کاهش ۲۰ درصدی تلفات جادهای: رویای دولت یا واقعیت تلخ؟
سازمان برنامه و بودجه، توسعه ریلی و کاهش تلفات جادهای را از اولویتهای اعتبارات عمرانی حملونقل در بودجه ۱۴۰۵ قرار داد.
اعتبارات پروژههای اولویتدار کشور بیش از ۱۳۰ درصد افزایش یافته است و دولت کاهش سالانه ۲۰ درصدی تلفات جادهای را هدفگذاری کرده است. این اظهارات توسط سعید جغتایی، رئیس امور حملونقل، عمران شهری و روستایی سازمان برنامه و بودجه، در نشست خبری لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ مطرح شد. وی همچنین به تشریح وضعیت اعتبارات عمرانی و رویکردهای جدید در تخصیص منابع پرداخت.
چالش تعدد پروژههای عمرانی و راهبرد جدید
جغتایی با اشاره به وضعیت اعتبارات عمرانی کشور، اظهار داشت که رشد نزدیک به صفر اعتبارات عمرانی معضلی مزمن است که ریشه در نحوه طراحی پروژهها دارد. وی توضیح داد که تعداد کثیر طرحهای عمرانی تعریف شده، منجر به توزیع قطرهچکانی منابع محدود میان آنها شده است؛ اعتباری که عمدتاً صرف نگهداشت وضع موجود، تجهیز کارگاه و هزینههای مشابه میشود و اثربخشی لازم را ندارد.
رئیس امور حملونقل سازمان برنامه و بودجه تأکید کرد که محدودیت منابع همواره زمینهساز تصمیمات خلاقانه و اصلاحی است. به همین دلیل، در سال ۱۴۰۵ این رویکرد بهصورت جدیتری دنبال شده و طرحهایی که از اولویت کمتری برخوردار بودند یا منابع موجود پاسخگوی تکمیل آنها نبود، عملاً متوقف شده یا حداقل اعتبارات را دریافت کردند. این سیاست در بودجه سال جاری تشدید شده است، زیرا با منابعی در حدود ۶ هزار میلیارد تومان، تنها امکان تکمیل تعداد محدودی از پروژهها وجود دارد.
تمرکز بر پروژههای اولویتدار
جغتایی با تأکید بر ضرورت اولویتبندی پروژهها، اعلام کرد که در سال ۱۴۰۵ تمرکز اصلی بر طرحهای دارای اهمیت بالاتر قرار گرفته است. او به عنوان مثال به حوزه حملونقل اشاره کرد و گفت که با منابع فعلی، تکمیل تمامی پروژههای مجوز گرفته و در حال اجرا، بیش از ۱۰۰ سال زمان نیاز دارد؛ شرایطی که مستلزم افزایش قابل توجه منابع یا توقف موقت برخی طرحهاست.
بررسیهای جامع انجام شده در شبکه حملونقل جادهای طی یک سال گذشته، شامل میزان پیشرفت فیزیکی، ماهیت شبکهای و گلوگاهها، منجر به شناسایی و ستارهدار شدن پروژههای اولویتدار شده است. نکته قابل توجه اینجاست که با وجود رشد نزدیک به صفر بودجه عمرانی کلی (با لحاظ رشد حدود ۲ درصدی در لایحه بودجه ۱۴۰۵)، اعتبارات پروژههای اولویتدار بیش از ۱۳۰ درصد افزایش یافته است. پیشبینی میشود با تحقق تخصیصها در سال ۱۴۰۵، شاهد بهرهبرداری از پروژههای مهم عمرانی باشیم؛ همانطور که تا پایان سال جاری نیز بیش از هزار کیلومتر بزرگراه و راه اصلی به بهرهبرداری خواهد رسید.
هدفگذاری کاهش ۲۰ درصدی تلفات جادهای با بودجهای مستقل
در ابتکاری جدید برای افزایش ایمنی جادهای، رئیس امور حملونقل، عمران شهری و روستایی سازمان برنامه و بودجه از پیشبینی جدول مستقلی برای اعتبارات ایمنی در بودجه سال ۱۴۰۵ خبر داد. این اقدام با هدف تجمیع منابع ایمنی که پیشتر بهصورت پراکنده در دستگاههایی نظیر وزارت راه و شهرسازی، پلیس راهور، اورژانس و جمعیت هلالاحمر توزیع میشد، صورت گرفته است.
با یکپارچهسازی این منابع در جدول شماره ۲۷ بودجه، اعتبارات ایمنی حدود ۹۲ درصد افزایش یافته است. این رویکرد علاوه بر افزایش شفافیت و امکان نظارت عمومی، بستر لازم برای رصد و پیگیری دقیق برنامههای ایمنی را فراهم میکند. بر این اساس، برنامه ایمنی دولت برای سال ۱۴۰۵ و سالهای آتی، کاهش سالانه حدود ۲۰ درصدی تلفات جادهای را هدفگذاری کرده است. این هدفگذاری فراتر از تکلیف قانونی برنامه توسعه است که کاهش ۱۰ درصدی تلفات را پیشبینی کرده بود.
توسعه کریدورهای ریلی و افزایش قابل توجه اعتبارات
جغتایی همچنین به اولویت توسعه کریدورهای ریلی اشاره کرد و موقعیت راهبردی ایران به عنوان چهارراه ترانزیتی منطقه را فرصتی برای افزایش درآمدهای پایدار کشور دانست. وی تأکید کرد که درآمد حاصل از ترانزیت ریلی حدود چهار برابر حملونقل داخلی است.
علاوه بر حدود ۶ هزار میلیارد تومان منابع عمرانی (که بخشی از آن غیرنقدی است)، اعتبارات حاصل از استجازه مقام معظم رهبری برای توسعه حملونقل ریلی در سال ۱۴۰۴ حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان بود که این رقم در بودجه ۱۴۰۵ و در جدول ۲۴ به ۱۸۶ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. این اعتبارات جدا از منابع نقدی عمرانی بوده و پیشبینی میشود با تخصیص آنها، اجرای پروژههای مهم ریلی شتاب گیرد؛ از جمله پروژه راهآهن چابهار–زاهدان که انتظار میرود تا پایان خرداد سال آینده به بهرهبرداری برسد.
