زنگ خطر برای رقبای ترانزیتی/ شاهکلید ۱۰۰ کیلومتری ایران برای تصاحب ۳ کریدور جهانی
در حالی که پروژههای بزرگ ترانزیتی ایران سالهاست در انتظار بودجه و تکمیل ماندهاند، حالا یک مسیر کوتاه ۱۰۰ کیلومتری به نام «راهآهن کلاله - جلفا» به تیتر اول رسانههای اقتصادی تبدیل شده است. این پروژه نه فقط یک خط ریلی ساده، بلکه «شاهکلید» خروج ایران از بنبستهای دیپلماتیک و اقتصادی است که میتواند همزمان قفل سه کریدور بزرگ جهانی را باز کرده و انحصار همسایگان را در مسیر تجارت به اروپا بشکند.
تاریخ بار دیگر تکرار میشود؛ جاده ابریشم که روزگاری به دلیل رونق تجارت دریایی از سکه افتاده بود، حالا به دلیل ناامنی در آبراههای جهانی و تنشهای سیاسی، دوباره به کانون توجه قدرتها بازگشته است. در این میان، ایران با موقعیت طلایی خود، مسیری دارد که هیچ کشوری نمیتواند نادیدهاش بگیرد.
پروژه کلاله - جلفا از سه جهت برای آینده اقتصاد ایران حیاتی است:
۱. میانبری برای عبور از بنبست شمال-جنوب:
همه از پروژه رشت - آستارا میگویند، اما واقعیت این است که این طرح حداقل ۶ سال دیگر زمان میبرد. کلاله - جلفا میتواند نقش «مسیر جایگزین» را بازی کند و بار روسیه را خیلی سریعتر از جنوب به شمال برساند، آن هم بدون توقفهای طولانی.
۲. پایان انحصار ترکیه و گره کور دریاچه وان:
تا پیش از این، کالاهای ایرانی برای رسیدن به اروپا با قطار، با سدی به نام «دریاچه وان» در ترکیه روبرو بودند که سرعت را به شدت کاهش میداد. حالا با فعال شدن مسیر جلفا، ایران میتواند از طریق ارمنستان و نخجوان، مستقیماً به خطوط ریلی پیشرفته ترکیه متصل شود. این یعنی دور زدن محدودیتهای فنی ترکیه و کاهش وابستگی مطلق به تصمیمات آنکارا.
۳. نفوذ هوشمندانه به «کریدور میانی»:
اروپا و آمریکا به دنبال مسیری هستند که ایران و روسیه را دور بزند (کریدور میانی). اما هوشمندی پروژه کلاله - جلفا در اینجاست که ایران را به قلب همین کریدور وصل میکند. یعنی حتی اگر دنیا بخواهد مسیر دیگری بسازد، ایران با این ۱۰۰ کیلومتر ریل، خود را به سفره تجارت آنها تحمیل میکند.
جمع بندی
برخلاف بسیاری از پروژههای شعاری، کلاله - جلفا یک «سرمایهگذاری کمهزینه با سود نجومی» است. ایران در اینجا از ورق برنده خود یعنی «جغرافیا» استفاده کرده تا هم با جمهوری آذربایجان به توافقات پایداری برسد و هم جایگاه خود را در ابتکار «کمربند و پهنه» چین تثبیت کند. این پروژه پیامی روشن به رقبای منطقهای دارد: ایران برای حذف نشدن از نقشه ترانزیت جهان، حالا با هوشمندی و سرعت بیشتری بازی میکند.
