فوری: راز نیمقرنی کشاورزی فاش شد؟ 'الگوی کشت' در بزنگاه تاریخی!
هماهنگی وزارتخانهها برای اصلاح الگوی کشت و مدیریت بحران آب کشاورزی در مواجهه با تغییرات اقلیمی
با گذشت بیش از نیم قرن از طرح اصلاح الگوی کشت در کشور، همچنان شاهد تداوم کشت محصولات آببر در مناطق کمآب هستیم. این در حالی است که بحران منابع آب و تغییرات اقلیمی، لزوم بازنگری جدی در سیاستهای کشاورزی را بیش از پیش نمایان ساخته است. اکنون به نظر میرسد دولت با درک این چالش دیرینه، تلاش دارد تا اجرای این قانون مغفولمانده را با جدیت بیشتری در دستور کار قرار دهد.
چالش نیمقرنی و ضرورت بازنگری در سیاستها
موضوع اصلاح الگوی کشت از بیش از پنج دهه پیش در اسناد و قوانین بالادستی کشور مطرح شده، اما در عمل توجه چندانی به آن نشده است. این بیتوجهی منجر به ادامه کشت محصولاتی با نیاز آبی بالا در مناطقی شده که خود با معضل کمآبی دست و پنجه نرم میکنند. در شرایطی که بحران آب به یکی از مهمترین مسائل کشور تبدیل شده، مسئولان ارشد دولتی بر لزوم اتخاذ رویکردهای نوین و تصمیمگیریهای شجاعانه برای مدیریت بهینه منابع آب تأکید دارند.
تأکید وزیر نیرو بر لزوم تغییرات بنیادی
عباس علیآبادی، وزیر نیرو، اخیراً در نشست علنی مجلس شورای اسلامی، مسئله آب را از مهمترین چالشهای کشور توصیف کرد و بر لزوم برنامهریزی دقیق برای حل آن تأکید ورزید. وی با اشاره به قرار گرفتن ایران در منطقهای خشک و پیچیدگیهای ناشی از تغییرات اقلیمی، اظهار داشت: "مسئله اصلی ما ندانستن بحران نیست." وزیر نیرو برای نمونه به افزایش ۳۳۰۰ درصدی بارش در بندرعباس نسبت به مدت مشابه سال گذشته اشاره کرد که بهدلیل نبود زیرساختهای مناسب ذخیرهسازی، بخش عمدهای از آن به دریا سرازیر شده است. علیآبادی صراحتاً بیان کرد که "در برخی محصولات باید الگوی کشت فعلی کنار گذاشته شود"؛ تصمیمی که نیازمند اتخاذ تدابیر بزرگ و شجاعانه است و در این راستا، برگزاری جلسات مشترک با دانشگاهیان و متخصصان این حوزه را ضروری دانست.
واکنش وزارت جهاد کشاورزی و مسئله کشت فراسرزمینی
در مقابل، غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، با تأکید بر لزوم نگاه جامع به بحران آب، متهم کردن صرف بخش کشاورزی را نادرست خواند. وی اظهار داشت: "کمبود و بحران آب را نباید صرفاً متوجه بخش کشاورزی دانست." وزیر جهاد کشاورزی همچنین از ورود نخستین محموله محصولات کشاورزی حاصل از کشت فراسرزمینی به کشور در آینده نزدیک خبر داد و افزود که اولین روغن خوراکی تولیدشده از این طریق نیز تا دو ماه آینده به بازار داخلی عرضه خواهد شد. با این حال، وی به ابعاد اجرایی اصلاح الگوی کشت در داخل کشور نپرداخت و بیشتر بر ضرورت عدم اتهامزنی به بخش کشاورزی تمرکز کرد؛ این در حالی است که آمار رسمی نشان میدهد بیش از ۸۰ درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی صورت میگیرد.
اصلاح الگوی کشت؛ موضوعی میانبخشی و نیازمند هماهنگی
اصلاح الگوی کشت موضوعی میانبخشی است که سالها از سوی وزارت نیرو پیگیری شده، اما همواره با عدم همراهی کامل وزارت جهاد کشاورزی مواجه بوده است. وزیر نیرو پیشتر نیز مسئولیت اصلی اصلاح الگوی کشت را بر عهده وزارت جهاد کشاورزی دانسته و بر ضرورت تشکیل سازوکاری مشابه بهینهسازی مصرف انرژی در حوزه آب تأکید کرده بود. علیآبادی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد که هدف مشترک دو وزارتخانه، مصرف بهینه آب برای افزایش تولید در هر هکتار است.
با توجه به شرایط اقلیمی ایران و تغییرات جهانی، اصلاح الگوی کشت امری اجتنابناپذیر است. اما به نظر میرسد اجرای آن، حتی پس از دههها، همچنان با چالشهای ساختاری و مدیریتی قابل توجهی روبهروست که تحقق آن نیازمند هماهنگی جدی میان دستگاههای اجرایی، مطالعات کارشناسی دقیق و تصمیمگیریهای کلان و بعضاً پرهزینه است.
