صالحی هشدار داد: سیاست خارجی ایران را به پرتگاه انزوای استراتژیک می‌برد!
صالحی: سیاست خارجی ایران بر اساس واقعیت‌های ژئوپلیتیک و دیپلماسی برای عبور از انزوای استراتژیک و تعریف نظم نوین جهانی است.
علی اکبر صالحی، وزیر اسبق امور خارجه ایران، بر ضرورت راهبردی تقویت وزارت امور خارجه در دوره گذار به نظم نوین جهانی تأکید کرد و گفت: تنها یک دستگاه دیپلماسی توانمند، تحلیل‌محور و هماهنگ می‌تواند تغییرات پرشتاب ژئوپلیتیکی را به فرصت‌های واقعی برای امنیت و توسعه ملی تبدیل کند.
انتقاد از رویکرد دیپلماسی‌محور در سیاست خارجی
صالحی با انتقاد از رویکرد غالب در نظام سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بیان داشت که به‌جای استوار بودن فرآیند سیاست‌گذاری بر تحلیل واقعیت‌ها و راهبردهای کلان، نوعی دیپلماسی‌محوری غلبه یافته است. وی توضیح داد که این رویکرد، تمرکز را از مسائل واقعی و نیازمند تحلیل عمیق به سمت مواضع ثابت سیاسی و راه‌حل‌های روتین منحرف کرده و منجر به به حاشیه رانده شدن مسائل عینی مهم و جاری می‌شود.
خطر انزوای استراتژیک
وزیر اسبق امور خارجه ایران هشدار داد که این رویکرد، سیاست خارجی را از پویایی و انطباق لازم برای مواجهه با چالش‌های ژئوپلیتیکی محروم ساخته و در نهایت، خطر انزوای استراتژیک را به همراه دارد.
نقش محوری وزارت امور خارجه در سیاست‌سازی
صالحی تأکید کرد که وزارت امور خارجه در ساختار تصمیم‌سازی جمهوری اسلامی، باید بخش مهمی از فرآیند سیاست‌سازی را بر عهده داشته باشد. وی با استناد به سخنان رهبر معظم انقلاب که "وزارت خارجه نیمی از دولت است"، بر نقش محوری این نهاد در جهت‌دهی کلان سیاست خارجی کشور صحه گذاشت.
فراتر از نقش مشورتی
وی توصیه کرد که وزارت خارجه نباید صرفاً به عنوان یک عضو مشورتی در شوراهای عالی تصمیم‌گیر تلقی شود، بلکه باید نقش هدایتگر و هماهنگ‌کننده سیاست خارجی را ایفا نماید. صالحی افزود که این جایگاه مستلزم تبدیل شدن وزارت خارجه به هسته اصلی سیاست‌گذاری و فراتر رفتن از سطح ارائه مشورت است.
وزن تخصصی و اثرگذاری راهبردی
صالحی با مقایسه با نهادهای نظامی در حوزه دفاعی، اظهار داشت که وزارت خارجه نیز باید در حوزه سیاست خارجی، وزن تخصصی و اثرگذاری راهبردی بیشتری نسبت به سایر دستگاه‌ها داشته باشد. وی این رویکرد را با اصول مدیریت استراتژیک و تخصص‌گرایی نهادی سازگار دانست و بر لزوم تکیه بر دانش تخصصی برای تصمیم‌گیری مؤثر تأکید کرد.
مشارکت فعال در سه مرحله سیاست خارجی
وی در پایان بیان داشت که وزارت خارجه باید سهم فعالی در سه مرحله تدوین، تبیین و اجرای سیاست خارجی ایفا کند. صالحی تصریح کرد که در شرایط حساس کنونی، این نهاد با ارائه طرح‌های نوین، ایجاد اجماع داخلی از طریق اقناع نخبگان و افکار عمومی، و به‌کارگیری دیپلماسی فعال در سطح بین‌المللی، می‌تواند نقش تاریخی خود را باز یابد. وی در پایان ابراز امیدواری کرد که با توجه به سوابق دکتر عراقچی، وزارت خارجه در دوره مدیریت ایشان به جایگاه مورد نظر دست یابد.
