قطار غفلت از شرق خزر؛ مخالفت داخلی، فاینانس روس را در گرمسار-اینچه برون متوقف کرد؟
ایران و روسیه پروژه‌های ریلی را برای توسعه صادرات و ترانزیت با سرمایه‌گذاری خارجی در حمل‌ونقل ریلی توسعه می‌دهند.
عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه، توقف برخی پروژه‌های ریلی بین دو کشور را مانعی جدی بر سر راه توسعه صادرات مواد غذایی و محصولات ایرانی دانست و بر ضرورت احیای خط ریلی ایران–روسیه تأکید کرد.
توقف طرح مهم ریلی بین گرمسار و اینچه‌برون
سیدرضا رفیعی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، با اشاره به اینکه یکی از طرح‌های مهم ریلی با سرمایه‌گذاری طرف روسی بین گرمسار و اینچه‌برون قرار بود اجرا شود، اظهار داشت: این طرح به‌دلیل مخالفت مدیران وقت راه‌آهن ایران از دستور کار خارج شد. وی افزود: مسئولان راه‌آهن روسیه آمادگی خود را برای فاینانس مسیر گرمسار اعلام کرده بودند، اما رئیس وقت راه‌آهن ایران با این طرح مخالفت ورزید. رفیعی این رویکرد را تأسف‌برانگیز خواند و گفت: در شرایط کنونی باید به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشیم، نه حذف آن.
تأکید بر لزوم پیگیری پروژه‌های ملی
رفیعی با اشاره به تأکید رئیس مجلس شورای اسلامی درخصوص توقف پروژه خط برقی به‌دلیل اختلاف مدیران، خاطرنشان کرد: زمانی که اختلاف دو مدیر منجر به توقف یک پروژه ملی می‌شود، باید آن را جدی پیگیری کرد. این اتفاقات مانع تحقق راهبرد توسعه حمل‌ونقل و ترانزیت در کشور است.
لزوم فعال‌سازی مسیرهای جایگزین در شمال کشور
عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک ایران و روسیه به تغییرات اقلیمی در حوضه خزر و کاهش سطح آب این دریا اشاره کرد و گفت: این مسئله موجب شده تا بنادر دو طرف، ازجمله روسیه و قزاقستان، نتوانند کشتی‌های سنگین را بپذیرند و تنها بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی با محدودیت کمتری مواجه است. وی افزود: این وضعیت زنگ خطری است تا مسیرهای ریلی جایگزین را فعال کنیم. رفیعی به نشست مشترک راه‌آهن ایران، قزاقستان و ترکمنستان در مردادماه اشاره کرد و گفت: در آن نشست نیز بر ضرورت توسعه مسیرهای ترانزیتی ریلی تأکید شد و لازم است وزارت راه و راه‌آهن ایران این موضوع را با جدیت پیگیری کنند تا ظرفیت‌های شمال و شرق کشور فعال شود.
غفلت از ظرفیت راه‌آهن رشت–آستارا و خط شرق خزر
رفیعی از آمادگی روس‌ها برای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی خط ریلی رشت–آستارا انتقاد کرد و گفت: برخی مدیران اسبق وزارت راه با دیدگاهی غیرکارشناسی این طرح‌ها را بی‌اهمیت خواندند که این رویکرد خلاف منافع ملی است. وی تأکید کرد: باید از این فرصت برای توسعه صادرات مواد غذایی و محصولات کشاورزی به روسیه استفاده کرد، اما به‌دلیل نداشتن مسیرهای حمل‌ونقل پایدار، محموله‌ها در آستارا متوقف می‌شوند. رفیعی افزود: روسیه یکی از گران‌ترین بازارهای جهان و مقصدی مطمئن برای صادرات محصولات ایرانی است و کوتاه کردن مسیرهای ترانزیتی یا توقف طرح‌های راه‌آهن به معنای از بین بردن فرصت‌های صادراتی کشور است.
پیشنهاد ایجاد زیرساخت مشابه مدل چین–روسیه در ایران
این فعال اقتصادی به الگوی موفق همکاری ریلی چین و روسیه در منطقه زابایکال اشاره کرد و گفت: در آن منطقه با ایجاد سیلوهای بزرگ و کانتینرهای دومنظوره، تخلیه و بارگیری غلات و کالاهای صنعتی با سرعت بالا انجام می‌شود. وی ابراز امیدواری کرد که بتوان با سرمایه‌گذاری کمتر، همین مدل را در ایران اجرا کرد.
لزوم توجه به شرق دریای خزر و مسیر اینچه‌برون
رفیعی بر اهمیت مسیر اینچه‌برون تأکید کرد و گفت: خط ریلی شرق خزر توسعه نیافته و انبارها و زیرساخت‌های لازم در منطقه اینچه‌برون برای تجار ایجاد نشده است. وی افزود: شرق روسیه، قزاقستان و ترکمنستان بازارهایی بکر و سودآور برای کالاهای ایرانی هستند. رفیعی از ارسال نامه‌ای به بخش بازرگانی سفارت روسیه در تهران خبر داد و گفت: از روس‌ها خواستیم ظرفیت‌های شرق دریای خزر را معرفی کنند. در دیدار با رئیس دفتر بازرگانی روسیه در ایران نیز مشخص شد بخش شرقی روسیه نیاز زیادی به مواد غذایی، شوینده‌ها و مصالح ساختمانی ایرانی دارد، اما این منطقه تقریباً برای ما ناشناخته مانده است.
توسعه حمل‌ونقل ریلی؛ پیوندی با بازارهای آسیایی و چین
رفیعی اتصال شبکه ریلی ایران به روسیه و چین را حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: شبکه ریلی فعلی ایران می‌تواند کالاهای ایرانی را با هزینه پایین به شرق و غرب روسیه و حتی چین منتقل کند. وی افزود: با فعال‌سازی این ظرفیت، تجار ایرانی می‌توانند با استفاده از بندر خشک آپرین، کالاهای خود را مستقیماً به روسیه صادر کنند. رفیعی به ورود یک قطار باری بزرگ از روسیه به بندر آپرین اشاره کرد و گفت: این رویداد نشان‌دهنده فعال شدن ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی است و رسانه‌ها باید به این موضوع توجه کنند تا بتوان از این فرصت برای توسعه صادرات غیرنفتی استفاده کرد.
مسئله‌ای راهبردی در منافع ملی
رفیعی در پایان تأکید کرد: موضوع حمل‌ونقل ریلی ایران و روسیه صرفاً یک پروژه فنی نیست، بلکه مسئله‌ای راهبردی در منافع ملی است. وی معتقد است هر اقدامی برای توسعه این کریدور، به سود اقتصاد کشور و بازاریابی جهانی کالاهای ایرانی خواهد بود و رسانه‌ها باید با پرداختن به این موضوع، حساسیت و مطالبه عمومی برای اجرای این پروژه‌ها را شکل دهند.
