طرح رویش: بمب ساعتی سرمایهگذاری یا فرصتی طلایی؟ افشاگریهای پشت پرده!
طرح رویش با هدف تزریق منابع راکد به بازار سرمایه و توسعه ابزارهای مالی، نویدبخش رشد اقتصادی و حفظ ارزش در اقتصاد ایران.
طرح ملی «رویش» با هدف تقویت سرمایهگذاری مولد، افزایش سهم داراییهای مالی و هدایت منابع راکد به سمت فعالیتهای تولیدی، در دستور کار سیاستگذاران اقتصادی قرار گرفته است.
ضرورت احیای جریان سرمایهگذاری
اجرای طرح «رویش» در شرایطی کلید خورده است که اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند احیای جریان سرمایهگذاری است. بررسی روندها در دهه اخیر نشان میدهد که نرخ تشکیل سرمایه ثابت، نه تنها با افزایش پایداری همراه نبوده، بلکه در برخی دورهها با کاهش قابل توجهی روبرو شده است. این وضعیت به تضعیف توان تولیدی کشور، فرسودگی سرمایهها و افت بهرهوری منجر شده و اکنون سیاستگذاران به دنبال راهکارهایی برای بازگشایی مسیر ورود منابع به فعالیتهای مولد هستند. طرح رویش در همین راستا طراحی شده است تا نسبت داراییهای مالی در سبد خانوار را افزایش دهد، دسترسی به ابزارهای مالی را تسهیل کند و سازوکارهای تجهیز منابع را از طریق بازار سرمایه گسترش بخشد.
تغییر رفتار مالی خانوارها و راهکار طرح رویش
در سالهای اخیر، رفتارهای مالی خانوارهای ایرانی دستخوش تغییراتی شده که سیاستگذاران از آن به عنوان «گریز به سمت داراییهای فیزیکی» یاد میکنند. افزایش نااطمینانیهای اقتصادی، نوسانات تورمی و نبود چشمانداز روشن برای حفظ ارزش داراییها، موجب شده تا بخش قابل توجهی از پساندازها به سمت خرید طلا، ارز فیزیکی و املاک سوق یابد. این نوع داراییها، هرچند در حفظ ارزش مؤثرند، اما به طور طبیعی در چرخه تولید قرار نمیگیرند و توان اشتغالآفرینی ندارند. طرح رویش تلاش دارد با افزایش جذابیت گزینههای مالی و ایجاد ابزارهایی که هم قدرت حفظ ارزش را داشته باشند و هم بتوانند پشتوانه تولید باشند، این روند را معکوس کند.
توسعه ابزارهای مالی در بازار سرمایه
یکی از ارکان اصلی طرح رویش، توسعه ابزارهای مالی متنوع در بازار سرمایه است. این ابزارها شامل صندوقهای پروژه، صندوقهای کالایی، اوراق تأمین مالی بنگاهها، اوراق مشارکت در طرحهای زیرساختی و انواع محصولات مالی مبتنی بر دارایی واقعی خواهند بود. کارشناسان معتقدند که هرچه گزینههای مالی متنوعتر، شفافتر و کمریسکتر باشند، انگیزه خانوارها برای انتقال بخشی از پسانداز خود از داراییهای غیر مولد به سمت ابزارهای مالی افزایش خواهد یافت. همچنین، تقویت زیرساختهای نظارتی و افزایش شفافیت اطلاعاتی در بازار سرمایه، عاملی کلیدی در ارتقای اعتماد عمومی به این ابزارها محسوب میشود.
فعالسازی داراییهای راکد
در بخش دیگری از طراحی طرح رویش، به موضوع «فعالسازی داراییهای راکد» توجه شده است. برآوردهای کارشناسی حاکی از آن است که حجم قابل توجهی از سرمایه در قالب املاک بلااستفاده، داراییهای ذخیرهای و منابع پراکنده خانوارها انباشته شده و عملاً از چرخه اقتصادی خارج مانده است. طرح رویش پیشبینی میکند که با ایجاد سازوکارهایی برای تبدیل این داراییها به ابزارهای قابل معامله یا تأمین مالی در بازار، امکان ورود مجدد آنها به چرخه تولید فراهم شود. این رویکرد در بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه تجربه شده و نتایج مثبتی در افزایش ظرفیت تولیدی به همراه داشته است.
تقویت حلقه پسانداز، سرمایهگذاری، تولید و رشد
در نگاه کلان، طرح رویش به دنبال تقویت حلقهای پیوسته است که اقتصاد ایران در سالهای اخیر از آن فاصله گرفته: زنجیره پسانداز، سرمایهگذاری، تولید و رشد. در این زنجیره، خانوارها پسانداز میکنند، بازارهای مالی این منابع را تجهیز میکنند، بنگاهها آنها را به سرمایهگذاری تبدیل کرده و سرمایهگذاری جدید ظرفیت تولیدی را افزایش میدهد. هرگونه اختلال در این چرخه، به کاهش رشد اقتصادی و افزایش شکنندگی اقتصاد منجر میشود. طرح رویش تلاش دارد این حلقه را با بهرهگیری از ابزارهای مدرن مالی مجدداً فعال کند.
نقش بازارهای مختلف در اجرای طرح
این طرح بر نقش بازارهای مختلف از جمله بورس، فرابورس، بورس کالا و انرژی تأکید ویژهای دارد. این بازارها، بهویژه در پنج سال گذشته، به مهمترین مسیرهای تأمین مالی برای بنگاهها تبدیل شدهاند و اکنون قرار است کارکرد تجهیز منابع خرد خانوارها نیز در آنها تقویت شود. کارشناسان معتقدند که اگر این طرح بتواند جریان منابع خرد را به سمت پروژههای مولد هدایت کند، نه تنها ظرفیت تولیدی افزایش مییابد، بلکه ثبات اقتصادی نیز تقویت خواهد شد؛ زیرا سرمایهگذاری پایدار یکی از پایههای اصلی کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی است.
گذار از حفظ ارزش به ایجاد ارزش
در نهایت، طرح رویش قرار است به اقتصاد ایران در حرکت از وضعیت «حفظ ارزش با داراییهای غیر مولد» به سمت «ایجاد ارزش از طریق سرمایهگذاری مولد» یاری رساند. این طرح نقطه آغازی برای افزایش سهم داراییهای مالی در سبد خانوار و کاهش گسست میان پسانداز و تولید خواهد بود. با همراهی سیاستگذاری دقیق، ابزارهای مالی قابل اعتماد و ثبات کلان اقتصادی، طرح رویش میتواند به یکی از مسیرهای اصلی بازسازی قدرت سرمایهگذاری و تقویت رشد بلندمدت کشور تبدیل شود.
