زنگ خطری برای نفت ایران

کاهش تقاضای موثر نفت در جهان، نرخ طلای سیاه را در شیب نزولی نگه داشته است. باید دید اگر این روند در سال آینده هم ادامه پیدا کند، آیا نرخ نفت برنت به ۵۰ دلار در هر بشکه می‌رسد؟

موضوع کاهش جهانی نرخ نفت به دنبال کاهش تقاضای بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت، همواره موضوعی مورد توجه بوده است. تا جایی که نرخ نفت برنت به عنوان شاخص جهانی نرخ نفت در سال ۲۰۲۴، به ۶۵ دلار هم رسید و این رقم نگرانی‌هایی در مورد بازار نفت به وجود آورد.

اکنون این هشدارها بار دیگر مطرح شده است. تا جایی که بیم نفت ۵۰ دلاری به جهان بازگشته است. اما سوال اساسی اینجاست که این شرایط برای اقتصادهای نفتی مانند ایران چه پیامدهایی دارد؟

اگر رشد اقتصادی اروپا و چین در سال ۲۰۲۵ کمتر از حد انتظار باشد، احتمال دارد نرخ نفت به زیر ۵۰ دلار در هر بشکه برسد. در این شرایط، ایران ممکن است ناچار شود نفت خود را در بازار خاکستری با نرخ ۳۵ تا ۴۰ دلار بفروشد.

نفت ایران معمولاً ارزان‌تر از نفت برنت عرضه می‌شود. پیش‌تر حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی، توضیح داده بود قیمت نفت ایران بر اساس نفت برنت تعیین می‌شود. اختلاف نرخ نفت برنت با نفت کشورهای اوپک به طور متوسط سه دلار است و معمولاً از نفت خلیج‌فارس گران‌تر است.

کاهش تقاضای چین، به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان، موجب کاهش نرخ نفت شده و این روند همچنان ادامه دارد. با اینکه تنش‌های خاورمیانه گاهی باعث افزایش نرخ می‌شود، اما به طور کلی، کاهش تقاضای اروپا و چین همراه با تنوع انرژی در جهان باعث کاهش تدریجی نرخ نفت شده است.

با تداوم ضعف تقاضا، به‌ویژه از سوی چین، انتظار می‌رود نرخ نفت در سال ۲۰۲۵ کاهش بیشتری پیدا کند و احتمال دارد به زیر ۵۰ دلار برسد. این کاهش می‌تواند ناشی از رکود اقتصادی چین و اروپا باشد.

کاهش تقاضای جهانی منجر به کاهش نرخ نفت خواهد شد؟

آن‌طور که رویترز گزارش داده، برایان مولبر تحلیلگر انرژی گفته است افت نرخ نفت به زیر ۵۰ دلار نیازمند کاهش تقاضای جهانی است. از سال ۲۰۲۱ تاکنون، نرخ نفت خام و برنت زیر ۵۰ دلار معامله نشده است.

تقاضای نفت چین، به عنوان دومین مصرف‌کننده بزرگ جهان، تاثیر شایان توجهی بر بازار می‌گذارد. داده‌های اقتصادی و برنامه‌های محرک چین در نوسانات نرخ نفت نقش داشته‌اند. با اینکه دولت چین اقدامات حمایتی انجام داده، اما در صورت ضعف بیشتر اقتصاد این کشور، خطر کاهش نرخ نفت همچنان پابرجا خواهد ماند.

اوپک پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی نفت را برای امسال و آینده کاهش داده است. پاول مولچانوف، تحلیلگر انرژی، معتقد است خطرات نزولی شدن بازار نفت بیشتر از صعودی شدن آن است. او پیش‌بینی کرد اوپک سرانجام مجبور خواهد شد تولید خود را کاهش دهد تا سهم بازار را حفظ کند.

شایان ذکر است اوپک پلاس تصمیم گرفته کاهش ۲.۲ میلیون بشکه‌ای تولید را تا مارس ۲۰۲۵ تمدید کند. اگر این کاهش‌ها برداشته شود، ممکن است نرخ نفت به حدود ۶۰ دلار برسد.

آژانس بین‌المللی انرژی عرضه جهانی نفت را در سال ۲۰۲۵ حدود ۱۰۴.۸ میلیون بشکه در روز و تقاضا را ۱۰۳.۹ میلیون بشکه پیش‌بینی کرده که نشان‌دهنده مازاد عرضه ۹۰۰ هزار بشکه‌ای است. البته تحقق این پیش‌بینی به تقاضای جهانی بستگی دارد.

روی کار آمدن ترامپ چه تاثیری بر بازار نفت خواهد گذاشت؟

با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا، بازار نفت دگرگون خواهد شد. ترامپ سیاست حمایت از صنعت نفت امریکا را همواره دنبال کرده است و دوره پیشین ریاست جمهوری او، برخی کشورها از جمله چین را به خرید نفت از امریکا وا داشت.

اگر این روند بار دیگر دنبال شود، فروش نفت بسیاری از کشورهای خاورمیانه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؛ به طوری که آنها مجبور به ارائه تخفیف‌های هنگفت برای تداوم صادرات نفت خود خواهند شد.

افزایش تولید داخلی امریکا به دلیل سیاست‌های ترامپ می‌تواند عرضه جهانی را افزایش و قیمت‌ها را تحت فشار قرار دهد. سیاست‌های اقتصادی و تعرفه‌ای ترامپ و مدیریت او بر تنش‌های ژئوپولیتیکی در اروپا از عوامل تاثیرگذار بر بازار نفت در سال ۲۰۲۵ خواهند بود.

چنان‌که رویترز گزارش داده، تام کلوزا تحلیلگر انرژی گفته است خطر کاهش نرخ نفت در سال آینده بیش از افزایش آن است. اگرچه تعرفه‌های امریکا ممکن است نرخ نفت را به طور موقت افزایش دهد اما در نهایت منجر به کاهش نرخ می‌شود. کشورهای کانادا و مکزیک احتمالاً برای حفظ صادرات خود رقابتی‌تر عمل خواهند کرد.

کلوزا خاطرنشان کرده که تولید نفت شیل در امریکا و کانادا رو به افزایش است. نفت شیل نوعی نفت خام است که در اعماق زمین و درون لایه‌های سنگی متراکم قرار دارد و برای استخراج آن از فناوری‌های حاصی استفاده می‌شود که هزینه استخراج نفت را بالا می‌برد. علاوه بر تولید این نوع نفت، ظرفیت مازاد تولید اوپک نیز می‌تواند یک عامل بالقوه برای افت نرخ به شمار رود.

با این همه، باید دید با توجه به متغیرها مختلف بازار نفت، آیا نرخ نفت در سال جدید به ۵۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید