افشای پشت پرده: غول‌های قدرت عراق بر سر چی با هم می‌جنگند؟
عراق در آستانه انتخابات پارلمانی با تمرکز قدرت در قوه مجریه و وابستگی نفتی، شاهد مذاکرات سیاسی برای تشکیل ائتلاف و تعیین ساختار سیاسی جدید است.
تحلیل جایگاه نخست‌وزیر در ساختار سیاسی عراق
تمرکز قدرت در منصب نخست‌وزیری
علیرضا مجیدی، کارشناس مسائل غرب آسیا، در تحلیلی ویدئویی به بررسی جایگاه نخست‌وزیر در ساختار سیاسی و قدرت در عراق پرداخته است. بر اساس قانون اساسی این کشور، نخست‌وزیر عالی‌ترین مقام کشوری، رئیس قوه مجریه و فرمانده کل نیروهای مسلح محسوب می‌شود. مجیدی معتقد است ضعف نظام اداری و نبود دستگاه‌های نظارتی کارآمد در عراق، زمینه را برای تمرکز قدرت سیاسی در منصب نخست‌وزیر فراهم کرده است.
وابستگی شدید نفتی و نقش نخست‌وزیر
مجیدی با اشاره به جزئیات ساختار قدرت سیاسی، اقتصادی و قانونی در عراق، بیان کرد که بیش از ۸۴ درصد بودجه این کشور از محل درآمدهای نفتی تأمین می‌شود. این وابستگی شدید نفتی باعث شده است قدرت اجرایی و مالی کشور عملاً در دست نخست‌وزیر متمرکز شود. در چنین شرایطی، نخست‌وزیری تنها یک مقام اجرایی نیست، بلکه محور تمام تصمیم‌گیری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی عراق به شمار می‌رود.
پیچیدگی انتخابات و تشکیل دولت
ساختار انتخابات پارلمانی عراق به گونه‌ای است که هیچ فهرست انتخاباتی قادر به کسب اکثریت مطلق کرسی‌ها نیست. پارلمان این کشور شامل ۳۲۹ کرسی است که تنها ۳۲۰ کرسی بین حدود ۲۰ فهرست اصلی تقسیم می‌شود. حتی فهرستی که بیشترین آرا را کسب کند، به تنهایی قادر به تشکیل دولت نخواهد بود. طبق قانون، پس از اعلام نتایج، رهبران فهرست‌های مختلف وارد مذاکره می‌شوند تا «بزرگ‌ترین فراکسیون پارلمانی» را تشکیل دهند و این فراکسیون حق تعیین نخست‌وزیر را خواهد داشت، نه لزوماً فهرست برنده انتخابات.
مرحله دوم رقابت؛ لابی‌ها و توافقات سیاسی
مجیدی توضیح داد که از فردای انتخابات، مرحله دوم رقابت آغاز می‌شود؛ مرحله‌ای که در آن لابی‌ها، توافقات و چانه‌زنی‌های سیاسی سرنوشت دولت را تعیین می‌کنند. این روند معمولاً با تنش و بحران سیاسی همراه است. وی خاطرنشان کرد که از سال ۲۰۱۴ تاکنون، در اکثر موارد پس از کشمکش‌های طولانی، شخصی به عنوان نخست‌وزیر به قدرت رسیده که نه از چهره‌های قطبی، بلکه فردی میانه‌رو و مورد توافق همه جناح‌ها بوده است.
قدرت نه از صندوق رأی، بلکه از دل مذاکرات
به اعتقاد مجیدی، در عراق رأی بالا نشانه پیروزی یک جریان، حزب یا ائتلاف نیست؛ بلکه آنچه سرنوشت دولت و گزینه نهایی نخست‌وزیری را رقم می‌زند، توانایی ساخت ائتلاف و جلب رضایت جریان‌های متضاد است. در نتیجه، قدرت نه از صندوق رأی، بلکه از دل مذاکرات بیرون می‌آید.
