پشت پرده قیمت‌های نجومی پروازها در آستانه عرفه
در آستانه روز عرفه و عید قربان، قیمت بلیط هواپیما در مسیرهای زیارتی، به‌ویژه نجف، دوباره جهش یافته است. به نظر می‌رسد ایرلاین‌ها قبل از اینکه با تقاضای زائران عتبات عالیات مواجه شوند، سوداگری خود را آغاز کرده و در کمتر از دو هفته، قیمت بلیط پروازهای نجف را حدود ۱۰ میلیون تومان بالا برده‌اند.
در آستانه روز عرفه و عید قربان که به طور سنتی تقاضا برای سفر به عتبات عالیات افزایش می‌یابد، بازار فروش بلیط هواپیما به مقصدهای زیارتی بار دیگر دستخوش جهش غیرعادی قیمت‌ها شده است؛ جهشی که خود را در مسیرهای زیارتی از جمله تهران به نجف و بغداد نشان داده و بار دیگر نگرانی‌ها درباره نبود نظارت نهادهای ذی‌ربط و رها بودن نظام قیمت‌گذاری پروازها افزایش یافته است.
این وضعیت نه‌تنها دسترسی عمومی به سفرهای معنوی را دشوار می‌کند، بلکه به بازاری داغ برای واسطه‌گران و چارترکنندگان تبدیل شده است. حالا در آستانه روز عرفه، بار دیگر این چرخه تکرار شده است. در چنین شرایطی، ضرورت ورود جدی‌تر نهادهای ناظر و تصمیم‌گیر به این حوزه بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
قیمت بلیط هواپیما در مسیرهای زیارتی پرتردد چقدر است؟
با نزدیک شدن به روز عرفه، قیمت بلیط پروازهای عتبات، به‌ویژه در مسیر تهران به نجف، با جهش چشمگیری همراه شده است. بررسی سایت‌های فروش اینترنتی نشان می‌دهد قیمت بلیط پرواز در این مسیر برای روز ۱۵ و ۱۶ خرداد ۱۴۰۴، از حدود ۲۰ میلیون تومان آغاز می‌شود و به ۳۷ میلیون تومان هم می‌رسد؛ نرخی که بسته به نوع ایرلاین و زمان پرواز متغیر است.
در مسیر تهران به بغداد نیز شرایط مشابهی حاکم است. در روزهای ۱۴ تا ۱۷ خرداد، تنها پروازهای ایرلاین‌های خارجی مانند امارات‌ایر، عراق‌ایرویز و فلای‌دوبی در دسترس است که نرخ بلیط آنها بین ۲۱ میلیون تا ۶۸ میلیون تومان اعلام شده است. بخش قابل توجهی از این پروازها بدون امکان حمل بار ارائه می‌شوند که این شرایط خود به نگرانی مسافران دامن زده است.
در آستانه روز عرفه، عرضه بلیط پرواز در مسیر تهران به مشهد نیز با محدودیت همراه است. در حال حاضر تنها بلیط‌های یک‌طرفه (رفت) در دسترس قرار دارد که نرخ آنها حدود چهار میلیون تومان تعیین شده است.
نکته جالب توجه آنکه اکنون در حالی قیمت بلیط پرواز به عراق به حداقل به ۲۰ میلیون تومان رسیده که تا همین هفته پیش نرخ‌ها حداکثر ۱۲ میلیون تومان بودند.
دخالت واسطه‌ها عامل برهم خوردن تعادل نرخ‌هاست
این اولین بار نیست که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. در آستانه میلاد امام علی در دی ۱۴۰۳ نیز وضعیت مشابهی پیش آمد. در آن زمان، نرخ بلیط پرواز در مسیر تهران به نجف از شش میلیون تومان به ۱۸ میلیون تومان افزایش یافت.
یکی از دلایل ایجاد چنین شرایطی، دخالت واسطه‌هاست. آن‌طور که علی حسین‌زاده مدیر دفتر زیارتی به فارس گفته، بخش زیادی از بلیط پروازهای عتبات در اختیار واسطه‌ها قرار دارد. این در حالی است که در جلسه شورای عالی حج، پیشنهاد شده بود چارتر این پروازها به سازمان حج و زیارت واگذار شود.
از سوی دیگر، بعضی از شرکت‌های هواپیمایی حاضر نیستند پروازهای عتبات را به دفاتر زیارتی رسمی واگذار کنند و ترجیح می‌دهند با افرادی خاص یا چارترکننده‌هایی همکاری کنند که بلیط‌ها را با قیمت دلخواه در بازار عرضه می‌کنند. از همین روست که قیمت بلیط هواپیما برای سفر به عتبات در مناسبت‌های مذهبی بیشتر از سایر مواقع است.
نهادهای مسئول اقدامی برای کنترل قیمت‌ها انجام ندادهاند
افزایش قیمت بلیط هواپیما فقط به مناسبت‌های مذهبی محدود نیست، بلکه در هر مناسبتی بلیط هواپیما با نرخ بیشتری نسبت به شرایط عادی در اختیار مسافران قرار می‌گیرد. هرچند به دلیل تحریم‌ها، ایرلاین‌ها در تأمین قطعات دچار مشکل هستند، اما این تنها دلیل افزایش قیمت بلیط نیست.
افزایش قیمت بلیط هواپیما در ایام خاص مذهبی، در حال حاضر به یک روند تکراری و بدون توجیه روشن تبدیل شده است. هر بار که یک مناسبت مذهبی، فرهنگی، ملی و… فرا می‌رسد، بعضی از شرکت‌های هواپیمایی بدون ارائه هیچ توضیح مشخصی، نرخ بلیط‌ها را به طور فزاینده و ناگهانی افزایش می‌دهند.
این وضعیت بیش از آنکه به عواملی مانند تحریم یا هزینه‌هایی نظیر تأمین قطعات هواپیما مرتبط باشد، حاصل نبود نظارت نهادهای ذی‌ربط، رها بودن بازار فروش بلیط و واگذاری پنهانی ظرفیت پروازها به واسطه‌ها و چارترکنندگان خاص است.
در شرایطی که بسیاری از مردم علاقه‌مند به حضور در مراسم‌های مذهبی هستند و آن را یک سفر معنوی و ضروری می‌دانند، این روند سودجویانه، هزینه سفر را به سطحی رسانده که از توان مالی بخش زیادی از جامعه خارج است. سفر به عتبات که باید در دسترس عموم مردم باشد، به سفری لوکس تبدیل شده است. در عین حال، نهادهای مسئول در این زمینه نه‌تنها اقدامی قاطع انجام ندادهاند، بلکه به وعده نظارت یا بررسی بسنده می‌کنند و در عمل، اتفاقی نمی‌افتد.