رسوایی انرژیهای تجدیدپذیر ایران: آیا واقعیت تلخ پنهان مانده است؟
ساتبا با حمایت از بخش خصوصی، سبد انرژی کشور را با سرمایهگذاری در نیروگاههای خورشیدی برای تامین امنیت انرژی تقویت میکند.
عضو هیئت علمی دانشگاه: ساختار دولتی، سد راه توسعه انرژیهای تجدیدپذیر
آمارهای ظرفیت نیروگاههای پاک گمراهکننده است
یک عضو هیئت علمی دانشگاه با انتقاد شدید از ساختار دولتی حاکم بر توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در کشور، آمارهای اعلامی در خصوص ظرفیت نیروگاههای پاک را گمراهکننده دانست و ایران را در این حوزه "مردود" ارزیابی کرد.
تفاوت فاحش ظرفیت اسمی و تولید واقعی انرژی
هاشم اورعی در نشستی خبری با اشاره به وضعیت موجود توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران، آمارهای ارائهشده مبنی بر تولید ۳۲۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر را مورد پرسش قرار داد. وی توضیح داد که سازمان توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق (ساتبا) ظرفیت نصبشده را اعلام میکند، نه انرژی واقعی تولیدشده؛ در حالی که در مصرف خانگی و شبکه برق، میزان انرژی تولیدی اهمیت دارد. اورعی با بیان اینکه عمده نیروگاههای تجدیدپذیر ایران خورشیدی هستند و ضریب ظرفیت نیروگاههای خورشیدی حدود یکچهارم است، افزود: "اگر بخواهیم ظرفیت اعلامی ساتبا را به تولید واقعی انرژی تبدیل کنیم، باید آن را بر چهار تقسیم کنیم. این تفاوت نشان میدهد که تصویر ارائهشده از وضعیت تجدیدپذیرها با واقعیت فاصله دارد."
ضعف ساختاری در سیاستگذاری و نقش مجری دولت
این استاد دانشگاه، مشکل اصلی توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را ضعفهای ساختاری در سیاستگذاری و قرار گرفتن ساتبا و دولت در جایگاه مجری بهجای سیاستگذار عنوان کرد. وی تأکید کرد: "وقتی مسیر را اشتباه میرویم، حتی اگر سرعت را افزایش دهیم، به مقصد نخواهیم رسید." اورعی خاطرنشان کرد که وظیفه اصلی ساتبا باید تدوین سیاستها، تنظیمگری و ایجاد جذابیت برای سرمایهگذاری بخش خصوصی باشد، نه اینکه عملاً در جایگاه مجری قرار گیرد.
عدم توازن و فقدان آیندهنگری در سبد انرژی کشور
این عضو هیئت علمی دانشگاه همچنین از نبود تنوع در سبد انرژی کشور و فقدان آیندهنگری انتقاد کرد. به گفته وی، با وجود اینکه حدود ۱۴ درصد از ظرفیت منصوب نیروگاهی کشور برقآبی است، امسال تنها حدود ۴ درصد از آن مورد استفاده قرار گرفته که نشاندهنده برنامهریزی نادرست در سطح کلان است. اورعی اظهار داشت که حدود ۹۰ درصد سبد انرژی کشور وابسته به گاز است که این امر ریسک بالایی برای امنیت انرژی ایجاد میکند و نیازمند بازنگری جدی است؛ این در حالی است که سهم انرژیهای تجدیدپذیر همچنان ناچیز باقی مانده است.
حذف بخش خصوصی از پروژههای تجدیدپذیر
اورعی دولتی بودن پروژههای انرژی تجدیدپذیر را یکی از مهمترین موانع توسعه در این حوزه دانست. وی توضیح داد که تقریباً تمام پروژههای خورشیدی در قالب پیمانکاری ساتبا اجرا میشود، منابع مالی از صندوق توسعه ملی تأمین میگردد، تجهیزات توسط ساتبا وارد میشود و اجرا نیز به پیمانکاران دولتی میرسد. وی تأکید کرد: "در این فرآیند، بخش خصوصی عملاً حذف شده است." اورعی معتقد است اگر صندوق توسعه ملی تسهیلات را مستقیماً به بخش خصوصی ارائه دهد، بازپرداخت انجام شده و پروژهها به نتیجه خواهند رسید، اما اتصال دو نهاد دولتی به یکدیگر معمولاً جز اتلاف منابع و کاهش بهرهوری نتیجهای ندارد.
مشکل اصلی، نبود جذابیت اقتصادی است نه کمبود منابع مالی
این عضو هیئت علمی دانشگاه ادعای کمبود منابع مالی برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را رد کرد و گفت: "مشکل اصلی کمبود پول نیست، بلکه نبود جذابیت اقتصادی برای سرمایهگذاران است." وی افزود که امروزه بانکها و مردم برای سرمایهگذاری در داراییهای غیرمولد مانند خودرو و طلا منابع دارند، اما برای سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر وارد عمل نمیشوند و باید ریشه این بیعلاقگی بررسی شود.
دولتی بودن امور، علت ناکامی در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر
اورعی در پایان خاطرنشان کرد که علت اصلی ناکامی کشور در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، دولتی بودن همه امور و دخالت مستقیم دولت در اجرا است. وی تأکید کرد: "تا زمانی که بازنگری اساسی در سیاستگذاری انجام نشود و بخش خصوصی بهطور واقعی و مؤثر وارد میدان نشود، مسیر توسعه انرژیهای پاک در ایران به سرانجام نخواهد رسید."
