رقابت بزرگ کریدورها/ توافق جدید می‌تواند ورق را برگرداند؟
هشتاد و سومین اجلاس شورای حمل‌ونقل کشورهای مشترک‌المنافع (CIS) در باکو، صحنه امضای یک تفاهم‌نامه مهم بین مدیران عامل راه‌آهن ایران، آذربایجان و روسیه بود؛ توافقی که می‌تواند مسیر غربی کریدور بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC) را وارد فاز جدیدی از همکاری‌های عملیاتی کند.
این توافق در حالی شکل می‌گیرد که رقابت مسیرهای جایگزین – به‌ویژه مسیر ترکیه–سوریه برای دسترسی به بازارهای خلیج‌فارس – شدت گرفته و ایران ناچار است موقعیت ترانزیتی خود را تثبیت کند.
بر اساس این تفاهم‌نامه، سه کشور توافق کردند قیمت‌گذاری ثابت و قابل پیش‌بینی برای حمل‌ونقل ریلی کالا در مسیر غربی کریدور تعریف شود؛ اقدامی که برای جذب بار خارجی و افزایش اعتماد صاحبان کالا اهمیت اساسی دارد. همچنین قرار است نرخ‌های سراسری رقابتی تدوین شود تا کل زنجیره حمل‌ونقل ریلی از روسیه تا آذربایجان و ایران با یک سازوکار واحد و هماهنگ عمل کند.
توسعه خدمات لجستیکی – شامل تسهیل تشریفات مرزی، ایجاد هاب‌های مشترک، هم‌راستا کردن زمان‌بندی‌ها و افزایش ظرفیت تخلیه و بارگیری – از دیگر محورهای توافق است. این اقدامات در صورت اجرایی شدن، می‌تواند زمان سیر قطارها را کاهش داده و مسیر غربی را به گزینه‌ای پایدارتر برای اتصال روسیه و آسیای میانه به بازارهای خاورمیانه و هند تبدیل کند.
سه کشور در این نشست بار دیگر بر تعهد خود به همکاری بلندمدت و پایدار تأکید کردند و هدف مشترک را «فعال‌تر کردن مسیر غربی و ارتقای سهم منطقه‌ای آن» عنوان نمودند. با توجه به اینکه ایران اخیراً کنسرسیوم مشترک دریایی با روسیه تشکیل داده و برنامه حمل کانتینری ۲۰۲۶ نیز در دستور کار قرار گرفته است، این تفاهم‌نامه می‌تواند بخشی از نقشه بزرگ‌تر توسعه کریدور باشد.
