فاجعه تابستان آینده: سدها خالی می‌شوند، خشکسالی نفس‌گیرتر از همیشه
کاهش بارش، تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت منابع آب منجر به بحران شدید آب، کمبود آب شرب و جیره بندی در ایران شده است.
کاهش ۴۳ درصدی ورودی آب به سدهای کشور، زنگ خطر بحران آب را در ایران به صدا درآورده است. بر اساس اعلام شرکت مدیریت منابع آب ایران، هم‌اکنون ۴۸ سد تأمین‌کننده آب شرب کشور با ذخیره‌ای کمتر از ۲۰ درصد مواجه هستند که نشان‌دهنده فشردگی بی‌سابقه منابع آبی و آمادگی برای وضعیت بحرانی است. در حال حاضر ۱۵ استان در شرایط قرمز آبی قرار گرفته و شهرهای مشهد، تهران، اراک و اصفهان در اولویت‌های مدیریتی آب قرار دارند.
تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آبی
رژیم بارش‌ها در کشور طی دو سال گذشته تغییر کرده و کاهش محسوس بارندگی در مناطق مرکزی و شرقی، منجر به افت چشمگیر ورودی به سدها شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که افت ۴۳ درصدی ورودی به سدها می‌تواند ذخایر آبی را در ماه‌های پایانی سال کاهش داده و منجر به خاموشی‌های آبی محلی شود. همچنین، از یک میلیون چاه کشاورزی فعال، تنها ۲۱ هزار حلقه چاه تحت نظارت است که نشان‌دهنده ضعف جدی در مدیریت منابع آب زیرزمینی است.
راهکارهای اضطراری و هزینه‌های سنگین
طرح‌های انتقال آب به عنوان تنها گزینه اضطراری وزارت نیرو برای مقابله با بحران مطرح هستند. برای اجرای این طرح‌ها، بودجه هنگفتی مورد نیاز است و کارشناسان معتقدند این اقدامات تنها مسکن بوده و جایگزین اصلاح الگوی مصرف نمی‌شوند. فرسودگی شبکه‌های توزیع آب نیز چالش دیگری است که نیاز به نوسازی فوری دارد.
مدیریت افکار عمومی و اصلاح الگوی مصرف
وزارت نیرو از واژه «جیره‌بندی» پرهیز کرده و بر ضرورت گفت‌وگو و آگاهی‌بخشی برای مدیریت بحران آب تأکید دارد. مسئولان این وزارتخانه معتقدند ایران به دلیل وسعت، اقلیم و جمعیت بالا، شرایطی متفاوت با سایر کشورهای کم‌آب دارد و نمی‌توان سیاست‌های کنترل مصرف را به صورت واحد اجرا کرد. با وجود کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب در نیمه نخست سال جاری، شکستن این روند در هفته‌های اخیر، نگرانی‌ها را افزایش داده است.
بحران مصرف و آینده اقلیمی
آمارها نشان می‌دهد ۶۷ درصد مردم ایران بیش از استاندارد جهانی آب مصرف می‌کنند. کارشناسان محیط‌زیست و هواشناسی معتقدند تغییر رژیم بارش‌ها و گرمایش اقلیم، بحران آب ایران را وارد مرحله‌ای جدید کرده است. ادامه روند مصرف کنونی می‌تواند طی دو سال آینده ایران را با کمبود ۸ میلیارد مترمکعبی در منابع آب تجدیدپذیر مواجه کند. با نزدیک شدن به فصل سرد، وزارت نیرو خود را برای سناریوی سختی آماده می‌کند که شامل تداوم وضعیت قرمز در ۱۵ استان، احتمال سهمیه‌بندی محدود و ضرورت فرهنگ‌سازی گسترده برای کاهش مصرف است.
به نظر می‌رسد بحران آب دیگر تنها در آمار خلاصه نمی‌شود، بلکه به صورت بی‌صدا و بی‌رحمانه در زندگی روزمره ایرانیان جریان دارد. اگر فرهنگ عمومی برای تغییر الگوی مصرف شکل نگیرد، تابستان آینده می‌تواند آغاز دوره «خشکی فراگیر» در ایران باشد.
