چرم در باتلاق: سه زندان بزرگ که صنعت را فلج کرده!
صنعت چرم ایران با تحریم‌ها، مشکلات بانکی و رکود اقتصادی در تأمین مواد اولیه و صادرات دست و پنجه نرم می‌کند.
رکود در صنعت چرم؛ تولیدکننده داخلی از تحریم‌ها و مشکلات بانکی گلایه کرد
مشکلات تامین مواد اولیه و تحریم‌ها، مانع پیشرفت صنعت چرم
یکی از تولیدکنندگان صنعت چرم با بیان اینکه تحریم‌ها، مشکلات بانکی و دشواری تامین مواد اولیه روند توسعه صنعت داخلی را کند کرده است، گفت: با تکیه بر کیفیت محصولات و اعتبار بین‌المللی، توانسته‌ایم بازار را حفظ و حتی در برخی بخش‌ها پیشرو باشیم.
چالش‌های متعدد تولیدکنندگان چرم و کفش
صنعت چرم و کفش به عنوان یکی از بخش‌های مهم تولیدی، نقش بسزایی در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده اقتصادی دارد. با این حال، تولیدکنندگان این صنعت با چالش‌های متعددی از جمله محدودیت در تامین مواد اولیه باکیفیت، مشکلات بانکی، اعتبارسنجی، فشارهای قانونی و تحریم‌های بین‌المللی روبرو هستند. در چنین شرایطی، حفظ کیفیت محصولات، توسعه خطوط تولید و رقابت با کالای خارجی از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش نوآوری و مدیریت کارآمد را بیش از پیش برجسته می‌کند.
سال پرتنش برای تولیدکنندگان
تولیدکنندگان از سالی پرتنش و دشوار سخن می‌گویند؛ سالی که هم‌زمان با تنش‌های منطقه‌ای، محدودیت‌های ارزی نیز تشدید شده و فشار مضاعفی بر بخش تولید وارد کرده است.
مصری: تحریم‌ها و خودتحریمی‌ها، کار را برای تولیدکنندگان دشوارتر کرده است
بابک مصری، یکی از تولیدکنندگان صنعت پوشاک چرمی، در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با اشاره به شرایط سخت تحریم‌ها و مشکلات داخلی، وضعیت موجود را مانعی جدی برای فعالیت بخش تولید دانست و اظهار داشت: تحریم‌ها، قوانین دست‌وپاگیر واردات و خودتحریمی‌های سازمانی، کار را برای تولیدکنندگان دشوارتر کرده است.
گلایه از عدم حمایت دولت و تمرکز بر بنگاه‌های بزرگ
مصری با بیان اینکه تولیدکنندگان علی‌رغم دشواری‌ها همچنان در میدان مانده‌اند، افزود: انتظار حمایت جدی از سوی دولت وجود دارد، اما چنین حمایتی در عمل مشاهده نمی‌شود. وی با مقایسه وضعیت ایران با کشورهای صنعتی مانند آمریکا، آلمان و ژاپن، اشاره کرد که در این کشورها بخش قابل توجهی از اقتصاد بر دوش صنایع کوچک و متوسط است، اما در ایران این بخش تقریباً نادیده گرفته می‌شود و اولویت‌ها عمدتاً به شکل رانتی به بنگاه‌های بزرگ اختصاص می‌یابد.
نبود عدالت و سیاست‌های حمایتی مؤثر
وی با اشاره به چالش‌های موجود در تخصیص ارز، مالیات، تأمین اجتماعی و تعزیرات، تصریح کرد: نبود عدالت و سیاست‌های حمایتی مؤثر، فضای کسب‌وکار را برای بنگاه‌های کوچک و متوسط دشوار کرده است.
مقایسه ساختار حمایتی ایران و ترکیه
مصری با مقایسه ساختار حمایتی کشورهایی مانند ترکیه، گفت: در ترکیه برای تولیدکننده مشوق‌های گسترده‌ای در نظر گرفته می‌شود؛ از جمله پرداخت هزینه حمل کالا تا بندر برای صادرکنندگان. این کشور با ایجاد همبستگی بین صنایع مختلف، توانسته در حوزه‌هایی مانند پوشاک، چرم و کفش جایگاه جهانی پیدا کند. وی افزود: ترکیه سالانه حدود 700 میلیون جفت کفش تولید می‌کند، در حالی که تولید سالانه کفش در ایران حدود 85 میلیون جفت است؛ با اینکه جمعیت دو کشور تقریباً برابر است. این اختلاف چشمگیر ناشی از نبود حمایت ساختاری، ضعف در آموزش مهارتی و از دست رفتن استادان سنتی این صنعت است.
اهمیت آموزش‌های مهارتی و نقش آن در اشتغال‌زایی
این فعال صنعتی در ادامه خاطرنشان کرد: در آلمان تنها 20 درصد فارغ‌التحصیلان دبیرستان وارد مسیر دانشگاهی می‌شوند و 80 درصد آموزش‌های فنی و حرفه‌ای می‌بینند. اما در ایران تعداد دانشگاه‌ها هم‌سطح کشورهایی با جمعیت چندبرابر ماست و سالانه تعداد زیادی فارغ‌التحصیل دانشگاهی بدون مهارت عملی وارد بازار می‌شوند. وی با اشاره به اهمیت توسعه آموزش‌های مهارتی در کشور، اعلام کرد: مجموعه تحت مدیریت او طی سال‌های اخیر مدارس فنی‌وحرفه‌ای متعددی را در مشهد تأسیس و نظارت مستقیم بر آن‌ها اعمال کرده است. تمام فارغ‌التحصیلان این مراکز در استان خراسان طی کمتر از سه ماه جذب بازار کار شده‌اند و این نشان می‌دهد آموزش مهارتی در صورت برنامه‌ریزی درست می‌تواند اشتغال‌زا و اثرگذار باشد.
تأثیر رخدادهای منطقه‌ای بر بخش تولید
مصری با بازگشت به شرایط دشوار واحدهای تولیدی در سال جاری، تأکید کرد: بخش تولید در ماه‌های نخست امسال به‌شدت تحت تأثیر رخدادهای منطقه‌ای قرار گرفت. وی به جنگ 12 روزه اشاره کرد و گفت: این حادثه تلخ و ناجوانمردانه، به مردم ما آسیب زد و تعدادی از هم‌میهنان عزیزمان شهید شدند. این اتفاق غم بزرگی برای جامعه ایجاد کرد و حدود یک تا یک‌ونیم ماه تمامی فعالیت‌ها را دچار رکود کرد. با وجود این شرایط، واحد تولیدی با «تبلیغات گسترده، ارائه تخفیف و مدیریت بدهی‌ها» توانستند از این دوره عبور کنند و به وضعیت باثبات‌تری برسند. با این حال اگر رویدادهای یادشده رخ نمی‌داد، شرایط کنونی صنعت بسیار بهتر می‌بود.
کمبود نقدینگی و طولانی بودن فرآیند تخصیص ارز
این فعال صنعتی، مهم‌ترین چالش تولید را کمبود نقدینگی و طولانی بودن فرآیند تخصیص ارز عنوان کرد و گفت: گاهی دریافت ارز سه ماه زمان می‌برد. در چنین وضعیتی چگونه می‌توان با تولیدکننده کفش یا محصولات چرمی در چین، ترکیه یا ایتالیا رقابت کرد؟
هزینه بالای واردات مواد اولیه و خواب سرمایه
وی با اشاره به تجربه خود در بازارهای خارجی توضیح داد: در گوانجوی چین تولیدکننده تنها به اندازه نیاز یک هفته‌اش مواد اولیه مثل یراق و زیپ می‌خرد. اما در ایران ما مجبوریم دو کانتینر مواد اولیه وارد کنیم؛ آن هم با مشکلات متعدد در گمرک، قوانین متغیر و لزوم ارائه مدارک تکراری برای اثبات اینکه تخلفی انجام نشده است. به گفته او، هزینه واردات دو کانتینر مواد اولیه اکنون به 60 تا 70 میلیارد تومان رسیده است؛ رقمی که تولیدکننده مجبور است برای مدتی طولانی «خواب سرمایه» تحمل کند.
لزوم اصلاحات جدی در نظام واردات و تخصیص ارز
این فعال صنعتی معتقد است بدون اصلاحات جدی در نظام واردات مواد اولیه، کاهش زمان تخصیص ارز و ایجاد حمایت‌های عملی، تداوم رقابت‌پذیری صنعت چرم و کفش کشور دشوار خواهد بود.
انتقاد از پرونده‌های تعزیراتی و مسدودسازی حساب‌های بانکی
مصری با انتقاد از شرایط اقتصادی و نظارتی حاکم، نسبت به اثرات «خواب سرمایه»، به پرونده‌های متعدد تعزیراتی و مسدودسازی حساب‌های بانکی تولیدکنندگان اشاره کرد و گفت: خواب سرمایه ناشی از تورم و محدودیت‌های وارداتی فشار جدی بر فعالیت‌های اقتصادی وارد می‌کند. وی همچنین از تشکیل ده‌ها پرونده تعزیراتی علیه کسب‌وکارها انتقاد کرد و گفت: «از ابتدای امسال 44 پرونده داشتیم و سال قبل 55 پرونده. موضوعات مختلفی مثل گران‌فروشی و ارائه نکردن فاکتور مطرح شده، اما هر کسی می‌تواند به اسم تعزیرات هر طور دلش می‌خواهد با ما برخورد کند.
تلاش برای حفظ تولید در داخل کشور
وی اعلام کرد: ما ایستاده‌ایم و تلاش می‌کنیم کار زمین نماند. اگر بخواهیم سرمایه را بیرون ببریم سخت نیست؛ خیلی از تولیدکننده‌ها می‌توانند. اما ترجیح ما ادامه فعالیت در همین کشور است، اگر شرایط اجازه دهد.
چرخه کامل تولید چرم در داخل
این تولیدکننده با اشاره به زنجیره کامل تولید در این واحد از پوست خام تا محصول نهایی، گفت: ما تنها مجموعه‌ای هستیم که چرخه کامل چرم‌سازی را در داخل اجرا می‌کند و محصولات خود را در فروشگاه‌های اختصاصی عرضه می‌کند.
وابستگی به واردات مواد شیمیایی و مشکلات تحریم
به گفته این تولیدکننده، بیش از 95 درصد مواد شیمیایی موردنیاز برای تبدیل پوست به چرم وارداتی است و در داخل کشور جایگزین باکیفیت وجود ندارد. وی افزود: تلاش برای واردات از مسیرهای غیرمستقیم نیز به‌دلیل محدودیت‌ها با مشکل مواجه شده است. با وجود این، اکنون از ایتالیا، اسپانیا و آلمان تأمین می‌کنیم و کیفیت قابل قبول است، اما تأمین همچنان دشوار است.
وابستگی به واردات رنگ، زیپ و یراق‌آلات
این تولیدکننده با اشاره به اینکه برای تولید یک قطعه چرم بیش از 70 نوع ماده شیمیایی لازم است و تولید داخلی این مواد بسیار محدود است، گفت: در حوزه رنگ فقط یک کارخانه داخلی داریم و به‌جز رنگ مشکی، ثبات رنگی متعددی نداریم. در تولید زیپ و یراق هم تقریباً وابستگی کامل داریم. عمده یراق‌آلات دنیا در چین تولید می‌شود و ما نیز از همان مجموعه‌هایی خرید می‌کنیم که برندهای مطرحی از آن سفارش می‌دهند.
مسدود شدن حساب‌های بانکی در میانه درگیری‌ها
وی با اشاره به مشکلات مالی و اداری اخیر افزود: در میانه درگیری‌های اخیر، ناگهان حساب‌های ما مسدود شد. چک‌های ما به اجرا گذاشته شد و حقوق کارگران در خطر قرار گرفت. استدلال این بود که در مشهد جنگی رخ نداده و بنابراین مهلتی داده نمی‌شود. این وضعیت در تعامل با تأمین اجتماعی نیز تکرار شده است؛ سالانه مبالغ سنگینی را پرداخت می‌کنیم، اما کوچک‌ترین تأخیر باعث تهدید به قطع بیمه کارگران می‌شود. این نوع برخورد، حمایت از تولید نیست.
فاصله میان شعارها و عملکرد دستگاه‌های اجرایی
این تولیدکننده با انتقاد از فاصله میان شعارها و عملکرد دستگاه‌های اجرایی گفت: سال‌هاست نام‌گذاری سال حول محور تولید است. خوب است در کنار این نام‌گذاری‌ها، گروه‌های نظارتی ویژه تعیین شوند تا ببینند دستگاه‌های مرتبط تا چه حد از تولید حمایت می‌کنند.
نقش بانک‌ها در حمایت از صنعتگران
وی تأکید کرد: بانک‌ها می‌توانند نقش جدی‌تری در حمایت از صنعتگران خوش‌حساب ایفا کنند. تولیدکنندگان با وجود همه فشارها همچنان تلاش می‌کنند چرخه تولید را زنده نگه دارند.
مانع‌تراشی‌ها، نتیجه‌ای مشابه ضربه دشمن
مصری با اشاره به تجربه‌های متعدد از مشکلات اداری و مالیاتی اظهار کرد: «بارها گفته‌ام که این میزان از سنگ‌اندازی در مسیر تولید، عملاً همان نتیجه‌ای را ایجاد می‌کند که دشمنان به‌دنبال آن هستند. اگر هدف ضربه‌زدن به اشتغال و صنعت باشد، همین مانع‌تراشی‌ها کافی است.»
نگاه همکاری با سایر تولیدکنندگان داخلی
این تولیدکننده صنعت چرم تأکید کرد: همه تولیدکنندگان داخلی را همکار می‌دانم. هرچقدر تعدادشان بیشتر باشد، ورود کالای چینی و ترک کمتر می‌شود. بازار در ایران به‌اندازه‌ای بزرگ است که همه می‌توانند سهم خود را داشته باشند، به شرطی که نیاز مشتری شناخته شود و همان چیزی تولید شود که بازار می‌طلبد.
تمرکز بر بخش اقتصادی تولیدات برای حفظ مشتریان
وی با اعلام اینکه به‌دلیل افزایش قیمت تمام‌شده محصولات، برای حفظ مشتریان به بخش اقتصادی تولیدات تمرکز کرده ایم، گفت: در برند اقتصادی نیز از همان مواد اولیه مرغوب استفاده می‌شود، با این تفاوت که درجه چرم ممکن است اندکی پایین‌تر باشد اما کیفیت نهایی همچنان مطلوب است. البته با توجه به تقاضای بازار برای محصولات مقرون‌به‌صرفه، 10 تا 15 درصد از تولید برند اقتصادی از چرم مصنوعی خواهد بود.
انتقاد از واردات گسترده کالاهای چرم مصنوعی به نام تولید داخل
این تولیدکننده با انتقاد از واردات گسترده کالاهای چرم مصنوعی به نام تولید داخل گفت: بخشی از کالاهایی که در بازار با عنوان ساخت ایران عرضه می‌شود، در واقع تولید چین است و با نام برند وارد کشور می‌شود.
کاهش سرعت توسعه به دلیل مشکلات نقدینگی
وی با اشاره به تنوع پروژه‌های توسعه‌ای توضیح داد: مشکلات نقدینگی سرعت توسعه را کاهش داده است. هم‌زمان توسعه فروشگاه‌ها، سالن‌ها، دفاتر و کارخانه ادامه دارد، اما منابع محدود اجازه نمی‌دهد ظرفیت چرم‌سازی را افزایش دهیم.
عدم امکان دریافت تسهیلات توسعه‌ای به دلیل فقدان اسناد ملکی
این تولیدکننده با انتقاد از ساختار تأمین مالی در کشور و محدودیت‌های بانکی اعلام کرد نرخ بهره بالا و بلوکه شدن بخشی از وام‌ها باعث شده دریافت تسهیلات عملیاتی برای توسعه کارخانه تقریباً ناممکن شود. وی با اشاره به سه سال تلاش نافرجام برای دریافت تسهیلات توسعه‌ای، گفت: با وجود معرفی پرونده به بانک‌های مختلف، به دلیل کمبود اسناد ملکی امکان دریافت وام فراهم نشده است.
قوانین سختگیرانه و تفاسیر متفاوت مانع دریافت وام
وی اضافه کرد: «سرمایه ثابت در صنعت باید بلندمدت بازپرداخت شود. نمی‌شود 200 میلیارد تومان وام گرفت و یک‌ساله بازگشت داد، در حالی که ماشین‌آلات باید وارد چرخه تولید شود تا بازدهی ایجاد کند.»
برداشت‌های غیرشفاف از قوانین و تفسیر سلیقه‌ای آیین‌نامه‌ها
این مدیر صنعتی با اشاره به مشکلات ناشی از برداشت‌های غیرشفاف از قوانین بیان کرد: برخی مقررات به جای کمک به تولید، مانع ایجاد می‌کنند. تفسیر سلیقه‌ای آیین‌نامه‌ها در بخش‌های مختلف، از معدن تا بازرگانی، تولیدکننده را در فشار قرار داده است. قانون مبارزه با قاچاق نیز آن‌طور که باید اجرا نشده، زیرا منافع بسیاری در ادامه وضع موجود است.
فشار کالاهای قاچاق بر بازار رسمی
مصری افزود: جریان واردات پوشاک، پارچه و کفش قاچاق، بازار رسمی را تحت فشار قرار داده است در حالی که تولیدکننده برای رعایت قانون زیر بار هزینه‌های متعدد می‌رود، کالاهای قاچاق در سطح شهر آزادانه عرضه می‌شوند. کفش‌های بی‌کیفیت با قیمت‌های بسیار پایین وارد بازار شده و قدرت خرید مردم نیز باعث شده بخشی از مصرف به سمت این کالاها برود؛ در نتیجه تولید داخلی آسیب می‌بیند.
