فوری: موتور مرسدس، بزرگترین تقلب تاریخ فرمول یک؟

جنجال بزرگ بر سر موتور مرسدس پیش از آغاز فصل ۲۰۲۶ فرمول یک: آیا آلمانی‌ها قوانین را دور زده‌اند؟ موتور جدید تیم مرسدس در فرمول یک، پیش از آغاز رسمی فصل ۲۰۲۶، به کانون یک جنجال حقوقی و فنی بزرگ تبدیل شده است. در حالی که هنوز خودروهای نسل جدید روی پیست نرفته‌اند، تقریباً همه در پدوک فرمول یک بر این باورند که موتور جدید مرسدس به گونه‌ای طراحی شده است که قوانین را دور می‌زند. سوال اصلی این است که چگونه می‌توان این تخلف را اثبات کرد و آیا فدراسیون جهانی اتومبیلرانی (FIA) تمایلی به ورود جدی به این پرونده دارد یا خیر.

ریشه رسوایی: بازی با نسبت تراکم

جزئیات یک راهکار فنی بحث‌برانگیز فاش شده است که مهندسان مرسدس در طراحی واحد قدرت جدید خود به کار گرفته‌اند. این راهکار مستقیماً به نسبت تراکم سیلندرها مربوط می‌شود؛ مفهومی کلیدی که نسبت حجم کل سیلندر به حجم محفظه احتراق را توصیف می‌کند. هرچه این نسبت بالاتر باشد، موتور بازدهی و قدرت بیشتری تولید کرده و مصرف سوخت کمتری خواهد داشت.

مقررات جدید فرمول یک برای سال ۲۰۲۶، نسبت تراکم را به ۱۶:۱ محدود کرده است، در حالی که در مقررات قبلی نسبت ۱۸:۱ مجاز بود. این کاهش به دلایل فنی، زیست‌محیطی و کنترلی اعمال شده است. با این حال، طبق اطلاعات غیررسمی اما به طور گسترده تأیید شده، مرسدس موفق شده است عملاً به همان نسبت ۱۸:۱ دست یابد.

کلید این موفقیت در یک بازی هوشمندانه با فیزیک نهفته است: در دمای عملیاتی واقعی، برخی اجزای داخلی موتور مرسدس به شکلی کاملاً حساب‌شده منبسط می‌شوند و در عمل نسبت تراکم مؤثرتری ایجاد می‌کنند. نکته حیاتی اینجاست که تمام آزمایش‌های رسمی موتور در دمای اتاق (حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد) انجام می‌شود؛ شرایطی که در آن موتور مرسدس کاملاً با مقررات همخوانی دارد.

جدال بر سر تفسیر قوانین: قانونی یا غیرقانونی؟

پاسخ به این سوال که آیا این یک تخلف صریح است، ساده نیست. از دیدگاه مرسدس، موتور در تمام تست‌های رسمی با موفقیت عمل می‌کند و بنابراین کاملاً قانونی است. اما رقبا به بند C1.5 مقررات فنی اشاره می‌کنند که تصریح دارد خودرو باید در تمام طول مسابقه با مقررات مطابقت داشته باشد. دقیقاً همین‌جاست که اختلاف نظر آغاز می‌شود؛ زیرا در شرایط مسابقه، موتور مرسدس دیگر در چارچوب تعریف‌شده باقی نمی‌ماند.

واکنش رقبا و چگونگی افشای راز

این ماجرا، مانند بسیاری از افشاگری‌های بزرگ در تاریخ فرمول یک، از مسیر جابجایی نیروی انسانی آغاز شد. حدود هفت ماه پیش، یکی از متخصصان ارشد موتور مرسدس به بخش موتور ردبول پیوست و طبیعتاً این اطلاعات حساس را نیز با خود به همراه آورد. ردبول بلافاصله سروصدا به پا نکرد و مهندسان این تیم ابتدا خودشان روی این ایده کار کردند و نتیجه به‌ طرز نگران‌کننده‌ای امیدوارکننده بود. خیلی زود، این دانش محرمانه به گوش دیگر تولیدکنندگان موتور نیز رسید.

در نهایت، سه تولیدکننده بزرگ، یعنی فراری، هوندا و آئودی، نامه‌ای مشترک به FIA ارسال کرده و خواستار شفاف‌سازی رسمی شدند که آیا این رویکرد از نظر فدراسیون قانونی است یا خیر. ردبول فعلاً در سایه نشسته است؛ از یک سو منتظر پاسخ FIA است و از سوی دیگر، طبق شایعات معتبر، توسعه موتوری را ادامه می‌دهد که حتی می‌تواند به نسبت تراکم ۱۸:۱ نیز دست یابد. گفته می‌شود اگر فدراسیون موضع سخت‌گیرانه‌ای اتخاذ کند، ردبول گزینه جایگزین کاملاً قانونی در اختیار دارد، چیزی که مرسدس ظاهراً از آن بی‌بهره است.

اهمیت این موضوع زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم در سال ۲۰۲۶، مرسدس علاوه بر تیم کارخانه‌ای خود، تأمین‌کننده موتور مک‌لارن، ویلیامز و آلپاین نیز خواهد بود. این یعنی در مجموع هشت خودرو ممکن است ناگهان با مشکل قانونی بودن موتور مواجه شوند که با اضافه شدن چهار خودروی ردبول، می‌تواند به بحرانی تمام‌عیار تبدیل شود.

موضع FIA: سکوت و گمانه‌زنی‌ها

تا این لحظه، فدراسیون جهانی اتومبیلرانی دو جلسه رسمی با تولیدکنندگان موتور برگزار کرده است، اما هیچ بیانیه شفاف و رسمی منتشر نشده است. ابتدا شایعه‌ای مطرح شد مبنی بر اینکه FIA ممکن است به مرسدس اجازه دهد در سال ۲۰۲۶ از موتورهای قابل ارتقا استفاده کند، مشروط بر اینکه این فناوری در سال ۲۰۲۷ کنار گذاشته شود. اندکی بعد، گزارش‌های دیگری حکایت از آن داشت که فدراسیون اساساً ایرادی به راهکار مرسدس نمی‌بیند.

استدلال غیررسمی FIA چنین توصیف می‌شود: از آنجا که هیچ روش عملی برای اندازه‌گیری و اثبات غیرقانونی بودن نسبت تراکم موتور در شرایط واقعی رانندگی وجود ندارد، نمی‌توان این ایده را غیرقانونی اعلام کرد. این وضعیت، به زعم فدراسیون، مشابه ماجرای بال‌های انعطاف‌پذیر است؛ همه می‌دانند که بال‌ها خم می‌شوند و دوربین‌ها هم این را نشان می‌دهند، اما تا زمانی که خودرو تست‌های رسمی را پاس می‌کند، دست فدراسیون بسته است.

این موضع‌گیری، اعتراضات تاریخی را به دنبال دارد؛ از جمله مقایسه با ماجرای موتورهای فراری در سال ۲۰۲۰ که FIA در آنجا بسیار سخت‌گیرانه عمل کرد. پاسخ احتمالی این است که در آن پرونده، فراری متهم به دستکاری حسگر جریان سوخت بود؛ یعنی نقضی مستقیم، آشکار و قابل اثبات از مقررات. در آن زمان، FIA شواهد کافی برای اعمال فشار داشت، اما در پرونده مرسدس، حداقل فعلاً چنین مدارکی وجود ندارد.

آینده نامعلوم و احتمال اعتراضات

تمام آنچه درباره موضع FIA گفته می‌شود، هنوز مبتنی بر شایعات است. فدراسیون هنوز موضع رسمی خود را اعلام نکرده و احتمالاً پس از تعطیلات و در جریان ارائه رسمی پروژه‌ها، دیدگاه‌ها شفاف‌تر خواهد شد. دو پرسش کلیدی پیش رو است: نخست اینکه اگر FIA هیچ اقدامی نکند، آیا رقبا در گرندپری افتتاحیه استرالیا اعتراض رسمی علیه موتورهای مرسدس و شاید ردبول ثبت خواهند کرد؟ دوم، آیا فدراسیون دست‌کم برای فصل ۲۰۲۷ مقررات را اصلاح خواهد کرد؟ پاسخ به این پرسش‌ها تعیین می‌کند که آیا مرسدس و رقبا ناچار به بازطراحی اساسی موتورهای احتراق داخلی خود خواهند شد یا خیر.

مزیت رقابتی یا تضمین قهرمانی؟

حتی اگر فرض کنیم این راهکار بدون مانع قانونی اجرا شود، تحلیلگران تخمین می‌زنند که مزیت آن بین ۱۵ تا ۲۰ اسب بخار است؛ معادلی برای صرفه‌جویی یک تا چهار دهم ثانیه در هر دور، بسته به پیست. این عدد قابل‌توجه است، اما تضمین‌کننده سلطه مطلق یا قهرمانی نیست.

عملکرد بخش هیبریدی، کیفیت سوخت بدون کربن پتروناس و از همه مهم‌تر، طراحی شاسی و آیرودینامیک خودروهای کاملاً جدید همگی نقش تعیین‌کننده‌ای خواهند داشت. همچنین، فراموش نکنیم که مرسدس در چهار سال گذشته با مقررات فعلی به‌ خوبی کنار نیامده است و هیچ تضمینی وجود ندارد که همان کادر فنی این بار بی‌نقص عمل کند.

در نهایت، حتی اگر FIA به نوعی مصالحه برسد، مثلاً با اعطای امتیازهای جبرانی یا اجازه ارتقای محدود به سایر تیم‌ها، باز هم نمی‌توان از پیش برنده را تعیین کرد. اما یک چیز روشن است: ترس از موتورهای مرسدس تازگی ندارد و جایگاه تاریخی اشتوتگارت در مهندسی موتورهای فرمول یک همواره رقبا را نگران کرده است. اکنون، با این ترفند جنجالی، آن ترس فقط پررنگ‌تر شده است.