بحران خودروهای فرسوده و افزایش خطر تصادفات
خودروهای فرسوده در ایران به یکی از عوامل اصلی تصادفات جاده‌ای و شهری تبدیل شده‌اند. این وسایل نقلیه، که اغلب فاقد استانداردهای ایمنی و کارایی لازم هستند، هر روز جان هزاران راننده، عابر و مسافر را به خطر می‌اندازند. ضعف سیستم‌های فنی، نقص ترمز، خرابی موتور و آلودگی بیش‌ازحد، تنها بخشی از مشکلاتی است که این خودروها به بار می‌آورند. اما چرا هنوز در خیابان‌ها و جاده‌های کشور حضور پررنگ دارند؟
ترمزهای ازکارافتاده، فرمان‌های ناپایدار و لاستیک‌های فرسوده، فقط بخشی از کابوس رانندگی با خودروهای قدیمی است. این خودروها به دلیل استهلاک شدید، مستعد نقص فنی ناگهانی بوده و احتمال وقوع تصادفات مرگبار را افزایش می‌دهند.
مشکل ترمزگیری: بسیاری از خودروهای فرسوده، به‌ویژه تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری، ترمزهای ناکارآمدی دارند که در مواقع اضطراری عملکرد لازم را ارائه نمی‌دهند.
نشت سوخت و آتش‌سوزی: فرسودگی شدید موتور و سیستم سوخت‌رسانی، خطر آتش‌سوزی و انفجار در تصادفات را افزایش داده است.
سیستم روشنایی معیوب: خرابی چراغ‌های خودروهای فرسوده، به‌ویژه در شب، احتمال برخورد با سایر وسایل نقلیه را بالا می‌برد.
این موارد در کنار مصرف سوخت بالا و آلایندگی شدید، خودروهای فرسوده را به یک تهدید همه‌جانبه تبدیل کرده است.
آمارها چه می‌گویند؟
طبق گزارش‌های رسمی، بیش از ۴۰ درصد تصادفات جاده‌ای در ایران با خودروهای فرسوده ارتباط دارند. همچنین:
میانگین عمر خودروهای فعال در کشور بیش از ۱۵ سال است.
احتمال مرگ در تصادفات مربوط به این خودروها دو برابر بیشتر از خودروهای استاندارد است.
در تهران و کلان‌شهرها، خودروهای فرسوده نقشی جدی در افزایش آلودگی و کاهش دید رانندگان دارند که این خود عاملی برای تصادفات زنجیره‌ای است.
از خیابان‌های شهر تا جاده‌های مرگ
در خیابان‌های شلوغ، خودروهای فرسوده به دلیل واکنش کند و نقص‌های فنی، سهم بزرگی در تصادفات عابرپیاده و موتورسواران دارند. تاکسی‌های فرسوده و اتوبوس‌های قدیمی، به دلیل کارکرد بیش‌ازحد و فقدان تعمیرات مناسب، از عوامل اصلی این حوادث هستند.
در جاده‌ها، کامیون‌ها و اتوبوس‌های فرسوده نقش پررنگی در تصادفات مرگبار دارند. خرابی ناگهانی موتور، ترکیدن لاستیک‌ها و عملکرد ضعیف ترمزها در مسیرهای طولانی، خطرات جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌کند. جاده‌های کوهستانی و مسیرهای بین‌شهری نیز به دلیل شرایط سخت، بیشترین تلفات را در این زمینه به ثبت رسانده‌اند.
راهکارهایی که به نتیجه نمی‌رسند!
با وجود تلاش‌های انجام‌شده، همچنان خودروهای فرسوده در کشور جولان می‌دهند. برخی از برنامه‌هایی که تا کنون مطرح شده‌اند، شامل موارد زیر هستند:
طرح اسقاط خودروهای فرسوده: برنامه‌هایی برای جایگزینی خودروهای قدیمی با مدل‌های جدید ارائه شده، اما مشکلاتی مانند کمبود بودجه و تأخیر در تولید خودروهای جایگزین این روند را کند کرده است.
افزایش سخت‌گیری در معاینه فنی: اگرچه نظارت‌ها در این زمینه افزایش یافته، اما همچنان خودروهای ناایمن زیادی بدون استانداردهای لازم در جاده‌ها تردد دارند.
وام‌های جایگزینی: ارائه تسهیلات برای خرید خودروهای جدید یکی از راهکارهای پیشنهادی است، اما نرخ بالای بهره بانکی و هزینه بالای خودروها، این گزینه را برای بسیاری از رانندگان غیرقابل دسترس کرده است.
تا کی باید منتظر بمانیم؟
خودروهای فرسوده نه‌تنها امنیت جاده‌ها و خیابان‌ها را تهدید می‌کنند، بلکه هزینه‌های هنگفتی به اقتصاد و محیط‌زیست کشور تحمیل می‌کنند. با ادامه این روند، آمار تصادفات و تلفات جاده‌ای همچنان در مسیر صعودی خواهد بود. آیا زمان آن نرسیده که سیاست‌های قاطع‌تری برای حذف این خودروها اجرا شود؟
