پاشینیان عقب‌نشینی کرد؛ باکو به دنبال تصاحب «برون‌بوم‌ها» است؟
ارمنستان و آذربایجان تحدید حدود مرزی قره باغ با واگذاری مناطق محصور توسط کمیسیون های مرزی را آغاز کردند.
نخست‌وزیر ارمنستان: آرتسواشن باید به ارمنستان بازگردانده شود
ابهام در وضعیت مناطق محصور؛ ایروان از اراضی غیر ارمنی عقب‌نشینی می‌کند
ارمنستان، ایروان - نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، اعلام کرد که در نتیجه تحدید حدود مرزی، منطقه «آرتسواشن» که به عنوان برون‌بوم ارمنستان در خاک آذربایجان شناخته می‌شود، به همراه سایر اراضی مورد ادعای ارمنستان در خاک آذربایجان، باید به این کشور بازگردانده شوند.
ابهام در وضعیت مناطق محصور
دفتر «مهر گریگوریان»، معاون نخست‌وزیر ارمنستان، تاکنون به این پرسش که آیا کمیسیون‌های تحدید حدود مرزهای ارمنستان و آذربایجان درباره چگونگی حل مسئله مناطق محصور (آنکلاو-اکسکلاو) بحث و تصمیم‌گیری کرده‌اند یا خیر، پاسخی نداده است. این وضعیت، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا وعده پاشینیان برای بازگرداندن آرتسواشن به ارمنستان، به معنای واگذاری مناطق «تیگراناشن» (خیرکی)، «ورین آسکی‌پارا» (یوخاری اسکی‌پارا)، «سوفولو» و «بارخودارلو» که مورد ادعای آذربایجان در خاک ارمنستان هستند، به این کشور خواهد بود یا خیر.
پاشینیان پیشتر در این زمینه گفته بود: «من مدت‌هاست گفته‌ام که ما نمی‌توانیم، من نمی‌توانم از موضوع مناطق محصور صرف‌نظر کنم، زیرا ما خودمان چنین مشکلی داریم.»
موضع دولت ارمنستان؛ آمادگی برای خروج از اراضی غیر ارمنی
قبل از هرگونه اظهارنظر رسمی از سوی دفتر مهر گریگوریان، «هاسمیک هاکوپیان»، عضو کمیسیون روابط خارجی از حزب حاکم ارمنستان (پیمان مدنی)، تأکید کرد که کمیسیون‌های دو کشور هنوز این موضوع را بررسی نکرده‌اند. با این حال، هاکوپیان افزود که طرف ارمنی آماده است از مناطقی که متعلق به آذربایجان است، خارج شود.
هاکوپیان اظهار داشت: «اگر با اسناد ثابت شود که این یا آن منطقه متعلق به ارمنستان نیست، البته، مرحله بعدی این است که کشورها چگونه به اراضی حاکمیتی خود دسترسی پیدا می‌کنند. آن مناطقی که متعلق به ارمنستان نیستند، ما آماده‌ایم از آن مناطق خارج شویم و مدعی تمام مناطقی هستیم که اراضی حاکمیتی جمهوری ارمنستان هستند.»
چرخش پاشینیان؛ از انکار «آنکلاو» تا سکوت درباره اسناد حقوقی
پس از جنگ 44 روزه قره‌باغ، بحث‌ها در مورد مناطق محصور به طور دوره‌ای از سر گرفته شده است. نیکول پاشینیان در گذشته، با وجود اینکه از این موضوع اجتناب نمی‌کرد، اصرار داشت که «هیچ منطقه محصور آذربایجانی در ارمنستان وجود ندارد.»
پاشینیان پیشتر گفته بود: «تا این لحظه، بررسی‌های ما ثبت نکرده است که "به لحاظ حقوقی" مناطق محصور آذربایجانی در جمهوری ارمنستان وجود داشته باشد، برعکس، ما ثبت کرده‌ایم که آرتسواشن "به لحاظ حقوقی" خاک جمهوری ارمنستان است.»
رئیس دولت ارمنستان اکنون نیز از موضوع مناطق محصور غافل نیست، اما اگر در گذشته از آذربایجان می‌خواست تا «اساس حقوقی» برای این مناطق ارائه دهد، اکنون حداقل به طور علنی از لزوم دریافت اسناد حقوقی از باکو صحبتی نمی‌کند و این سؤال را بی‌پاسخ می‌گذارد که آیا باکو چنین اسنادی ارائه کرده است یا خیر.
نخست‌وزیر ارمنستان در این باره گفته است: «من گفته‌ام که بله، در آن لحظه ما اسناد حقوقی در دست نداشتیم، آذربایجانی‌ها به ما گفتند که اسناد حقوقی ارائه خواهند کرد، آن‌ها نیز وجود اسناد حقوقی آرتسواشن را زیر سؤال بردند، ما هم به نوبه خود گفتیم که اسناد حقوقی ارائه خواهیم داد. من می‌توانم بگویم: بله، به خصوص اکنون، همه این مسائل باید بر اساس یک بستر حقوقی-سیاسی حل‌وفصل شوند.»
از دفتر مهر گریگوریان نیز پرسیده شده است که آیا اسناد حقوقی مبنی بر وجود مناطق محصور آذربایجانی از باکو دریافت کرده‌اند؟ این پرسش نیز همچنان بی‌پاسخ مانده است.
ماروکیان: «این زمینه‌سازی برای امتیازدهی جدید است»
جمهوری آذربایجان علناً اعلام کرده است که بازگرداندن مناطق محصور برای این کشور در اولویت قرار دارد. «آیخان حاجی‌زاده»، سخنگوی وزارت امور خارجه آذربایجان، هفته گذشته در بیانیه‌ای بر لزوم حل این مسئله در چارچوب کمیسیون‌های تحدید حدود تأکید کرد.
«ادمون ماروکیان»، سفیر سابق ارمنستان با مأموریت‌های ویژه که مدتی در تیم نیکول پاشینیان فعالیت داشت، با اشاره به بیانیه‌های ایروان و باکو، معتقد است که دولت ارمنستان در حال آماده شدن برای «امتیازدهی‌های جدید» است.
رئیس حزب «ارمنستان روشن» در این باره گفت: «دستور کار بازگرداندن آرتسواشن، دستور کاری برای واگذاری مناطق جدید از خاک ارمنستان است. چرا؟ زیرا آرتسواشن با تمام اسناد حقوقی متعلق به جمهوری ارمنستان است، اسناد حقوقی وجود دارد، اما اسناد حقوقی برای وجود مناطق محصور آذربایجانی در خاک ارمنستان وجود ندارد و وزارت خارجه و نخست‌وزیر هیچ پاسخی ندادند که آذربایجان هیچ سند حقوقی به ارمنستان ارائه نکرده است. شما می‌دانید که مشکل‌سازترین آن‌ها تیگراناشن است، اما علاوه بر تیگراناشن، بقیه نیز مشکل‌ساز هستند که آذربایجان طبیعتاً آن‌ها را مطالبه خواهد کرد و می‌خواهد پس بگیرد.»
گفتنی است، کمیسیون‌های تحدید حدود ارمنستان و آذربایجان بیش از سه سال است که فعالیت می‌کنند، اما تاکنون تنها حدود 12 کیلومتر در منطقه تاووش تحدید حدود شده است. با این اقدام، چهار روستا که تحت کنترل ارمنستان بودند به باکو بازگردانده شدند. مرحله بعدی تحدید حدود و مسیر مشخص آن هنوز اعلام نشده است.
