اروپا در دام اردوغان افتاد؟ 7 دلیل شوکه‌کننده از نزدیکی دوباره!
ترکیه و اتحادیه اروپا بر تعمیق همکاری‌ها، با تمرکز بر عضویت، دموکراسی و امنیت، تاکید کردند.
روابط ترکیه و اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر دستخوش تحولات چشمگیری شده است؛ موضوعی که همواره در کانون توجه مقامات آنکارا و بروکسل قرار داشته است. در حالی که مقامات ترکیه تکمیل روند عضویت در اتحادیه اروپا را یک موضوع راهبردی و حیاتی می‌دانند، اتحادیه اروپا رویکردی متفاوت در پیش گرفته است.
نقشه جدید اتحادیه اروپا و جایگاه مبهم ترکیه
انتشار نقشه جدید کشورهای عضو اتحادیه اروپا و نحوه نمایش جایگاه ترکیه در گزارش "وضعیت کشورهای اتحادیه در سال 2025" در وب‌سایت رسمی این اتحادیه، واکنش روزنامه‌های ترکیه را برانگیخته است. در این نقشه، ترکیه به عنوان تنها کشوری که مذاکرات عضویت آن متوقف شده، با رنگ قرمز مشخص شده است. کمیسیون اتحادیه اروپا دلیل این تصمیم را "عقب‌نشینی در دموکراسی و حاکمیت قانون" اعلام کرده و بر لزوم اصلاحات در قانون جزا، آزادی بیان و حقوق دانشگاهیان تأکید کرده است. مقامات بروکسل معتقدند سیاست‌های دولت رجب طیب اردوغان، از جمله آزار و اذیت سیاسی منتقدان و دانشگاهیان، در یک دموکراسی اروپایی غیرقابل قبول است.
عدم امکان بازگشایی فصل‌های جدید مذاکره
در بخش تفصیلی تحقیقات اتحادیه اروپا درباره ترکیه، بر لزوم بهبود اصلاحات قضایی، مبارزه با فساد و تقویت حقوق زنان، کودکان و نهادهای مدنی تأکید شده است. با توجه به فاصله گرفتن ترکیه از اتحادیه اروپا و عقب‌ماندگی‌های جدی در زمینه‌های دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق اساسی و استقلال قضایی، افتتاح فصل‌های جدیدی برای مذاکره بر سر تکمیل روند عضویت غیرممکن تلقی می‌شود. با این حال، حفظ ترکیه به عنوان یک شریک خارج از اتحادیه، مفید ارزیابی شده است.
تغییر رویکرد اتحادیه اروپا: از جذب عضو به همکاری دفاعی-امنیتی
در شرایطی که اتحادیه اروپا مسیر گسترش خود را به سمت بالکان و کشورهایی چون آلبانی، بوسنی و هرزگوین، گرجستان، مولداوی، مونته‌نگرو، مقدونیه شمالی، صربستان و اوکراین معطوف کرده است، رویکرد این اتحادیه به ترکیه در سال‌های اخیر از "جذب عضو جدید" به سمت "همکاری دفاعی-امنیتی" تغییر یافته است. اکنون سران اتحادیه اروپا، موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه و حضور آن در ناتو را برای حفظ امنیت اروپا ضروری می‌دانند، اما همکاری با آنکارا را محدود به زمینه‌های دفاعی و اقتصادی می‌دانند.
دیپلماسی دفاعی اردوغان و تمایل غرب به همکاری
تحلیلگران ترک بر این باورند که رویکرد جدید اتحادیه اروپا به ترکیه، تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای و جهانی قرار گرفته است. سفر کی‌یر استارمر، نخست وزیر انگلیس، به آنکارا و موافقت رسمی با فروش یوروفایتر به ترکیه، در کنار فروش مشابه از سوی قطر و عمان، نشان‌دهنده تمایل غرب به تقویت توان دفاعی ترکیه است. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که ترکیه همچنان خواستار تسهیل ویزای اتحادیه اروپا است، اما موانع مربوط به دموکراسی و حقوق بشر همچنان پابرجا هستند.
افول دموکراسی و حاکمیت قانون در ترکیه
گزارش‌ها حاکی از سقوط 38 رتبه‌ای ترکیه در شاخص حاکمیت قانون و رسیدن به رتبه 118 است. استقلال قوه قضاییه، آزادی رسانه‌ها و وضعیت حقوق بشر در ترکیه همچنان با چالش‌های جدی روبرو هستند. با وجود این، سران کشورهای اروپایی تمایل به برقراری روابط نزدیک با ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان دارند. هفت دلیل اصلی برای این تمایل از سوی تحلیلگران ترکیه ذکر شده است: پیروزی اردوغان در انتخابات 2023، نقش کلیدی ترکیه در جنگ روسیه و اوکراین، پیشرفت صنایع دفاعی ترکیه، فشار آمریکا برای افزایش بودجه تسلیحاتی ناتو، نقش ترکیه در تحولات سوریه، ظهور راست ملی‌گرا در اروپا و تغییر تمرکز جهانی از شعارهای دموکراسی به جنگ‌های تجاری.
