قیمت واقعی بنزین در ایران: ۲۰۰۰ تومان در هر لیتر؟ افشاگری تکان‌دهنده
مجلس با تهاتر نفت در بورس، هزینه‌های تمام شده بنزین را کاهش داده و به کنترل تورم و اقتصاد کمک می‌کند.
اهمیت و حساسیت قیمت بنزین به عنوان یکی از مولفه‌های تاثیرگذار بر شاخص‌های اقتصادی، به ویژه تورم، همواره مورد توجه بوده است. هرچند مسئولان دولتی بارها بر عدم برنامه افزایش قیمت بنزین در سال جاری تاکید کرده‌اند، اما بحث‌ها در خصوص هزینه تمام شده بنزین برای دولت همچنان ادامه دارد.
ادعای کاهش چشمگیر هزینه تمام شده بنزین
در تازه‌ترین اظهارنظرها، حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در یک برنامه مناظره مدعی شد که هزینه حمل بنزین لیتری ۸۰۰ تومان و هزینه جایگاه‌داری ۶۵۰ تومان است و در مجموع، کل هزینه‌ای که دولت برای بنزین متحمل می‌شود، کمتر از ۲ هزار تومان است.
مبنای ادعا: تهاتر نفت با بنزین
صمصامی استدلال کرده است که با توجه به اینکه نفت جزو انفال کشور است و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، نفت را با نرخی کمتر از فوب خلیج فارس به پالایشگاه‌ها داده و سپس فرآورده‌های آن‌ها از جمله بنزین را به قیمت فوب خلیج فارس خریداری می‌کند، در واقع دولت پولی بابت بنزین پرداخت نمی‌کند، بلکه این مبلغ از طریق تهاتر با نفت صورت می‌گیرد. وی همچنین اشاره کرده است که هزینه استخراج نفت از محل ۱۴.۵ درصد صادرات نفت تامین می‌شود و بنابراین دولت ریالی برای تولید بنزین پرداخت نمی‌کند.
تناقض با اظهارات رسمی و برآوردهای بورسی
این ادعا در حالی مطرح می‌شود که محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهوری، در روز ۱۴ آبان ماه با تاکید بر ثبات نرخ بنزین سهمیه‌ای، اعلام کرده بود که نرخ هر لیتر بنزین برای دولت ۳۴ هزار تومان تمام می‌شود. همچنین، در سال‌های گذشته نیز مسئولان دولت‌های پیشین، نرخ‌هایی متفاوت با رقم ۲ هزار تومانی صمصامی را اعلام کرده بودند. به عنوان مثال، سعید مداح مروج، عضو هیأت مدیره شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، قیمت تولید هر لیتر بنزین را ۱۸ هزار تومان اعلام کرده بود که با توجه به تورم و تغییرات نرخ ارز، با رقم ۳۴ هزار تومان در دولت فعلی همخوانی دارد.
برآوردهای قیمتی ۶ نماد بورسی فعال در حوزه پالایش نفت (شپنا، شبندر، شبریز، شتران، شاوان و شراز) که محصولاتشان شامل بنزین نیز می‌شود، نیز با ادعای صمصامی همخوانی ندارد. این نمادها در برآوردهای خود برای سال ۱۴۰۳، قیمت فروش هر لیتر بنزین را بین ۱۴ تا ۱۹ هزار تومان تخمین زده بودند.
تحلیل استدلال صمصامی
بررسی اظهارات حسین صمصامی نشان می‌دهد که استدلال‌های وی بر پیش‌فرض‌های قابل تردیدی بنا شده است. از جمله اینکه نادیده گرفتن هزینه استخراج نفت به بهانه انفال بودن آن، در حالی که استفاده از این ثروت ملی یکسان نیست و ثروتمندان بیشتر از آن بهره‌مند می‌شوند. همچنین، صمصامی به این واقعیت بی‌توجه است که نفت خام یا محصولات پتروشیمی می‌توانستند صادر شده و درآمد حاصل از آن، به خزانه بازگردد.
نادیده گرفتن هزینه ثروت ملی نفت، استخراج و پالایش آن تا رسیدن به محصولی مانند بنزین، موجب این اشتباه محاسباتی در برآورد قیمت تمام شده کالا شده است. محاسبه هزینه بنزین نه از ابتدای مسیر تولید، بلکه از میانه راه، منجر به این برآورد گمراه کننده می‌شود.
با توجه به موارد ذکر شده، ادعای مطرح شده توسط آقای صمصامی نادرست ارزیابی می‌شود.
