شوک جدید به سفره مردم

با ابلاغ وزارت جهادکشاورزی، نرخ شیر خام ۲۷.۸ درصد افزایش پیدا کرد که با توجه به تأثیر مستقیم نرخ شیر خام بر میانگین نرخ محصولات لبنی، به نظر می‌رسد به‌زودی افزایش نرخ محصولات لبنی نیز ابلاغ شود؛ اما این قیمت‌ها چقدر افزایش خواهد یافت؟

مهرماه سال گذشته که نرخ شیر خام افزایش یافت، سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران اعلام کرد: هر واحد درصد افزایش نرخ شیر خام به‌طور میانگین ۰.۷ درصدی روی نرخ محصولات لبنی اثرگذار است.

با این حساب در شرایط فعلی، افزایش ۲۷.۸ درصدی نرخ شیر خام منجر به رشد ۱۹.۴۵ درصدی میانگین نرخ محصولات لبنی خواهد شد؛ البته بر اساس تجربه سال گذشته، به نظر می‌رسد ضریب اثرپذیری اقلام مشمول قیمت‌گذاری از نرخ شیر خام، بالاتر از میانگین است و احتمالاً رشد نرخ آنها بیشتر از ۱۹.۴۵ درصد خواهد بود.

نگاهی به افزایش نرخ سال قبل

به دنبال ابلاغ مصوبه رسمی افزایش نرخ شیر خام در مهرماه ۱۴۰۳ و به تبع آن ابلاغ قیمت‌های جدید محصولات لبنی، در شرایطی که شیر خام ۲۰ درصد گران شده بود، نرخ محصولات مشمول قیمت‌گذاری تا ۳۰ درصد افزایش یافت.

در آن زمان، در گام نخست نرخ شیر پاستوریزه کم‌چرب بطری ۲۹.۶ درصد بالا رفت و شیر کیسه‌ای کم‌چرب هم ۳۰ درصد گران شد. همچنین نرخ پنیر یو اف ۲۶.۱ درصد و نرخ ماست دبه کم‌چرب ۲۹.۸ درصد افزایش یافت. با این حساب، در دوره قبل، میانگین اثرپذیری اقلام لبنی مشمول قیمت‌گذاری از تغییرات نرخ شیر خام به‌جای ۰.۷ برابر ۱.۴ برابر بوده است و احتمال تکرار این سناریو در نوبت جدید نیز وجود دارد.

سناریوی گرانی لبنیات پرمصرف خانوار

در مهرماه سال گذشته، بعد از افزایش رسمی نرخ لبنیات، چندین بار دیگر نیز نرخ محصولات لبنی معاف از قیمت‌گذاری با افزایش محسوس مواجه شد و امسال نیز همان رویه تکرارپذیر است اما اقلام مشمول قیمت‌گذاری به‌جز تغییر قیمتی که میان برندها وجود دارد، تقریباً باثبات است و نمی‌تواند چندان رشد کند.

محاسبات مبتنی بر نرخ جدید شیر خام حاکی از این است که به فرض تکرار سناریوی سال قبل، به دنبال افزایش ۲۷.۸ درصدی نرخ شیر خام و رسیدن آن از کیلویی ۱۸ هزار تومان به کیلویی ۲۳ هزار تومان، نرخ شیر پاستوریزه کم‌چرب معمولی بطری ۱ لیتری از ۲۸ هزار تومان به بیش از ۳۹ هزار تومان خواهد رسید و نرخ شیر پاستوریزه کیسه‌ای کم‌چرب ۹۰۰ گرمی نیز با همین رویه از ۲۳.۴ هزار تومان به بیش از ۳۳ هزار تومان افزایش خواهد یافت.

با این حساب، نرخ پنیر یو اف ۴۰۰ گرمی نسبتاً چرب که اکنون ۵۶ هزار تومان است به بالای ۷۶ هزار تومان خواهد رسید و نرخ مصوب ماست کم‌چرب دبه ۲.۸ کیلوگرمی نیز از ۷۷.۵ هزار تومان به مرز ۱۱۰ هزار تومان افزایش خواهد یافت.

نگاه دامداران با افزایش نرخ شیر

در دومینوی تورمی اقتصاد ایران، مصرف‌کنندگان قادر به تحمل افزایش نرخ لبنیات بر مبنای رشد ۲۷.۸ درصدی نرخ شیر خام نیستند؛ اما هم‌زمان، تولیدکنندگان شیر یعنی دامداران نیز از تعیین نرخ تضمینی ۲۳ هزار تومان برای هر کیلوگرم شیر خام ناراضی‌اند و این نرخ را نه‌تنها غیرمنصفانه بلکه تهدیدی جدی برای بقای صنعت دامداری کشور می‌دانند.

دامداران پیش‌ازاین با در نظر گرفتن حاشیه سود ۷ درصدی، نرخ ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان برای هر کیلوگرم شیر خام را پیشنهاد داده بودند تا هم تورم سنگین نهاده‌های دامی جبران شود و هم چرخ معیشت دامداران بچرخد؛ اما با تصویب نرخ ۲۳ هزارتومانی، معتقدند کار تولید شیر زیان‌ده خواهد بود.

مواضع صنایع لبنی

بعد از ابلاغ نرخ مصوب شیر خام، در خبری به نقل از صنایع لبنی اعلام شد: میانگین سهم شیر مصرفی در محصولات لبنی، بسته به نوع کالا تا ۹۰درصد و با میانگین ۶۵درصد است و بر این اساس، میزان اثربخشی نرخ شیر خام در رشد نرخ محصولات در سال ۱۴۰۴ معادل ۱۸درصد و ۲۴درصد نیز از بابت هزینه‌های دستمزد، سربار تولید، حمل‌ونقل و بسته‌بندی، تغییرات نرخ ارز و انرژی خواهد بود.

گرچه بر اساس خبر منقول، مصوبه افزایش نرخ شیر خام و محصولات لبنی و زمان اجرای آن متعاقب هماهنگی با سازمان حمایت اعلام خواهد شد؛ اما به نظر می‌رسد صنایع لبنی روی افزایش ۴۲ درصدی نرخ به جمع‌بندی رسیده‌اند که برای اقلام مشمول قیمت‌گذاری، با محاسبات صورت گرفته نیز همخوانی دارد.