سعید جعفری، معاون نوسازی و اجرای طرح‌ها صنعتی سازمان توسعه و نوسازی صنایع ایران، از تمایل شرکت‌های ایرانی به همکاری با شرکت‌های روسی و چینی به‌عنوان راهکاری برای دور زدن تحریم‌ها خبر داده است. گویا سرمایه گذاری چین و روسیه در صنایع ایران به‌عنوان آخرین راهکار روی میز مدیران وزارت صمت قرار گرفته است.
گرچه اکنون این دو شریک تجاری ایران در عالم سیاست مواضع شدیدی علیه ایالات متحده دارند، اما بازی در زمین تحریمی ایران عواقب مالی و اقتصادی شدیدی برای آنها خواهد داشت. حال آیا ممکن است این دو کشور چنین هزینه‌ای را به بهای همکای با ایران بپذیرند؟
محدودیت‌های سرمایه‌گذاری چین و روسیه در ایران
درباره تمایل چین و روسیه برای همکاری با ایران، عباس جبالبارزی، نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: مسئله اصلی این است که ایران در همکاری با کشورهای اروپایی محدودیت دارد، ولی در همکاری با چین این محدودیت کمتر است. اما شرکت‌هایی که در چین فعالیت می‌کنند و نماینده یک شرکت اروپایی هستند، به دلیل همین محدودیت‌ها، با ایران همکاری نمی‌کنند. حتی برخی از این شرکت‌ها تمایلی به مذاکره با شرکت‌های ایرانی ندارند.
وی ادامه داد: روسیه هم با تحریم‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند و از نظر صنعت و فناوری چندان توسعه‌یافته نیست. بازار روسیه می‌تواند یک بازار صادراتی برای ایران باشد. در بخشی از صنایع، ایران پیشرفته‌تر از روسیه است و می‌تواند به روسیه فناوری صادر کند.
فعالیت در بازار جهانی عامل همکاری نکردن چین با ایران
نایب‌رئیس کمیسیون صنعت درباره دلیل همکاری نکردن شرکت‌های چینی با ایران تصریح کرد: یکی از دلایلی که شرکت‌های چینی با ایران همکاری نمی‌کنند این است که این شرکت‌ها در بازارهای جهانی و با کشورهای اروپا و آمریکا همکاری می‌کنند. شاید یک‌سری شرکت خاص آن هم با محدودیت، تمایل به همکاری با ایران داشته باشند. اگر ایران امکان همکاری با شرکت‌های چینی را داشت، این به صنعت کشور کمک زیادی می‌کرد.
او افزود: شاید محدودیت همکاری با شرکت‌های چینی کمتر باشد، اما این به معنای عقد قرارداد‌های بلند‌مدت یا انتقال تکنولوژی نیست.
عدم ثبات نرخ ارز بزرگ‌ترین چالش تولید و صادرات
جبالبارزی درباره چالش‌های حوزه صنعت و تأثیر آن بر صادرات و تولید توضیح داد: در حال حاضر صنعت با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند که این مشکلات بر صادرات و‌تولید تأثیر گذاشته است. یکی از این چالش‌ها، تغییرات شدید نرخ ارز است. چراکه نوسان شدید نرخ ارز باعث و موارد دیگر به شدت تولید را آسیب‌پذیر کرده و قدرت برنامه‌ریزی را از مدیران بنگاه‌های تولید سلب کرده است.
وی اضافه کرد: به نظر می‌رسد بانک مرکزی و وزارت اقتصاد هم خیلی از این افزایش غیرمنطقی و لحظه‌ای نرخ ارز که اثرات مخربی بر تولید گذاشته است ناراضی نیستند. زیرا اقدام خاصی از آنها دیده نمی‌شود و این موضوع به ذهن می‌رسد که کسری بودجه و ناترازی بانک را می‌تواند جبران کند. همچنین ناترازی انرژی هم تولید و هم بر تجارت خارجی را تحت تأثیر قرار داده است.
او اظهار کرد: علاوه بر این موارد، تخصیص ارز وارادت مواد اولیه بنگاه‌های تولیدی نیز یک چالش بزرگ است. زیرا یک زمانی مبادلات با ارز نیمایی انجام می‌شد، اما حالا بازار مبادله‌ای سکه و طلا شکل گرفته است. ارزی که از این بازار تأمین می‌شود، نسبت به بازار آزاد نرخ پایین‌تری دارد. اما برای تخصیص ارز یک صف وجود دارد و از زمان ثبت سفارش تا زمان تخصیص ارز ممکن است سه تا چهار ماه زمان انتظار تخصیص و تامین است که عملا تولید کننده را دچار مشکل و افت شدید تولید را در بر دارد
وی افزود: پایین بودن نرخ ارزی که از صادرکننده خریداری می‌شود، خود یک معضل بزرگ است. تقاصای بخش خصوصی این است که ارزی که بخش خصوصی با صادرات خود تأمین می‌کند، آن را با نرخ آزاد عرضه کند
تا مشکلات تولید و تجارت خارجی رفع نشود نمی‌توان انتظار معجزه داشت
جبالبارزی درباره بهبود این شرایط پیشنهاد داد: یکی از راه‌های بهبود تجارت خارجی، رفع تحریم‌ها و حل موضوع FATF است. تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود، نمی‌توان انتظار معجزه در تجارت خارجی را داشت.
براساس این گزارش، شاید شرکت‌های اروپایی در چین و یا روسیه نمایندگی داشته باشند، اما این به معنی همکاری این شرکت‌های با ایران نیست.
همچنین مشکلاتی همچون تحریم‌ها، حل نشدن مشکل FATF و … همچنان سد راه تحارت خارجی ایران است. حتی در تجارت با چین هم این محدودیت‌ها وجود دارد. بنابراین باید پیش از هر چیز تدبیری برای رفع این مشکلات اندیشیده شود.
