پروژه «گنبد طلایی» آمریکا؛ طراحان کابوس امنیت جهانی در کاخ سفید!
ترامپ با طرح "دفاع موشکی" و "جنگ ستارگان" به دنبال نظامی‌سازی فضا و ثبات جهانی در مقابل مسابقه تسلیحاتی چین، روسیه و کره شمالی است.
«گنبد طلایی» ترامپ؛ رؤیای محافظت از آمریکا یا تهدیدی برای ثبات جهانی؟
رونمایی از سامانه دفاع موشکی جنجالی
در تاریخ 20 مه 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، از طرحی انقلابی در حوزه دفاع موشکی پرده برداشت. این سامانه چندلایه که «گنبد طلایی» نام گرفته، قرار است به ادعای مقامات آمریکایی، از این کشور در برابر تهدیدهای موشکی بالستیک، هایپرسونیک و کروز از سوی قدرت‌هایی چون روسیه، چین، کره شمالی و ایران محافظت کند.
میراث «جنگ ستارگان» و هزینه‌های نجومی
ترامپ این پروژه را ادامه‌دهنده راه رونالد ریگان و ابتکار دفاعی راهبردی سال 1983 توصیف کرد. «جنگ ستارگان» که به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور و چالش‌های فنی لغو شد، اکنون در قالب «گنبد طلایی» با برآوردی اولیه 175 میلیارد دلار و هزینه‌ای احتمالی بیش از یک تریلیون دلار در بلندمدت، دوباره مطرح شده است.
«فانتزی خطرناک» یا امنیت پایدار؟
روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی تحلیلی، این طرح را «فانتزی خطرناکی» خوانده که ثبات جهانی را بیش از پیش تأمین امنیت، به مخاطره می‌اندازد. ترامپ وعده موفقیت صد درصدی سامانه در سه سال آینده را داده است، اما تحلیل کارشناسان این ادعا را دور از دسترس می‌داند.
چالش‌های فنی و ابعاد اجرایی
لورا گرگو، فیزیکدان و عضو اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند، معتقد است که این سامانه حتی در صورت موفقیت، با روش‌هایی چون پرتاب گروهی موشک‌ها یا حملات ضد ماهواره‌ای قابل خنثی‌سازی است. «گنبد طلایی» که از سامانه مشابه در رژیم صهیونیستی الهام گرفته، با تمرکز بر رهگیرهای فضایی و ماهواره‌های حسگر، قصد دارد موشک‌ها را در مراحل اولیه پرواز منهدم کند. با این حال، کارشناسان بر چالش‌های فنی عظیم، ناتوانی در مقابله با حجم انبوه حملات و موشک‌های مانورپذیر تأکید دارند.
بر هم زدن توازن استراتژیک و تشدید تنش‌ها
این طرح با زیر سؤال بردن دکترین بازدارندگی هسته‌ای و اصل «نابودی متقابل تضمین‌شده»، توازن راهبردی جهانی را برهم می‌زند و رقبا را به تشدید تنش‌ها ترغیب می‌کند. ست مولتون، نماینده دموکرات، این ایده را «خطرناک‌ترین ایده ترامپ» دانسته و معتقد است که حتی در صورت عملیاتی شدن بخشی از آن، امنیت فراگیری ایجاد نخواهد شد و صرفاً حس برتری دفاعی آمریکا را تقویت کرده که واکنش تهاجمی رقبا را در پی دارد.
مسابقه تسلیحاتی فضایی و نگرانی‌های بین‌المللی
جی جانسون فریسون، استاد دانشکده جنگ دریایی آمریکا، هشدار داده که استقرار این سیستم‌ها در فضا می‌تواند «جرقه دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی» را بزند. روسیه و چین این پروژه را «ویرانگر ثبات راهبردی» خوانده و تأکید کرده‌اند که این طرح، پیوند جدایی‌ناپذیر تسلیحات تهاجمی و دفاعی را نادیده می‌گیرد. این کشورها اکنون بر توسعه موشک‌های نفوذکننده به سامانه‌های دفاعی فضایی و قابلیت‌های ضد ماهواره‌ای تمرکز کرده‌اند.
تسریع چرخه رقابت استراتژیک
افزایش 35 درصدی تعداد ماهواره‌های نظامی در مدار طی پنج سال گذشته، که بیش از نیمی از آن‌ها ساخت آمریکا هستند، نشان‌دهنده شتاب‌گیری رقابت استراتژیک است. موسسه مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS) این چرخه را «شتاب‌گیری رقابت استراتژیک» توصیف می‌کند، که در آن هر سرمایه‌گذاری دفاعی به سرمایه‌گذاری‌های تهاجمی بیشتر منجر می‌شود.
نظامی‌سازی فضا؛ از حوزه‌ای صلح‌آمیز تا عرصه جنگی
نظامی‌سازی فضا، هسته اصلی این طرح، خطر دیگری بر امنیت جهانی می‌افزاید و فضا را از حوزه‌ای صلح‌آمیز به عرصه‌ای جنگی تبدیل می‌کند. استقرار هزاران ماهواره رهگیر و حسگر در مدار پایین زمین، نقض آشکار معاهده فضای بیرونی و افزایش خطر درگیری‌های تصادفی یا عمدی را به همراه دارد. سخنگوی وزارت امور خارجه چین هشدار داده که این پروژه «فضا را به میدان نبرد تبدیل می‌کند و مسابقه تسلیحاتی فضایی را شعله‌ور می‌سازد». کره شمالی نیز این طرح را «سناریوی جنگ هسته‌ای فضایی» نامیده است.
دور باطل تسلیحاتی و آینده نامعلوم
این نظامی‌سازی، حتی اگر «گنبد طلایی» به اهدافش نرسد، باعث ایجاد یک دور باطل می‌شود. کشورها برای غلبه بر سپر ناقص آمریکا به سلاح‌های پیشرفته‌تر روی می‌آورند. در نهایت، ایده «گنبد طلایی»، صرف‌نظر از اینکه محقق شود یا خیر، خطر محاسبات نادرست و تنش‌های فزاینده را در پی خواهد داشت و جهان را به سمت تضعیف امنیت جهانی سوق می‌دهد.
