انفجار قیمت دلار دولتی: ۱۲۴ هزار تومان، مرز جدیدی از بحران!
بانک مرکزی با سیاستهای جدید ارزی در مرکز مبادله، مهار تورم و تقویت صادرات را هدف قرار داد.
بانک مرکزی امروز سهشنبه، ۹ دی ماه ۱۴۰۴، قیمت اسکناس و حواله دلار توافقی در بازار ارز تجاری را اعلام کرد. بر این اساس، هر اسکناس دلار توافقی با نرخ ۱۲۴ هزار و ۱۴۹ تومان و هر حواله دلار نیز با نرخ ۸۳ هزار و ۲۹۸ تومان داد و ستد شد. این نرخها به ترتیب با افزایش ۲۷۳۸ و ۷۸۳ تومانی نسبت به روز کاری گذشته همراه بودهاند.
افزایش نرخ حواله دلار و سیگنال مثبت برای صنایع صادراتمحور
جدیدترین آمار از معاملات بازار ارز حاکی از آن است که نرخ حواله دلار آمریکا در تاریخ ۸ مهر ماه ۱۴۰۴ برای نخستینبار وارد کانال ۷۰ هزار تومان شد و از نرخ ۷۰ هزار و ۱۵۰ تومان آغاز به کار کرد و اکنون به ۸۳ هزار و ۲۹۸ تومان رسیده است. این رویداد از منظر فعالان بورس، میتواند به عنوان یک سیگنال مثبت برای شرکتهای صادراتمحور تلقی گردد. مقایسه روند ۶۰۰ روز کاری گذشته نشان میدهد نرخ حواله از ۳۹ هزار و ۲۶۹ تومان به این سطح رسیده که معادل رشد بالغ بر ۱۱۲ درصدی (بیش از ۴۴ هزار تومانی) است.
از آنجا که بسیاری از شرکتهای بورسی، به ویژه در صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی و معدنی، بخش عمده فروش خود را بر پایه نرخ ارز حوالهای انجام میدهند، نزدیک شدن نرخ حواله به کانال ۸۰ هزار تومان نشاندهنده افزایش درآمد ریالی حاصل از صادرات و در نتیجه، بهبود حاشیه سود عملیاتی این شرکتهاست. این رویداد میتواند زمینهساز افزایش انگیزه سرمایهگذاری در نمادهای مرتبط و تحرک بیشتر سمت تقاضا در بازار سرمایه شود. لذا انتظار میرود در صورت ادامه روند افزایش نرخ حواله در این کانال، گزارشهای مالی فصلی شرکتها با ارقام بالاتری منعکس گردد و بازار نشانههای بیشتری از حرکت به سمت ارزشگذاری بالاتر نشان دهد.
موضع بانک مرکزی در قبال نرخ ارز
این در حالی است که همزمان با بالا رفتن نرخ دلار غیررسمی، محمدرضا فرزین، رئیسکل بانک مرکزی بارها درباره ادعاهایی درخصوص تکنرخی شدن ارز تأکید کرده است که بانک مرکزی هیچ برنامهای برای افزایش نرخ ارز ۷۰ هزار تومانی ندارد. وی معتقد است ما نمیتوانیم با افزایش نرخ ارز ترجیحی ۲۸,۵۰۰ تومانی و ۷۰ هزار تومانی مرکز مبادله، تورم را به کالاها و خدمات منتقل کنیم؛ زیرا تجربه گذشته نشان میدهد اگر این کار انجام شود تورم شدیدی به کالاها منتقل میشود.
واکنش هیجانی بازار سرمایه و اهمیت نرخ حواله
شایان ذکر است طی ۷۰۰ روز کاری گذشته افزایش قیمت اسکناس دلار از ۴۱ هزار و ۲۹۹ تومان به ۱۲۴ هزار و ۱۴۹ تومان بیانگر رشد بیش از ۲۰۰ درصدی (نزدیک به ۸۳ هزار تومانی) در این مدت است و این خود بیانگر رشد بیشتر نرخ حواله نسبت به اسکناس است.
باید یادآور شد ریزش سنگین بیش از ۱۰۰ هزار واحدی شاخص کل بورس تهران در روز جاری در واکنش به عقبنشینی دلار آزاد و شوک خبری بازگشت همتی به بانک مرکزی، بیش از آنکه ریشه در متغیرهای بنیادی داشته باشد، ناشی از غلبه هیجان فروش بر منطق تحلیلی است؛ چراکه در محاسبات واقعی سودآوری شرکتها، این «نرخ حواله» (تثبیت شده در کانال ۸۳ هزار تومان) است که نقش تعیینکننده دارد، نه دلار غیررسمی که تنها جنبه روانی دارد. این پارادوکس رفتاری نشان میدهد بازار دچار یک خطای محاسباتی موقت شده و وزن بیش ازحدی به ریسکهای سیاسی و نوسانات بازار آزاد داده است، لذا با توجه به ثبات و حتی روند صعودی نرخهای رسمی که مستقیماً حاشیه سود صنایع صادراتمحور را تضمین میکند، پیشبینی میشود با فروکش کردن غبار تغییرات مدیریتی و بازگشت تمرکز معاملهگران به واقعیتهای صورتهای مالی، این واکنش منفی هیجانی به زودی تعدیل شده و بازار مسیر خود را با ارزندگیِ نرخهای جدید هماهنگ کند.
نرخ سایر ارزها در مرکز مبادله
قیمت توافقی در تالار دوم و برای هر اسکناس یورو در مرکز مبادله ایران در حالی با افزایش ۳۰۸۱ تومانی نسبت به روز کاری قبل به ۱۴۵ هزار و ۹۶۸ تومان رسیده است که در طرف دیگر نرخ حواله یورو با افزایش ۸۲۷ تومانی به ۹۷ هزار و ۹۳۸ تومان رسیده است.
از سوی دیگر، اسکناس و حواله درهم امارات به ترتیب با افزایش ۷۴۵ و ۲۱۳ تومانی نسبت به روز کاری گذشته در قیمت ۳۳ هزار و ۸۰۵ تومان و ۲۲ هزار و ۶۸۱ تومان داد و ستد شده است. جزئیات نرخ سایر ارزها و تغییرات آنها نیز توسط بانک مرکزی اعلام شده است.
جزئیات محاسبه نرخهای رسمی ارز
نرخ گروه (تالار) دوم و اسکناس بر اساس عملکرد روز کاری گذشته معاملات ارزی انجام شده در گروه دوم متقاضیان سامانه بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران محاسبه میشود. نرخ حواله نیز بر اساس عملکرد روز گذشته معاملات ارزی انجام شده در تالار حواله (اول) ارز مرکز مبادله ارز و طلای ایران محاسبه میشود. این نرخ از تاریخ ۰۹/۱۲/۱۴۰۱ جایگزین نرخ حواله سابق در ارتباط با معامله ارزهای حاصل از صادرات غیرنفتی و خدمات است. نرخ حواله کالاهای اساسی و ضروری در حال حاضر بر اساس دلار ۲۸,۵۰۰ تومانی محاسبه میشود. لذا معادل ریالی معاملات ارز حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی بر اساس نرخ متناظر (خرید یا فروش) با این نرخ انجام میشود. بنابر اعلام سامانه معاملات الکترونیک ارز (ETS) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نرخهای اسکناس و حواله منتشر شده در هر روز بر اساس معاملات ثبت شده توسط بانکها و صرافیهای عامل در سامانههای ارزی در روز کاری قبل محاسبه شده است.
همگرایی نرخهای رسمی و آزاد ارز؛ چالشها و چشماندازها
دلار روز گذشته در بازار آزاد در محدوده ۱۳۷ هزار تومان معامله شد، در شرایطی که ظرف دو ماه گذشته حدود ۴۰ هزار تومان افزایش یافته و حتی نرخ ۱۴۴ هزار و ۵۰۰ تومان را به خود دیده بود.
همزمانی رشد پیوسته نرخهای رسمی در مرکز مبادله به ویژه جهش حواله دلار به کانال ۸۳ هزار تومان و افزایش نرخ یورو توافقی تالار اول به مرز ۹۸ هزار تومان و نهایتاً کاهش قیمت در بازار آزاد در روز گذشته این برداشت را تقویت میکند که شکاف میان نرخ رسمی و آزاد بیش از گذشته در حال کاهش تدریجی است؛ هرچند بانک مرکزی به طور رسمی هرگونه برنامه برای تکنرخی شدن یا افزایش دستوری نرخها را رد میکند، اما واقعیت دادهها نشان میدهد سازوکار کشف نرخ در بازار ارز تجاری، عملاً با شیبی کنترلشده به سمت منطق بازار حرکت میکند. این روند از یکسو به عنوان سیگنالی مثبت برای شرکتهای بورسی صادراتمحور و بهبود انتظارات سودآوری آنها عمل میکند و از سوی دیگر، این پرسش را پررنگتر میسازد که آیا سیاستگذار بدون اعلام رسمی، در حال زمینهسازی برای «بازاریتر شدن» نرخهای مرجع ارزی است؛ مسیری که اگرچه میتواند رانت و چندنرخی بودن را کمرنگ کند، اما مدیریت تبعات تورمی آن همچنان چالش اصلی بانک مرکزی باقی خواهد ماند.
