خشکسالی بی‌پایان: ایران در آستانه بحران آب!

مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با انتشار اطلاعیه‌ای، نسبت به وضعیت بحرانی کمبود آب در کشور هشدار داد و از تمام دستگاه‌های اجرایی و مردم خواست تا در مصرف آب صرفه‌جویی کنند.

خشکسالی بی‌سابقه در ایران

بر اساس بررسی‌های جامع و داده‌های اقلیمی، منطقه خاورمیانه و به‌ویژه کشورمان ایران، یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر را تجربه می‌کند. پاییز جاری، ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در کشور بوده و میزان بارندگی در این فصل به طور چشمگیری کمتر از نرمال ثبت شده است. نیمه اول سال شمسی جاری و به‌ویژه 40 روز گذشته پاییز، در بسیاری از استان‌ها، به‌خصوص در فلات مرکزی و استان‌های همجوار زاگرس، خشک‌ترین دوره در 40 سال گذشته بوده است.

وضعیت بحرانی سدها و منابع آبی

این وضعیت بحرانی، منابع آبی سطحی و زیرسطحی کشور را با فشاری بی‌سابقه مواجه کرده است. در شهرهای بزرگی مانند تهران، تبریز، مشهد و اراک، برخی سدهای اصلی تأمین‌کننده آب شرب به «روز صفر آبی» رسیده یا بسیار نزدیک شده‌اند. این به معنای حداقل رسیدن ذخایر قابل برداشت و اتکای کامل به منابع زیرزمینی است که خطر تشدید فرونشست و فقر منابع آبی در سال‌های آینده را به طور جدی افزایش می‌دهد.

افزایش دما و تشدید خشکسالی

میانگین دمای کشور در پاییز جاری حدود یک درجه سانتی‌گراد بیش از میانگین بلندمدت بوده که این امر به افزایش تبخیر، کاهش رطوبت خاک و تشدید اثرات خشکسالی منجر شده است. مدل‌های میان‌مدت و هفتگی نیز نشان می‌دهند که تا دو هفته آینده بارندگی در اغلب مناطق کشور رخ نخواهد داد یا بسیار کمتر از نرمال خواهد بود.

پیش‌بینی بارش‌های زمستان

مدل‌های فصلی حاکی از آن است که در ماه‌های زمستان، نیمه غربی کشور با احتمال متوسط در شرایط نرمال بارشی قرار می‌گیرد، اما نیمه شرقی همچنان با گرایش به کم‌بارشی مواجه خواهد بود. این تفاوت منطقه‌ای در بارش، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منطقه‌محور در مدیریت منابع آب است.

درخواست جدی از مسئولان و مردم

مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، ضمن اعلام هشدار جدی، از تمامی مسئولان، نهادهای اجرایی، شهرداری‌ها، صنایع، کشاورزان و عموم مردم درخواست می‌کند:

• مصرف آب را به‌طور جدی مدیریت و کاهش دهند.
• از هرگونه مصارف غیرضروری و هدررفت منابع آبی جلوگیری شود.
• برنامه‌های صرفه‌جویی، بازچرخانی آب و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب در اولویت قرار گیرد.
• اقدامات فوری برای تقویت زیرساخت‌های آبی، پایش منابع زیرزمینی و تدوین برنامه‌های اضطراری توسط نهادهای مسئول انجام شود.
• آموزش‌های عمومی در زمینه بحران آب و تاب‌آوری در برابر خشکسالی در سطح مدارس، رسانه‌ها و جوامع محلی گسترش یابد.

در این اطلاعیه تأکید شده است که تاب‌آوری کشور در برابر بحران خشکسالی، نیازمند همبستگی ملی، آگاهی عمومی و اقدام فوری است و آینده منابع آبی ایران در گرو تصمیمات امروز است.