارس، رسانه‌ها و جوامع محلی.
این مرکز تأکید کرده است که تاب‌آوری کشور در برابر بحران خشکسالی، نیازمند همبستگی ملی، آگاهی عمومی و اقدام فوری است و آینده منابع آبی ایران در گرو تصمیمات امروز است.
