داده‌های مکانی: افشای نقش پنهان در حکمرانی و شکاف توسعه‌ای!

نشست علمی تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری با عنوان «داده‌های مکان‌مبنا؛ بستری برای برنامه‌ریزی و رصد توسعه فضایی سرزمین» برگزار شد.

اهمیت داده‌های مکانی در حکمرانی و سیاست‌گذاری

در این نشست، محمدرضا ملک؛ استاد تمام دانشکده نقشه‌برداری دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، به عنوان مدیر علمی نشست، بر اهمیت داده‌های مکانی در جنبه‌های مختلف از جمله تعیین وضعیت موجود، ارزیابی تغییرات و تهیه سناریوهای آینده تأکید کرد. وی بیان داشت: «حکمرانی به معنای تصمیم‌گیری، تصمیم‌سازی و اجرای مشارکت‌های عادلانه، دقیق و اجرایی از طریق همین داده‌های مکانی فراهم خواهد شد؛ در نتیجه داده‌های مکانی نقش بسیار مهمی در حوزه حکمرانی و سیاست‌گذاری دارد.»

حکمرانی داده‌مبنا و تحول در سازمان‌ها

بهمن جمالی؛ مهندس سیستم‌های اطلاعات مکانی و رئیس گروه نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان زنجان، مفهوم «حکمرانی داده‌مبنا» را کلیدی در حرکت به سمت دولت هوشمند دانست. وی توضیح داد: «مجموعه دولت و دستگاه‌های اجرایی با یک تغییر پارادایم مواجه هستند که داده‌ها و اطلاعات را از پروژه‌های مختلف به محور تصمیم‌گیری و داده‌های راهبردی تبدیل می‌کنند.» جمالی افزود که بخش عمده داده‌های مواجه شده، داده‌های مکانی هستند و بدون فهم مکانی از داده‌ها، هیچ تصمیم توسعه‌ای نمی‌تواند پایدار باشد.

سامانه پشتیبان تصمیم‌گیری مکانی (SDSS)

جمالی همچنین به معرفی سامانه پشتیبان تصمیم‌گیری مکانی (SDSS) پرداخت و ساختار آن را شامل سه بخش ورودی (داده‌های مکانی از منابع مختلف)، پردازش (تبدیل داده‌ها به مدل و تحلیل) و خروجی (نقشه‌ها، داشبوردها و گزارش‌های اطلاعاتی) تشریح کرد. وی توسعه متوازن را به معنای پیشرفت هماهنگ شهرستان‌ها در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیربنایی تعریف کرد که هدف آن کاهش فاصله برخورداری شهرستان‌های کمتر توسعه‌یافته با میانگین ملی و برقراری عدالت در توزیع منابع است.

استفاده از داده‌های مکانی و هوش مصنوعی در برنامه‌ریزی سرزمینی

امید شعبانی؛ مهندس کامپیوتر، هوش مصنوعی و تحلیل‌گر سیستم‌های جغرافیایی و قائم‌مقام مدیرعامل شرکت سافا، تحول در مدیریت کلان و برنامه‌ریزی سرزمینی با استفاده از داده‌های مکانی و هوش مصنوعی را ابزاری قدرتمند برای برنامه‌ریزان، مدیران و سیاست‌گذاران دانست. وی تصریح کرد: «با بهره‌گیری از داده‌های فیزیوگرافی، هیدرولوژی، اقلیمی، بوم‌شناسی، انسانی - اقتصادی و زیرساختی، توانایی‌های کلیدی در تشخیص وضع موجود، تحلیل روابط، پیش‌بینی روندها، تصمیم‌گیری مکانی و پایش طرح‌ها تقویت می‌شود.» شعبانی آینده هر سرزمین را وابسته به استفاده صحیح از داده‌های مکانی برای تصمیم‌گیری صحیح در حال و آینده دانست.

هرم دانش و زیرساخت اطلاعات مکانی

میلاد رفیعی؛ مهندس GIS و رئیس اداره تحلیل‌های مکان‌مبنا سازمان نقشه‌برداری کشور، هرم دانش در موضوع داده‌مبنا را شامل داده‌ها، اطلاعات، دانش و خرد معرفی کرد. وی بیان داشت: «داده‌ها پایه هرم هستند که با تجزیه و تحلیل به اطلاعات معنادار، سپس با ترکیب تخصص و تجربه به دانش و در نهایت با عمل به خرد تبدیل می‌شوند.» رفیعی همچنین زیرساخت اطلاعات مکانی (SDI) را مجموعه‌ای از سیاست‌ها، استانداردها، شبکه‌ها، داده‌ها و نهادها دانست که امکان اشتراک‌گذاری یکپارچه داده‌های مکانی را فراهم می‌آورد. وی SDI را زبان مشترک دستگاه‌های اجرایی برای تحقق توسعه پایدار کشور قلمداد کرد.