هشدار جنجالی: خشکسالی، گندم ایران را به خاکستر می‌نشاند!
خشکسالی و بحران آب تولید گندم را تهدید می‌کند، ضرورت مدیریت منابع آبی و بیمه کشاورزی برای حفظ امنیت غذایی.
خشکسالی بی‌سابقه ۶۰ سال اخیر، تولید گندم را تهدید می‌کند؛ مسئولان بر جبران خسارات تأکید دارند
هشدار درباره کمبود بارش و وضعیت بحرانی
عطااله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران کشور، با اشاره به خشکسالی بی‌سابقه در ۶۰ سال گذشته، ابراز امیدواری کرد که میزان تولید گندم در سال زراعی پیش رو، مشابه سال گذشته باشد. وی همچنین بر لزوم پرداخت بدهی دولت به صندوق بیمه کشاورزی برای جبران خسارات وارده به کشاورزان تأکید کرد.
کشور این روزها با چالش‌های جدی در تأمین انرژی و منابع آبی روبرو است. پاییز سال ۱۴۰۴ به عنوان خشک‌ترین پاییز در طول ۶۰ سال گذشته ثبت شده است. این وضعیت علاوه بر مشکلات تأمین آب شرب، چالش‌های فراوانی را برای بخش کشاورزی و امنیت غذایی کشور به وجود آورده است.
کاهش ۵۰ درصدی سهم آب کشاورزی و هدررفت منابع
کاهش قابل توجه حجم آب پشت سدها منجر به کاهش بیش از ۵۰ درصدی سهم آب بخش کشاورزی شده است. علیرغم وعده‌های دولت‌ها برای اصلاح شیوه‌های سنتی کشاورزی و جلوگیری از هدررفت منابع، این امر تاکنون محقق نشده است. انتظار می‌رود وضعیت بغرنج کنونی، دولت را به سوی چاره‌اندیشی جدی و اقدام عملی سوق دهد.
کاهش ۳۰ درصدی تولید گندم در سال گذشته
سال گذشته، با وجود خودکفایی در تولید گندم در دو سال پیش از آن، به دلیل خشکسالی، تولید این محصول استراتژیک بیش از ۳۰ درصد کاهش یافت و کشاورزان حدود ۸ میلیون تن گندم به دولت تحویل دادند. بارش برای کشت گندم، به ویژه در اراضی دیم که بخش عمده‌ای از مزارع کشور را تشکیل می‌دهند (۴ میلیون هکتار دیم و ۲ میلیون هکتار آبی)، حیاتی است.
تأثیر صفر درصدی بارندگی پاییز بر کشت گندم
هاشمی در تشریح وضعیت تولید گندم در سال زراعی ۱۴۰۴-۱۴۰۵ گفت: «متأسفانه پاییز امسال تا امروز بارشی نداشته و میزان بارندگی تقریباً صفر گزارش شده است. برخی کشاورزان کشت را آغاز کرده‌اند و منتظر بارش هستند و بعضی دیگر دست نگه داشته‌اند تا زمین رطوبت لازم را پیدا کند سپس کشت کنند.»
وی افزود: «۹۰ درصد کشت در استان‌های شمال‌غرب و غرب مثل زنجان انجام شده است، اما اگر بارشی نداشته باشیم، شرایط سبزینگی دیمزارها خوب نخواهد بود.»
امید به جبران کمبود بارندگی در زمستان
رئیس بنیاد گندم‌کاران با اشاره به عقب‌ماندگی قابل توجه کشور از میانگین بارش بلندمدت، ابراز امیدواری کرد که بارش‌های زمستان بتوانند کمبود بارندگی پاییز را جبران کنند. وی همچنین به خسارت حدود ۸۰ درصدی اراضی کشت گندم دیمی در سال زراعی گذشته اشاره کرد و گفت: «راندمان کشت در مزارع آبی دو برابر دیم است و سال گذشته این خسارت تا حدودی با گندم آبی جبران شد.»
هاشمی تصریح کرد: «امسال هم اگر زمین‌های کشت آبی گندم به درستی تیمار و نهاده کشاورزی و کود به موقع تأمین شود، می‌توان با مدیریت، از مساحت گندمزارهای آبی به رقم مناسبی از تولید گندم دست یافت. به طور قطع، اگر در زمستان بارش باران به همراه برف باشد، مزارع آبی کشور وضعیت مطلوبی خواهند داشت.»
وی در ادامه هشدار داد: «اگر تا دو هفته آینده بارشی نداشته باشیم، مزارع دیم در استان‌های سردسیر در نیمه شمالی کشور، تولید خوبی برای سال زراعی جدید نخواهند داشت.»
این مسئول صنفی یادآور شد: «اگر بر اساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی روند خشکسالی ادامه پیدا کند، با وجود کشت آبی گندم، تولید این محصول استراتژیک نسبت به سال قبل شرایط نامتوازن‌تری خواهد داشت.»
مشکلات تأمین کود وارداتی
هاشمی در ادامه به چالش‌های تأمین به موقع کود اشاره کرد و گفت: «گندم به سه نوع کود نیاز دارد که ازته یا اوره در داخل تولید می‌شود و کود پتاسه و فسفاته وارداتی هستند. سال گذشته به دلیل عدم اعتبار کافی، شرکت خدمات حمایتی در تأمین این دو نوع کود شیمیایی مشکلاتی داشت و امسال هم چالش‌هایی وجود دارد. در بحث تأمین کود اوره، شرکت‌های تولیدی پتروشیمی باید همکاری داشته باشند.»
کنترل نسبی آفات گندم
رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران در خصوص آفات گندم با توجه به خشکسالی‌های موجود، توضیح داد: «برخی آفت‌ها با بارش تشدید می‌شوند و بعضی دیگر با خشکسالی. با همکاری کشاورزان و کمک مروجان بخش کشاورزی، بسیاری از آفات گندم امروز برای گندمزارهای کشور تهدید جدی محسوب نمی‌شوند.»
وی اظهار داشت: «اگر در استان‌های جنوبی کشور بارش نداشته باشیم، ممکن است گندمزارها با آفت ملخ تهدید شوند.»
لزوم هماهنگی وزارت نیرو و جهاد کشاورزی
هاشمی بر لزوم هماهنگی وزارت نیرو با وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرد و گفت: «ما انتظار اختصاص آب بیشتر را نداریم، اما همان میزان آب در نظر گرفته شده را به موقع به دست کشاورز برسانند.» وی همچنین خواستار همکاری وزارت نفت با وزارت جهاد کشاورزی و کشاورزان برای تأمین سوخت مورد نیاز بخش کشاورزی شد تا سال زراعی دشوار پیش رو به سلامت پشت سر گذاشته شود.
بدهی دولت به صندوق بیمه کشاورزی، کلید حمایت از کشاورزان
این مسئول صنفی با تأکید بر اهمیت حمایت از بخش کشاورزی از طریق بیمه، خاطرنشان کرد: «هنگامی که کشاورزان محصولی را کشت و آن را بیمه می‌کنند، به این امید هستند که در شرایطی مثل امسال یا سال گذشته، اگر خسارتی متوجه مزرعه و محصولشان شد، توسط بیمه حداقل هزینه‌ها پرداخت شود.»
هاشمی ادامه داد: «دولت باید بدهی خود را به صندوق بیمه محصولات کشاورزی تسویه کند تا منجر به تقویت این صندوق برای حمایت از کشاورزان شود.»
رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران با اشاره به بیمه سراسری گندمزارهای کشور، گفت: «کشاورزان به این امید گندم را در شرایط خشکسالی کشت کرده‌اند که در صورت خسارت، صندوق بیمه محصولات کشاورزی بتواند جبران بخشی از این خسارات را به گندم‌کاران بپردازد.»
نرخ خرید تضمینی گندم برای سال زراعی ۱۴۰۴-۱۴۰۵ مبلغ ۲۹,۵۰۰ تومان تعیین شده است. همچنین، طبق توافق بین اعضای دولتی و خصوصی شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی، پرداخت کامل پول بیمه تمام گندمزارهای کشور بر عهده دولت است.
