دلار گمرک، بمب بودجه 1405 منفجر شد!

تعیین نرخ محاسباتی ارز در گمرک، چالش کلیدی بودجه 1405

آغاز جلسات بررسی بودجه 1405 و چالش تعیین نرخ محاسباتی

با آغاز جلسات کارشناسی سازمان برنامه و بودجه کشور برای تنظیم و جمع‌بندی اعداد و ارقام بودجه سال 1405، نرخ محاسباتی ارز در گمرک به یکی از مهم‌ترین محورهای اختلاف‌نظر تبدیل شده است. این نرخ که بر میزان درآمدهای گمرکی دولت، هزینه‌های واردات، قیمت مصرف‌کننده و تورم تاثیرگذار است، همواره از ارقام کلیدی در بخش منابع بودجه محسوب می‌شود.

مروری بر سابقه تغییرات نرخ محاسباتی ارز

بر اساس قانون بودجه سال 1404، نرخ محاسباتی ارز برای کالاهای غیر اساسی بر مبنای نرخ سامانه سنا یا ETS منتهی به اسفند 1403 تعیین شد که رقمی حدود 70 هزار تومان بود. این در حالی است که پیش از آن، در سال 1403، نرخ محاسباتی ارز برای کالاهای غیر اساسی از 28500 تومان به 70 هزار تومان افزایش یافته بود. لازم به ذکر است که در سال 1401 نیز نرخ محاسباتی ارز در گمرک از 4200 تومان به 28500 تومان افزایش یافت که پایان رسمی دوره ارز ترجیحی 4200 تومانی بود. با این حال، مبنای محاسبه نرخ حقوق ورودی کالاهای اساسی در سال 1404 همچنان 28500 تومان باقی مانده است.

گزینه‌های پیش‌رو برای تعیین نرخ جدید

یکی از گزینه‌های مطرح شده در جلسات کارشناسی، افزایش نرخ محاسباتی ارز به سطح نرخ تالار دوم بانک مرکزی است که نزدیک به 100 هزار تومان قرار دارد. در صورت نهایی شدن این سناریو، نرخ محاسباتی ارز برای کالاهای غیر اساسی حدود 30 درصد افزایش خواهد یافت. این افزایش مستقیماً بر حقوق ورودی و عوارض پرداختی از سوی صاحبان کالا اثر گذاشته و منجر به افزایش هزینه‌های تولید و فشار بر مصرف‌کننده نهایی خواهد شد.

پیامدهای احتمالی برای بودجه و بازار

کارشناسان اقتصادی معتقدند افزایش پیاپی نرخ محاسباتی ارز، علاوه بر افزایش درآمدهای گمرکی دولت، می‌تواند به کاهش واردات رسمی، گسترش قاچاق، کاهش رقابت‌پذیری بنگاه‌های تولیدی و رشد قیمت کالاهای مصرفی منجر شود. از سوی دیگر، تثبیت نرخ فعلی یا انتخاب عددی نزدیک به نرخ ETS می‌تواند تعادلی میان نیازهای مالی دولت و ملاحظات تورمی برقرار کند. تصمیم نهایی دولت در این‌باره، که احتمالاً در روزهای آینده نهایی خواهد شد، از اهمیت ویژه‌ای برای مسیر تورم، تولید و ثبات قیمتی سال آینده برخوردار است.