فاجعه برنج ایرانی: کیلویی ۳۰۰ هزار تومان، با وجود بگیر و ببندها باز هم افزایش قیمت!

کریم اخوان، عضو هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان برنج، در بیست و هشتمین جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، چالش‌های جدی پیش روی برنج، دومین کالای اساسی کشور را تشریح کرد و بخش قابل توجهی از اظهارنظرهای مبنی بر تنش در بازار برنج را ناشی از ناآگاهی نسبت به واقعیت‌های بازار و فرآیندهای واردات دانست.

خطای آماری و تاثیر آن بر بازار

اخوان با اشاره به سال زراعی ۱۴۰۳، از اعلام نادرست آمار تولید برنج توسط معاونت وزارت جهاد کشاورزی انتقاد کرد. وی توضیح داد: "در حالی که معاونت وزارت جهاد کشاورزی آمار تولید را ۲.۷ میلیون تن اعلام کرد، بر اساس روند ده‌ساله، تولید واقعی حدود ۲ میلیون تن و مصرف ۳.۴ میلیون تن است. این کسری ۱.۴ میلیون تنی باید از طریق واردات جبران می‌شد." وی همچنین اشاره کرد که در سال‌های کم‌آبی، تولید برنج تا ۱۰ درصد کاهش و در سال‌های پرآبی تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد، اما وزارت جهاد بر رقم ۲.۷ میلیون تن اصرار داشت. این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در ادامه بیان کرد که مرکز آمار با تأیید سطح زیرکشت ۵۰۰ هزار هکتار، برآورد واردکنندگان را تأیید کرده است. اخوان تأکید کرد که همین خطای آماری پایه اشتباهی را ایجاد کرد که منجر به افزایش قیمت برنج ایرانی به بیش از ۳۰۰ هزار تومان و التهاب در بازار برنج وارداتی شد.

کاهش واردات و مشکلات تخصیص ارز

این مقام صنفی با اشاره به کاهش واردات از شهریور ۱۴۰۳، زمینه را برای کمبود برنج فراهم دانست. او گفت: "ما از سال گذشته اعلام کردیم که ارز ترجیحی برای برنج نمی‌خواهیم؛ تولیدکننده نیز همین عقیده را دارد. اما با وجود ۵۰ هزار توزیع‌کننده، رصد کامل بازار امکان‌پذیر نیست و بدون اصلاح فرمول، برخورد قضایی بازار را اصلاح نمی‌کند." اخوان در ادامه به تأخیر ۱۰ ماهه در تخصیص ارز اشاره کرد و گفت که ۶۵ درصد بازار برنج وارداتی متعلق به هند و ۳۵ درصد متعلق به پاکستان است. وی توضیح داد که تا دو ماه پیش برنج هندی مشکلی نداشت، اما برنج پاکستانی که ۲۵ درصد سهم بازار را به خود اختصاص داده بود، به دلیل تأخیر طولانی در تخصیص ارز آسیب دید. او افزود که برنج پاکستانی به صورت نقدی خریداری می‌شود، در حالی که برنج هندی امکان خرید اعتباری نیز دارد و همین تأخیر باعث کاهش ورودی برنج پاکستانی شده است.

اهمیت برنج پاکستانی و افزایش هزینه‌ها

اخوان بر اهمیت برنج پاکستانی از نظر شباهت به برنج ایرانی تأکید کرد و بیان داشت: "وقتی قیمت برنج ایرانی بالای ۳۰۰ هزار تومان است، قیمت برنج پاکستانی نیز طبیعتاً ۶۰ هزار تومان باقی نمی‌ماند و افزایش پیدا می‌کند." وی اطمینان داد که واردکنندگان برنج را در انبار احتکار نمی‌کنند و سه سامانه فعالیت آن‌ها را رصد می‌کند. وی همچنین از کاهش هزینه واردات هر تن برنج پاکستانی به ۹۰۰ یورو توسط سازمان برنامه خبر داد که واردات این محصول را دشوارتر کرده است. اخوان تشریح کرد که هزینه‌هایی نظیر ته‌لنجی، دموراژ و انبارداری، قیمت تمام‌شده برنج پاکستانی را افزایش داده و حتی منجر به پدیده قاچاق معکوس شده است. به گفته او، شرایط جنگی اخیر نیز باعث ذخیره‌سازی خانگی و تشدید کمبود شد و فاصله زیاد قیمت برنج پاکستانی و ایرانی، ناملایماتی را به وجود آورده است.

درخواست حذف ارز ترجیحی

کریم اخوان در پایان اعلام کرد که واردکنندگان نامه‌هایی به رئیس‌جمهور و معاون اول نوشته و درخواست حذف ارز ترجیحی برای برنج را مطرح کرده‌اند. وی تأکید کرد که هدف واردکنندگان، رانت نیست.