برجام رسماً مُرد: پرونده ایران در شورای حکام به پادمان تقلیل یافت!
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، برجام، توافق پادمان، اورانیوم غنی‌شده، کره شمالی و سوریه با رافائل گروسی بحث کرد.
نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه، ۲۸ آبان ۱۴۰۴، در وین برگزار خواهد شد. در دستور کار این نشست، موضوعاتی چون عضویت کشورها، گزارش همکاری‌های فنی، ایمنی و حمل‌ونقل مواد رادیواکتیو، وضعیت راستی‌آزمایی در کره‌شمالی و سوریه، پرونده پیشرانه هسته‌ای در استرالیا و برزیل، و همچنین اجرای توافق‌نامه‌های پادمانی کشورهای عضو، از جمله ایران، قرار دارد.
کنار گذاشته شدن موضوع برجام از دستور کار
در دستور کار این دوره از نشست شورای حکام، هیچ اشاره‌ای به قطعنامه ۲۲۳۱ و تعهدات برجامی نشده است. نام ایران تنها در بخش توافق‌نامه پادمان ذکر شده که نشان‌دهنده خروج پیگیری مسائل مربوط به برجام از دستور کار شورای حکام است. این تغییر در حالی رخ می‌دهد که با پایان یافتن دوره ۱۰ ساله قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۶ مهرماه ۱۴۰۴، وظیفه گزارش‌دهی مدیرکل آژانس درباره اجرای تعهدات برجامی ایران خاتمه یافته و در نتیجه، پرونده ایران در حوزه عدم اشاعه دیگر در دستور کار این شورا قرار ندارد.
تأکید بر چارچوب پادمان‌ها
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین، پیشتر اعلام کرده بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از این پس فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تنها در چارچوب توافق جامع پادمان‌ها بررسی خواهد کرد و شرایط جدیدی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران حاکم شده است.
هماهنگی مواضع سه کشور
سفرای ایران، روسیه و چین در وین، طی هفته گذشته دو نشست دیپلماتیک را با محوریت مسئله هسته‌ای ایران برگزار و مواضع خود را برای نشست آتی شورای حکام هماهنگ کردند. این مقامات همچنین با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیدار و درباره دستور کار نشست تبادل نظر نمودند.
درخواست دسترسی به ذخایر اورانیوم
رافائل گروسی در گزارشی محرمانه به اعضای شورای حکام، از ایران خواسته است تا اجازه دسترسی به ارزیابی ذخایر اورانیوم غنی‌شده را فراهم کند. این درخواست در پی اختلافات اخیر ایران و آژانس، که پس از حملات هوایی به تأسیسات نطنز، فردو و اصفهان در جریان جنگ ۱۲ روزه خرداد ۱۴۰۴ تشدید شد، مطرح شده است. گروسی در این گزارش ادعا کرده که عدم دسترسی به این مواد هسته‌ای به مدت پنج ماه، روند بررسی را با تأخیر قابل توجهی مواجه ساخته و اشراف آژانس بر موجودی‌های قبلی مواد هسته‌ای ایران را از بین برده است.
پایان مأموریت آژانس تحت برجام
این گزارش در شرایطی منتشر می‌شود که در اواخر اکتبر ۲۰۲۵، ایران، روسیه و چین در نامه‌ای مشترک به مدیرکل آژانس، پایان رسمی مأموریت این سازمان تحت برجام را اعلام کرده بودند. با این حال، گروسی در هفته‌های گذشته تلاش کرده تا موضوع ایران را در فضای خبری بین‌المللی زنده نگه دارد. وی در مصاحبه‌ای در مقر سازمان ملل تأکید کرد که ایران در حال حاضر نه در مسیر توسعه سلاح هسته‌ای است و نه چنین برنامه‌ای را دنبال می‌کند.
ضرورت همکاری با بازرسان
مدیرکل آژانس همچنین به فایننشال تایمز گفته است که ایران باید همکاری خود با بازرسان سازمان ملل را به طور جدی بهبود بخشد تا از افزایش تنش‌ها با غرب جلوگیری شود.
محدودیت همکاری‌ها و تعلیق توافق
همکاری‌های ایران و آژانس پس از حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی و همچنین به موجب مصوبه مجلس شورای اسلامی، محدود شده است. اگرچه در شهریور ماه امسال، تفاهم فنی میان ایران و آژانس برای مدیریت همکاری‌ها حاصل شد، اما فعال‌سازی سازوکار پس‌گشت توسط اروپا منجر به تعلیق اجرای این توافق گردید.
مبنای همکاری جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که مبنای همکاری با آژانس، قانون مصوب مجلس و الزامات پادمانی است. سخنگوی وزارت امور خارجه تأکید کرده که ایران عضو ان‌پی‌تی باقی مانده و تعامل با آژانس صرفاً در چهارچوب حقوقی پادمان و با هدایت شورای عالی امنیت ملی پیش خواهد رفت.
