رازهای پشت پرده صادرات: صادرکننده پرده از شکاف نرخ ارز برمی‌دارد!
شکاف نرخ ارز مانع صادرات غیرنفتی و کسب و کار شده است.
صادرات غیرنفتی؛ موتور اقتصادی در ترافیک شکاف نرخ ارز
صادرات غیرنفتی، به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی اقتصاد ایران، این روزها با چالش‌هایی روبرو است که مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های آن می‌شود. محمدمهدی طباطبایی، دبیر کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگویی تفصیلی به ریشه‌یابی این مشکلات و ارائه راهکارهایی برای عبور از آن‌ها پرداخته است.
شکاف قیمتی؛ بلعنده سود صادرکنندگان
طباطبایی، مهم‌ترین عامل کندی چرخ صادرات غیرنفتی را «شکاف قیمتی» میان هزینه تمام‌شده تولید و نرخ فروش ارز صادراتی عنوان کرد. این شکاف، سود صادرکنندگان در بخش‌های اشتغال‌زا مانند کشاورزی و صنایع کوچک و متوسط را به شدت تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را به سمت زیان‌دهی سوق می‌دهد.
شرایط نامساوی صادرکننده و واردکننده
دبیر کنفدراسیون صادرات، با اشاره به «شرایط نامساوی» میان صادرکنندگان و واردکنندگان در بازار ارز، توضیح داد که در حال حاضر، صادرکننده به دلیل الزامات قانونی و محدودیت‌های زمانی، در موضع ضعف قرار گرفته و گاه مجبور به فروش ارز با نرخی پایین‌تر از هزینه تمام‌شده خود می‌شود. این در حالی است که واردکننده از قدرت چانه‌زنی بیشتری برخوردار است.
راهکار برون‌رفت؛ یکسان‌سازی نرخ ارز
طباطبایی، راهکار اصلی برون‌رفت از این چالش را «یکسان‌سازی نرخ ارز و حرکت به سمت قیمت‌گذاری واقعی» دانست. به باور وی، این اقدام ضمن حذف تقاضای کاذب وارداتی و کوتاه‌تر کردن صف ثبت سفارش‌ها، با ایجاد صرفه اقتصادی برای صادرکنندگان، می‌تواند جهش قابل توجهی در صادرات غیرنفتی ایجاد کند.
اهمیت بخش‌های مولد صادرات
این مقام مسئول، بر اهمیت صادرکنندگان بخش‌های کشاورزی و صنعتی (غیر از پتروشیمی، فولاد و معدن) تأکید کرد و گفت که این قشر، با وجود سهم اندک در ارزش صادرات، نقش حیاتی در اشتغال‌زایی ایفا می‌کنند و حمایت از آن‌ها یک «ضرورت اجتماعی» است.
مکانیزم تالار دوم ارز و تفاوت حاشیه سود
طباطبایی در تشریح مکانیزم تالار دوم مرکز مبادلات ارزی، بیان داشت که گرچه این تالار بدون دخالت مستقیم بانک مرکزی عمل می‌کند، اما «حاشیه ارزش افزوده» متفاوتی برای گروه‌های کالایی مختلف دارد. این امر باعث می‌شود صادرات برخی کالاها، حتی با نرخ تالار دوم، زیان‌ده باشد، چرا که هزینه‌های تمام‌شده آن‌ها بر مبنای نرخ‌های واقعی اقتصاد محاسبه می‌شود.
ضرورت تغییر نگرش برای نجات صادرات
دبیر کنفدراسیون صادرات در پایان، بر ضرورت «تغییر نگرش» به منظور نجات صادرات از دام زیان‌دهی تأکید کرد و خواستار تعیین واقع‌بینانه نرخ ارز صادراتی شد. وی معتقد است که نرخ واقعی ارز، نرخی است که در تالار اول مرکز مبادلات ارزی کشف می‌شود و رعایت نسبت 70 به 30 بین تالار اول و دوم، می‌تواند به تعادل در عرضه و تقاضای ارز و در نهایت، جهش صادراتی کمک کند.
