انقلاب تجدیدپذیرها: آیا برق خاموش در راه است؟
گذار به انرژی پاک با سرمایهگذاری بخش خصوصی در نیروگاههای تجدیدپذیر و خرید تضمینی برق، ناترازی برق را رفع میکند.
تأکید بر نقش تجدیدپذیرها در پایداری شبکه؛ ضرورت واقعبینی در حل ناترازی برق
ضرورت اجتنابناپذیر گذار به انرژیهای تجدیدپذیر
جعفر محمدنژاد سیگارودی، معاون سرمایهگذاری سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق (ساتبا)، با اشاره به تشدید ناترازی انرژی در کشور، اظهار داشت: گذار از سوختهای فسیلی به سمت انرژیهای تجدیدپذیر دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت اجتنابناپذیر است.
ظرفیت فعلی و مقایسه با آمارهای جهانی
وی با بیان اینکه ایران از ظرفیتهای مناسبی در حوزه انرژی برخوردار است، افزود: در حال حاضر حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاههای برقآبی و حدود ۳۲۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر در کشور وجود دارد. این در حالی است که بر اساس آمارهای جهانی سال ۲۰۲۴، ۴۶ درصد برق دنیا از منابع تجدیدپذیر تأمین میشود و بسیاری از کشورها، حتی با وجود نداشتن مزیتهای طبیعی ایران، عملکرد بهمراتب بهتری در این حوزه داشتهاند.
تأکید بر واقعبینی در حل ناترازی برق
معاون سرمایهگذاری ساتبا تصریح کرد: ساتبا بهعنوان متولی رسمی توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، وظایف خود را بهدرستی انجام داده است، اما باید واقعبین بود؛ تجدیدپذیرها بهتنهایی نمیتوانند کل ناترازی برق کشور را پوشش دهند. با این حال، این منابع نقش مهمی در تأمین بخشی از نیاز برق و افزایش پایداری شبکه دارند.
نقش مردم و بخش خصوصی در توسعه تجدیدپذیرها
سیگارودی با تأکید بر نقش مردم و بخش خصوصی در توسعه تجدیدپذیرها گفت: از سال ۱۳۹۵ تاکنون حتی یک کیلووات نیروگاه تجدیدپذیر دولتی به شبکه تزریق نشده است. تجربه جهانی نشان میدهد توسعه پایدار تجدیدپذیرها باید توسط مردم اتفاق بیفتد؛ مردم میسازند، بهرهبرداری میکنند و ارزشآفرینی شکل میگیرد. بررسی تجربه بیش از ۷۰ کشور دنیا نشان میدهد حدود ۸۰ درصد توسعه تجدیدپذیرها از مسیر خرید تضمینی برق محقق شده است.
ظرفیت پروانههای صادر شده برای بخش خصوصی
وی افزود: تاکنون حدود ۱۰۰ هزار مگاوات پروانه احداث برای ورود بخش خصوصی صادر شده است. البته طبیعی است که همه این پروانهها به مرحله اجرا نرسند؛ حتی در بهترین شرایط جهانی، حدود ۲۰ درصد پروانهها به تولید واقعی منجر میشود و این رقم در ایران نیز در حدود ۱۵ درصد برآورد میشود.
ورود صندوق توسعه ملی به حوزه تجدیدپذیرها
معاون سرمایهگذاری ساتبا با اشاره به ورود صندوق توسعه ملی به حوزه تجدیدپذیرها گفت: برای نخستین بار با پیگیریهای ساتبا، صندوق توسعه ملی بهطور رسمی وارد حمایت از پروژههای تجدیدپذیر شد و در حال حاضر ۷ هزار مگاوات پروژه با مشارکت بخش خصوصی در دست اجرا قرار دارد.
ناترازی برق و چشمانداز توسعه تجدیدپذیرها
سیگارودی با بیان اینکه ناترازی برق کشور حدود ۲۵ هزار مگاوات است، تأکید کرد: نباید نگاه صفر و یکی به عملکرد ساتبا و تجدیدپذیرها داشت. کار انجامشده نه ناچیز است و نه ایدهآل، اما با توجه به تجهیزاتی که از ۱۰ برند برتر جهانی و حتی با قیمت کمتر از بخش خصوصی تهیه شده، ظرفیت رقابت در سطح بینالمللی وجود دارد. وی افزود: برای حدود ۹۵ هزار مگاوات پروانه صادر شده که پیشبینی میشود حدود ۲۰ درصد آن به قرارداد منجر شود و با توجه به میزان ناترازی موجود، کشور ناگزیر به توسعه انرژیهای تجدیدپذیر است.
سیاستگذاری و نظارت ساتبا؛ اولویت با بخش خصوصی
معاون سرمایهگذاری ساتبا با تأکید بر نقش سیاستگذاری این سازمان گفت: ساتبا در دهه اخیر تنها نهادی بوده که تمرکز اصلی آن بر سیاستگذاری و نظارت بوده است. ما حتی پروانه حدود ۲۰ هزار مگاوات پروژه غیرفعال را که اقدامی برای اجرا نداشتند، باطل کردیم. رویکرد ما تقابل با دولت نیست، اما تجربه نشان داده کندی و کیفیت پایین اجرای پروژههای دولتی باعث شده بار اصلی توسعه تجدیدپذیرها بر دوش مردم و بخش خصوصی قرار گیرد.
حرکت به سمت سازوکارهای بازارمحور
به گفته سیگارودی، بیش از ۱۹ هزار مگاوات قرارداد فعال وجود دارد که بخش عمدهای از آن مربوط به عرضه در بورس انرژی است و این موضوع نشان میدهد مسیر توسعه تجدیدپذیرها در حال حرکت به سمت سازوکارهای بازارمحور است.
نتیجهگیری: مسیر توسعه پایدار برق از دل تجدیدپذیرها
وی در پایان تأکید کرد: انرژیهای تجدیدپذیر بهتنهایی قادر به حل ناترازی برق کشور نیستند، اما اگر اجزای مختلف سیستم انرژی بهدرستی در کنار هم قرار گیرند، مسیر توسعه پایدار برق کشور از دل تجدیدپذیرها و با مشارکت واقعی مردم و بخش خصوصی خواهد گذشت.
