عراق در آستانه انفجار؟ ۴ گام تا انحلال یا تشکیل پارلمان!
نتایج اولیه انتخابات پارلمانی عراق با اعتراضات و نامزدی نخست‌وزیر همراه شد.
عراق پس از انتخابات؛ پیچیدگی‌های تشکیل دولت جدید
پس از پایان رأی‌گیری عمومی انتخابات پارلمانی عراق در ۲۰ آبان ماه و اعلام نتایج اولیه توسط کمیسیون عالی مستقل انتخابات، روند سیاسی این کشور وارد مراحل پیچیده‌ای شده است. این مراحل با طرح اعتراضات قانونی آغاز شده و با شروع به کار دولت جدید به پایان خواهد رسید.
نتایج اولیه و جایگاه فراکسیون‌ها
بر اساس نتایج اولیه اعلام شده، فهرست "بازسازی و توسعه" به رهبری محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی، با کسب ۴۶ کرسی بیشترین آراء را به خود اختصاص داد. پس از این فهرست، "دولت قانون" به رهبری نوری مالکی و "التقدم" به رهبری محمد الحلبوسی در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند. این نتایج در معرض افزایش یا کاهش قرار دارند.
مراحل قانونی تشکیل دولت جدید
بر اساس تحلیل کارشناسان مسائل حقوقی، مهم‌ترین مراحل قانونی روند تشکیل دولت جدید در عراق به شرح زیر خلاصه می‌شود:
- اعتراضات و تأیید نتایج: پس از اعلام نتایج اولیه، نامزدها فرصت دارند تا ظرف ۳ روز اعتراضات قانونی خود را مطرح کنند. سپس هیئت قضائی سه نفره ۱۰ روز فرصت دارد تا به این اعتراضات رسیدگی و نتایج نهایی را اعلام کند. این نتایج نهایی باید توسط دادگاه فدرال تأیید شود.
- تشکیل اولین جلسه پارلمان: پس از تأیید نهایی نتایج، رئیس‌جمهور باید ظرف ۱۵ روز پارلمان جدید را دعوت به تشکیل جلسه کند. در این جلسه، رئیس مجلس و دو معاون وی با رأی اکثریت اعضا انتخاب خواهند شد.
- انتخاب رئیس‌جمهور: مرحله بعدی، انتخاب رئیس‌جمهور جدید است که ظرف مهلت ۳۰ روزه صورت می‌گیرد. برای این منظور، آراء اکثریت دو سوم کل اعضای پارلمان (اکثریت مطلق) لازم است. این پست به طور سنتی به نمایندگان کرد تعلق دارد.
- مأمور شدن نامزد تشکیل دولت: پس از انتخاب رئیس‌جمهور، وی باید ظرف ۱۵ روز از تاریخ انتخاب خود، نامزد بزرگترین فراکسیون پارلمانی را به تشکیل کابینه مأمور کند. طبق قانون اساسی، این پست به طور سنتی سهم شیعیان است.
چالش‌های تشکیل فراکسیون
به دلیل عدم امکان دستیابی به اکثریت مطلق در میان احزاب، بزرگترین ائتلاف پیروز در انتخابات ملزم به مذاکره با سایر متحدان خود برای تبدیل شدن به بزرگترین فراکسیون پارلمانی خواهد بود. نخست‌وزیر مأمور شده ۳۰ روز فرصت دارد تا اعضای دولت خود را انتخاب و برای کسب رأی اعتماد به مجلس نمایندگان معرفی کند.
تأثیر رقابت‌های سیاسی بر روند تشکیل دولت
برخی پژوهشگران امور انتخاباتی پیش‌بینی می‌کنند که تعیین نخست‌وزیر و تشکیل دولت پس از انتخابات ممکن است با تأخیر مواجه شود. نزدیکی آراء گروه‌های سیاسی و رقابت میان نیروهای چارچوب هماهنگی، احتمال تکرار سناریوی انتخابات سال ۲۰۲۱ و تأخیر در روند تشکیل دولت را افزایش می‌دهد. همچنین، مواضع قدرت‌های بین‌المللی تأثیرگذار در عراق نیز می‌تواند در تعیین مسیر تفاهمات سیاسی آینده، به ویژه در مورد انتخاب نخست‌وزیر جدید، نقش داشته باشد.
