راکدها به جوش آمدند! طرح ملی رویش، ثروتهای پنهان را به اقتصاد برمیگرداند؟
طرح رویش با فعالسازی داراییهای غیرمولد، به دنبال رشد اقتصادی و رونق بازار سرمایه ایران است.
طرح ملی «رویش» با هدف افزایش سهم داراییهای مالی در سبد خانوار و هدایت پساندازها به سمت مسیرهای مولد، تلاش میکند زنجیره میان پسانداز و تولید را فعالتر کند.
رویش؛ پاسخی به رکود سرمایهگذاری و محافظهکاری خانوار
طرح «رویش» به عنوان یکی از برنامههای ملی در حوزه اقتصاد و بازار سرمایه، پاسخی به دو چالش دیرینه اقتصاد ایران است: توقف رشد سرمایهگذاری و گسترش رفتارهای محافظهکارانه خانوارها در مواجهه با تورم. این طرح در صدد است حلقه مفقود زنجیره پسانداز تا سرمایهگذاری مولد را احیا کرده، سهم داراییهای مالی در سبد خانوار را افزایش دهد و در نهایت، جریان مستمر منابع را به سمت تولید تقویت کند.
پیامدهای منفی رکود سرمایهگذاری
در یک دهه گذشته، تشکیل سرمایه ثابت در کشور یا رشد مطلقی نداشته و یا در بسیاری از سالها منفی بوده است. فرسایش ماشینآلات، کاهش جذب سرمایه در صنایع و افت توان تولیدی کشور، پیامدهای مستقیم این روند محسوب میشوند. زمانی که سرمایهگذاری جدید با استهلاک موجود همخوانی نداشته باشد، اقتصاد در بلندمدت با کاهش ظرفیت تولید و آسیبپذیری بیشتر در برابر شوکهای بیرونی مواجه خواهد شد. طرح رویش دقیقاً برای مقابله با این روند طراحی شده است؛ یعنی ایجاد مسیرهای کمریسک، شفاف و قابل اعتماد برای خانوارها تا بتوانند پسانداز خود را به ابزارهایی تبدیل کنند که نه تنها ارزش داراییشان را حفظ کند، بلکه برای تولید نیز کارآمد باشد.
بازار سرمایه؛ محور اجرای طرح
منطق اصلی این طرح بر این استوار است که بازار سرمایه – از بورس و فرابورس گرفته تا بورس انرژی و کالا – بهترین بستر برای تجهیز منابع و هدایت آنها به سمت فعالیتهای مولد است. برخلاف داراییهایی مانند طلا، ارز فیزیکی یا ملک که تنها نقش پناهگاه تورمی را ایفا میکنند، ابزارهای مالی امکان مشارکت خانوارها در رشد بنگاهها و پروژههای زیرساختی را فراهم میکنند. همچنین، شفافیت اطلاعاتی و نظارت مستمر در بازار سرمایه، سطح اعتماد عمومی را نسبت به این مسیر افزایش میدهد.
افزایش سهم داراییهای مالی در سبد خانوار
در اجرای طرح رویش، پیشبینی شده است که نسبت داراییهای مالی در سبد خانوار ایرانی به مرور افزایش یابد و به میانگین جهانی نزدیک شود. در بسیاری از کشورها، سهم ابزارهای مالی از پسانداز خانوار به بیش از ۵۰ درصد میرسد؛ درحالیکه در ایران این سهم همچنان پایین است و بخش بزرگی از منابع در داراییهای غیرمولد قفل شده است. بازگشت این داراییها به چرخه اقتصاد، هم امکان ایجاد ظرفیت تولیدی جدید را فراهم میکند و هم به مهار رفتارهای سفتهگرایانه کمک خواهد کرد.
فعالسازی داراییهای غیرمولد
یکی از ستونهای اصلی طرح رویش، فعالسازی داراییهایی است که سالها خارج از مدار اقتصاد ماندهاند. سرمایهگذاری در ملک دوم، نگهداری طلا و ارز فیزیکی و خرید داراییهایی که تنها نقش ذخیره ارزش دارند، نهتنها مشکلی از اقتصاد حل نمیکنند، بلکه جریان نقدینگی را از فعالیتهای تولیدی منحرف میسازند. بر اساس تحلیل کارشناسان بازارهای مالی، اگر حتی بخشی از این منابع به سمت صندوقهای پروژه، صندوقهای کالایی، اوراق مرابحه یا اوراق مشارکت هدایت شود، توان تجهیز مالی پروژههای صنعتی و زیرساختی بهطور چشمگیری افزایش خواهد یافت. طرح رویش تلاش میکند این مسیر انتقال سرمایه را تسهیل و جذاب کند.
شرایط کلیدی موفقیت طرح
از نگاه کارشناسی، موفقیت این طرح وابسته به چند شرط کلیدی است. نخست آنکه ابزارهای مالی جدید باید با سطح ریسک قابل قبول برای خانوارها طراحی شوند؛ چرا که بسیاری از خانوارها به دلیل عدماطمینان اقتصادی، سرمایهگذاری در داراییهای فیزیکی را ترجیح میدهند. دوم آنکه دولت باید ثبات سیاستی و پیشبینیپذیری را در اقتصاد افزایش دهد تا تقاضا برای ابزارهای مالی بلندمدت تقویت شود. سوم آنکه بازار سرمایه باید از منظر زیرساخت نظارتی، شفافیت اطلاعاتی و سرعت ارائه خدمات، خود را بهروز نگه دارد.
زنجیره پسانداز تا تولید؛ حلقهای که باید دوباره فعال شود
اقتصاد ایران در سالهای اخیر با پدیدهای روبهرو بوده که میتوان آن را «انقطاع زنجیره پسانداز تا رشد» نامید. خانوارها پسانداز میکنند، اما این پساندازها در مسیر تولید قرار نمیگیرد. طرح رویش میخواهد این جریان را اصلاح کند. اگر منابع خرد و کلان خانوارها از مسیر صندوقها، بازار بدهی، اوراق کالایی یا ابزارهای نوین مالی وارد چرخه تولید شود، بنگاهها میتوانند ماشینآلات خود را نوسازی کنند، ظرفیت تولیدی افزایش یابد و در نهایت رشد اقتصادی پایدارتر شود.
نقش استراتژیک طرح رویش
در مجموع، طرح رویش راهبردی است برای اینکه سرمایههای راکد به اقتصاد بازگردند، رفتارهای غیرمولد کاهش یابد و بازار سرمایه نقش واقعی خود را در تجهیز و هدایت منابع ایفا کند. این طرح، اگر با دقت اجرا شود، میتواند یکی از گامهای مهم در بازسازی ظرفیت تولیدی و کاهش فشار تورمی در اقتصاد ایران باشد.
