صنعت در مهر نفس کشید، اما نفس اقتصاد همچنان بریده است!
شاخص مدیران خرید نشان‌دهنده رکود اقتصادی، تورم، اشتغال، صادرات و تولید صنعتی است.
مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران در گزارش شاخص مدیران خرید (شامخ) کل اقتصاد در مهرماه ۱۴۰۴، از تداوم روند نزولی کلیت اقتصاد خبر داد. با این حال، شرایط رونق و انبساط در بخش صنعت حاکم شده و این موضوع باعث کاهش اندک شیب روند نزولی اقتصاد نسبت به شهریورماه شده است.
رشد محدود صنعت؛ تداوم رکود در اقتصاد کل
شاخص مدیران خرید بخش صنعت در مهرماه با عدد ۵۳.۴ به بالاترین سطح خود در ۲۰ ماه اخیر رسیده است که بیانگر رشد نسبی در تولید صنعتی است. با وجود این، شاخص کل اقتصاد همچنان زیر سطح خنثی باقی مانده و نشان‌دهنده تداوم ضعف در فعالیت‌های اقتصادی غیرصنعتی است.
کاهش متوالی سفارشات جدید و تداوم ضعف در بخش غیرصنعتی
سفارشات جدید مشتریان در کل اقتصاد، کاهش متوالی طی ۲۰ ماه اخیر را نشان می‌دهد و این روند در بخش صنعت در مهرماه افزایش یافته است. این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده شکل‌گیری انتظارات تورمی در تقاضای کل اقتصاد در ماه‌های آتی باشد. شاخص اشتغال در هر دو بخش صنعت و کل اقتصاد کاهشی بوده و در صنعت برای دوازدهمین ماه متوالی کاهش یافته است. این تعدیل نیروی کار، یکی از چالش‌های کنونی اقتصاد ایران در دوره پیش رو محسوب می‌شود.
افزایش قیمت مواد اولیه و محصولات نهایی؛ پیش‌بینی فشارهای تورمی
شاخص قیمت مواد اولیه به بالاترین سطح ۳۰ ماه اخیر رسیده و قیمت محصولات نهایی نیز بیشترین رشد ۸ ماه اخیر را داشته است. این افزایش قیمت‌ها به تورم بیشتر در نیمه دوم سال دامن خواهد زد.
جزئیات شاخص مدیران خرید کل اقتصاد
بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید کل اقتصاد ایران در مهرماه ۱۴۰۴، عدد ۴۷.۴ را ثبت کرده است که نشان‌دهنده تداوم رکود برای نوزدهمین ماه متوالی است. چهار مؤلفه اصلی این شاخص شامل میزان سفارشات جدید مشتریان، میزان تولید، موجودی مواد اولیه و میزان استخدام، روندی نزولی داشته‌اند.
کاهش تولید و تقاضا؛ عوامل افت فعالیت کسب‌وکارها
میزان تولید محصول یا ارائه خدمات در مهرماه، ۴۷.۶ محاسبه شده است که با وجود کاهش ملایم‌تر نسبت به ماه قبل، همچنان کمتر از محدوده خنثی (۵۰) باقی مانده است. تداوم محدودیت منابع مالی، رکود در تقاضا و افزایش شدید نرخ ارز از مهم‌ترین عوامل افت فعالیت کسب‌وکارها بوده‌اند.
تضعیف قدرت خرید و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی بر صادرات
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه ۴۶.۲ ثبت شده که برای بیستمین ماه متوالی کاهشی بوده است. تداوم تضعیف قدرت خرید مصرف‌کنندگان و نااطمینانی‌های بازار، منجر به رفتار محتاطانه در خرید شده است. در بخش تجارت خارجی نیز، صادرات کالا و خدمات همچنان کاهشی بوده و مشکلات رفع تعهد ارزی و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی مانع رشد صادرات غیرنفتی شده‌اند.
مشکلات تأمین مواد اولیه و افزایش هزینه‌های تمام‌شده
موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده در مهرماه برای چهاردهمین ماه متوالی کاهشی است. افزایش نرخ ارز و قیمت مواد اولیه، همراه با محدودیت‌های تأمین ارز، فشار مضاعفی بر کسب‌وکارها وارد کرده است. شاخص قیمت مواد اولیه به بالاترین نرخ ۳۰ ماهه و شاخص قیمت محصولات نهایی به بیشترین میزان ۸ ماهه خود رسیده‌اند که نشان‌دهنده تداوم افزایش هزینه‌ها و فشارهای تورمی است.
کاهش اشتغال و کمبود نیروی ماهر
میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در مهرماه، برای ششمین بار از ابتدای سال کاهشی بوده است. بنگاه‌ها به‌منظور کنترل هزینه‌ها، جذب نیروی جدید را متوقف یا اقدام به تعدیل نیرو کرده‌اند. کاهش انگیزه نیروی کار به دلیل فشارهای تورمی، منجر به کمبود نیروی انسانی ماهر شده است.
امیدواری نسبی به آینده؛ بهبود در انتظارات فعالیت اقتصادی
انتظارات در مورد میزان فعالیت‌های اقتصادی در ماه آینده، در مهرماه پس از سه ماه کاهش متوالی، افزایش داشته و بیشترین مقدار ۱۱ ماهه را ثبت کرده است. بهبود در چشم‌انداز مثبت، عمدتاً به دلیل حل مشکل قطعی برق و انتظار برای افزایش در تولید است، هرچند مشکلات دیگر ازجمله رکود تورمی همچنان پابرجاست.
جزئیات شاخص مدیران خرید بخش صنعت
شاخص مدیران خرید بخش صنایع کارخانه‌ای و تولیدی کشور در مهرماه ۱۴۰۴، با عدد ۵۳.۴، برای دومین بار بالاتر از محدوده خنثی (۵۰) قرار گرفته و بهترین عملکرد ۲۰ ماهه را ثبت کرده است. این بهبود عمدتاً تحت تأثیر افزایش در مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید مشتریان و سرعت انجام و تحویل سفارش بوده است.
رشد تولید صنعتی؛ بهبود تأمین انرژی
مقدار تولید محصولات بخش صنعت در مهرماه، ۵۴.۰ محاسبه شده است. افزایش تولید بنگاه‌های صنعتی به دلیل بهبود در تأمین انرژی مشاهده شده است.
افزایش تقاضا در برخی صنایع؛ محدودیت کلی تقاضا
میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه افزایش داشته و بالاترین میزان خود را از ابتدای سال به ثبت رسانده است. انتظارات تورمی طی ماه‌های آینده، باعث افزایش تقاضا در برخی از صنایع شده است، اما تولیدکنندگان همچنان با تقاضای محدود ناشی از تورم بالا و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان مواجه هستند.
تداوم کاهش اشتغال و چالش تأمین مواد اولیه در صنعت
میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در بخش صنعت برای دوازدهمین ماه متوالی کاهشی است. سطوح پایین تقاضا و فقدان تسهیلات مالی، باعث توقف برنامه‌های استخدام جدید یا تعدیل نیرو شده است. در همین حال، کمبود نیروی کار ماهر به دلیل فشارهای تورمی، بازار کار صنعتی را با دوگانه کاهش فرصت شغلی و کمبود نیروی متخصص مواجه کرده است.
کاهش موجودی انبار و افزایش قیمت فروش محصولات
موجودی مواد اولیه خریداری شده در مهرماه برای بیستمین ماه متوالی کاهشی است. افزایش نرخ ارز و قیمت مواد اولیه، همراه با تأخیر در تخصیص ارز، چالش تأمین مواد اولیه را تشدید کرده است. بسیاری از تولیدکنندگان برای پاسخگویی به سفارشات جاری، از موجودی انبار خود استفاده کرده‌اند. افزایش قیمت خرید مواد اولیه و به‌تبع آن افزایش هزینه‌های تولید، باعث شده تا تولیدکنندگان ناچار به افزایش قیمت محصولات شوند.
بهبود فروش داخلی؛ کاهش شدید صادرات
میزان فروش محصولات در مهرماه برای دومین ماه متوالی افزایش یافته است. این بهبود عمدتاً به دلیل افزایش تقاضای داخلی بوده است. در بخش فروش خارجی، میزان صادرات کالا با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل کاهش داشته است.
خوش‌بینی نسبی به آینده تولید صنعتی
شاخص انتظارات تولید در ماه آینده، در مهرماه با بهبود انتظارات خوش‌بینانه بالاترین سطح ۶ ماه اخیر را نشان می‌دهد. با این حال، نااطمینانی و عدم ثبات سیاسی-اقتصادی و نوسانات افزایشی نرخ ارز از مهم‌ترین دلایل نگرانی بنگاه‌های صنعتی نسبت به آینده عنوان شده‌اند.
